Reuters-ում լույս է տեսել Լյուք Բեյքերի «Էրդողանի հաղթանակը Թուրքիա–ԵՄ սառը հարաբերություններն ավելի է սառեցնում» վերնագրով հոդվածը: Հեղինակն անդրադառնում է մարտի 30-ին Թուրքիայում կայացած տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի գլխավորած կուսակցության հաղթանակին և եզրակացնում, որ դրանով Էրդողանի ավտորիտար նկրտումներն էլ ավելի կուժեղանան, ինչն էլ գնալով կբարդացնի ԵՄ–Թուրքիա հարաբերությունները: Հոդվածը որոշ կրճատումներով թարգմանաբար ներկայացված է ստորև.
Թուրքիայի տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում ԱԶԿ-ի կիրակնօրյա շռնդալից հաղթանակը հնարավոր է՝ է՛լ ավելի սառեցնի Անկարայի և Բրյուսելի միջև արդեն սառը հարաբերությունները:
Իշխանության բարձր օղակներում կոռուպցիոն դեպքերի բացահայտումից և կառավարության կողմից Twitter-ի և Youtube-ի արգելափակման արդյունքում առաջացած աղմուկից ամիսներ անց Թուրքիան սուր հակասությունների մեջ է հայտնվել Եվրոպական Միության հետ, որի հետ անդամակցության բանակցություններ է վարում 1999-ից:
Սակայն անհավանական է, որ ԵՄ-ն կարդարացնի Անկարայի անդամակցության հույսերը՝ մինչև Էրդողանը չցուցաբերի քաղաքացիական ազատությունները, արդարությունն ու օրենքի գերակայությունը պաշտպանելու պատրաստակամություն և չկառավարի, ինչպես սովորական եվրոպական վարչապետ:
Ընդգծելով այս կետը՝ Եվրահանձնաժողովը համազգային ընտրություններում ԱԶԿ-ի՝ 46 տոկոս ձայներով (չափազանց ավելի մեծ թիվ, քան շատերն ակնկալում էին) հաղթանակն ազդարարող պաշտոնական տվյալների հրապարակումից ժամեր անց հանդես եկավ կարճ հայտարարությամբ:
«Ելնելով վերջին երեք ամսում տեղի ունեցած մտահոգիչ զարգացումներից՝ Թուրքիան … այժմ պետք է անհապաղ վերստանձնի բարեփոխումների իրականացման հանձնառությունը՝ եվրոպական չափանիշներին համապատասխան,-ասել է Եվրահանձնաժողովի խոսնակը,– Նա նաև պետք է հոգա իր բոլոր քաղաքացիների, ոչ միայն ընտրողների մեծամասնության կարիքները՝ բարեփոխումների իրականացման հանձնառությունը հնարավոր ամենապատշաճ կերպով ստանձնելու համար»:
Քիչ ապացույց կա առ այն, որ Էրդողանն ականջալուր է կամ կարծում է՝ պետք է ականջալուր լինի: Իշխանության գալուց ի վեր նրա վերաբերմունքը ԵՄ անդամակցությանը հանգում էր հետևյալին. «Եվրոպան Թուրքիայի կարիքն ավելի շատ ունի, քան Թուրքիան Եվրոպայինը»: Այդ ինքնավստահությունը միայն ամրապնդվում է կիրակնօրյա արդյունքներով, որոնք նրան հզոր մանդատ են տալիս:
«Այսօր նա իրեն 500 ֆուտով ավելի բարձր կզգա, ինչն էլ նրան կդարձնի դաժան և ամեն ինչի ունակ»,- ասել է Ամանդա Փոլը՝ բրյուսելյան «Եվրոպական քաղաքականության կենտրոնի»՝ Թուրքիայի գծով փորձագետը:
«Շատ մեծ իշխանություն է կենտրոնացած մի մարդու ձեռքում, որը դարձել է չափազանց անկանխատեսելի և ավտորիտար»,-ասել է Փոլը՝ նշելով, որ դա կանդրադառնա ԵՄ-ի հետ հարաբերությունների վրա:
«Զրոյական ազդեցություն»
Խնդրի մի մասը կայանում է նրանում, որ Բրյուսելը Անկարայի վրա ազդելու լծակներ գրեթե չունի, և Թուրքիան դա շատ լավ գիտի:
ԵՄ-ն կարող է սառեցնել դեկտեմբերին Թուրքիայի հետ մեկնարկած այցագրային ռեժիմի ազատականացման շուրջ բանակցությունները՝ մի բան, որին Թուրքիան երկար է ձգտել, մինչդեռ պաշտոնյաներն ասում են, որ նման բան տեղի չի ունենա: Անայցագիր ռեժիմով ճամփորդելը շահեկան է ինչպես ԵՄ-ի, այնպես էլ Թուրքիայի համար, և բանակցությունների դադարեցումը ներկայում դիտարկվում է որպես ծայրաստիճան խիստ պատժամիջոց:
«Մենք չենք ցանկանում նոր ճակատ բացել Թուրքիայի հետ, հատկապես աշխարհաքաղաքական ներկայիս պայմաններում, երբ կա ուկրաինական ճգնաժամը»,- ասել է ԵՄ բարձրաստիճան մի պաշտոնյա, որը ներգրավված է ընդլայնման հարցերում:- Թուրքիան ունի ՆԱՏՕ-ի երկրորդ խոշորագույն բանակը, նա էներգետիկ պոտենցիալ հանգույց է, և չափազանց մոտ է Սիրիային ու Իրանին: Գործարար աշխարհը նույնպես չի ցանկանում բախում Թուրքիայի հետ»:
Կարելի է վիճել հարցի շուրջ, թե ով ում կարիքն ավելի շատ ունի, սակայն մեկ բան անհերքելի է՝ Թուրքիան և Եվրոպան ունեն հեռահար փոխադարձ շահեր, որոնք ավելի կարևոր են, քան քաղաքական կարճաժամկետ քննարկումները:
Եվրոպացի առաջնորդները կարող են հավանություն չտալ Էրդողանի գործողություններին, սակայն նա շարունակում է մնալ այն վարչապետը, որի հետ պետք է գործ ունենան, և մեծ հավանականություն կա, որ հաջորդ գարնանը կայանալիք ընտրություններում նա չորրորդ անգամ կվերընտրվի՝ մնալով իշխանության մոտ մինչև 2019-ը:
«Աշխարհի առաջնորդները ստիպված են լինելու գործ ունենալ Թուրքիան կառավարող անձի հետ,-ասել է արտաքին քաղաքականությամբ զբաղվող «Էդամ» ուղեղային կենտրոնի ղեկավար Սինան Ուլգենը,–Լավ, թե վատ, երկու կողմն էլ մի կերպ կպահպանեն հարաբերությունները, և, այո’, ԵՄ-ն կունենա զրոյական ազդեցություն Թուրքիայի ներքին քաղաքականության վրա»:
http://civilnet.am/reuters-erdogan-victory-puts-icy-turkey-eu-relations-deep-freeze/
Leave a Reply