Թուրքիան ընտրում է վատի և վատերի միջև

Ալին Օզինյան

Թուրքիայի տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին մնացել է մեկ շաբաթ: Մարտի 30-ին կայանալիք ընտրությունները ցույց են տալու նաև քաղաքական ուժերի հարաբերակցությունն ապագայում, այսինքն՝ Էրդողանի կառավարումը շարունակելու հնարավորությունը:

Ընտրություններից առաջ բավական խառը մթնոլորտ է հատկապես Ստամբուլում և Անկարայում: «Մեծ Կաշառք» օպերացիայից հետո վերջնակետին հասած Գյուլեն-Էրդողան հակասությունն ազդում է հասարակության բոլոր խավերի վրա և ստեղծում անկայունության և վախի մթնոլորտ: Արդարություն և զարգացում կուսակցության (AKP) կառավարության կարևոր նախարարների` չափից ու տրամաբանությունից դուրս կաշառքներում ներգրավվածության բացահայտումները, ներքին քաղաքականության մեջ քաղաքացիներին հաշվի չառնող, բռնապետական կարգեր հիշեցնող, անձնական կյանքը սահմանափակող նոր օրենքները, խոսքի, մամուլի ազատության սահմանափակումը, և լրագրողներին ընտրելու և հարկավոր ժամանակ գործից հեռացնելու որոշումներ կայացնելը, AKP-ին տասը տարի առաջվա առաջադեմ և լիբերալ կուսակցությունից դարձնում են պահպանողական, արմատական իսլամիստական, ավտորիտար կուսակցություն:

Էրդողանը սահմանափակումների դեմ ժողովրդական ցանկացած բողոքների և հակազդեցությունների պատասխանում է երկրի տնտեսական զարգացման և տասը տարի առաջվա և այսօրվա Թուրքիայի միջև համեմատությունների մատնանշմամբ: Էրդողանը չի հասկանում, որ Թուրքիայում տեղի ունեցած տնտեսական զարգացումները, որոնք, ինչպես պարզվում է, ոչ միայն երկրի օգտին էին, այլև նրա ընտանիքի և մերձավորների, չեն կարող բավարար պատասխան լինել այն հարցերին, թե ինչու է սահմանափակվում ալկոհոլը, ինչու է արգելվում առանց ամուսնության գրանցման նույն հարկի տակ ապրելը, ինչու է ոչնչացվում ազատ մամուլը, ինչու են բանտերից ազատվում զինվորական հեղաշրջման կազմակերպման համար բազմաթիվ տարիների ազատազրկման դատապարտված փաշաները….

ԱՄՆ-ը և Եվրոպան բացահայտ ցույց են տալիս, որ Էրդողանն իրենց համար այլևս ցանկալի քաղաքական գործիչ չէ: Առաջիկա ընտրություններում Էրդողանը չի ստանալու նաև գյուլենականների աջակցությունը: Մոտ երկու տարի է, ինչ Էրդողանը կորցրել է թուրք լիբերալների աջակցությունը, և նրա բուն ընտրողներից բացի, նրան աջակցողները կարծես թե լինելու են իսլամիստ քրդերը և բանտարկված և այսօր ազատված ու վրեժով լցված թուրք զինվորականությունը:

Էրդողանը, հավաքելով իր կողմնակիցների երկու միլիոնանոց ցույցեր, փորձում է ցույց տալ, որ շարունակում է վայելել համաժողովրդական աջակցություն, սակայն ճիշտ չի լինի նաև ասել, որ AKP-ն մնացել է միայնակ, և լիովին կորցրել է հասարակության վստահությունը: Թուրքիայում առկա է բնակչության մի ստվար շերտ, որը կուրորեն ձայն է տալու Էրդողանին, ասելով՝ «եթե մեր աչքով էլ տեսնենք իր այգում թաղված կարասներով ոսկիները, մենք կրկին շարունակելու ենք մեր ձայնը տալ Էրդողանին»:

Իսկ էլ ի՞նչ է հարկավոր, որպեսզի Էրդողանի կողմնակիցները չքվեարկեն նրա օգտին, իսկ Էրդողանը հետ քաշվի քաղաքական պայքարից:

Այստեղ հարց է ծագում՝ ի՞նչն է կարևոր Թուրքիայում ապրող քաղաքացու համար. ժողովրդավարությո՞ւնը, խոսքի ազատությո՞ւնը, Եվրամիության անդամակցությո՞ւնը, թե՞ երրորդ աշխարհի պետություն մնալը, որն ունենալով նաև արտաքին քաղաքականության հիմնախնդիրներ, երկրի ներքին կյանքում սահմանափակում է մարդու իրավունքներն ու ազատությունները, սակայն կարողանում է իր քաղաքացուն ապահովել աշխատանքով, մատչելի վարկերով, էժան և համեմատաբար որակյալ բժշկությամբ, ավելացող թոշակներով և սոցիալական ապահովության հետագա զարգացման խոստումներով:

Բացի Էրդողանի պոտենցիալ ընտրողներից՝ անհասկանալի է դառնում նաև գյուլենականների կողմնորոշումը: Նրանք, երկար տարիներ քննադատելով ազգայնամոլությունը և միլիտարիզմը, քեմալիզմի կրոնական ազատությունը սահմանափակող բռնի բնույթը, այսօր միանշանակ քվեարկելու են Ազգայնական շարժում կուսակցության կամ քեմալիստական Հանրապետական ժողովրդական կուսակցության օգտին` միայն այն նպատակով, որպեսզի Էրդողանի կուսակցությունն այս անգամ չկարողանա հավաքել ձայների կեսից ավելին: Նրանք կարծում են, որ Էրդողանի պարտության պարագայում կկարողանան առաջիկա երեք-չորս տարում ստեղծել այլընտրանքային պահպանողական կուսակցություն:

Այս անգամ Թուրքիայում ընտրությունները տեղի են ունենալու նաև այլ նպատակներից ելնելով. օրինակ՝ Ստամբուլի քաղաքապետի ընտրություններում քեմալիստական հանրապետական կուսակցության օգտին են քվեարկելու ազգայնականները, քրդերը, փոքրամասնությունները, որպեսզի Էրդողանի կուսակցությունը չկարողանա հաղթել Ստամբուլում: Եթե նրանք AKP-ին կարողանան դուրս մղել Ստամբուլից, ենթադրվում է, որ կկարողանան դուրս մղել նաև երկրից:

Բացի այս բոլոր զարգացումներից, վերջին օրերին Ստամբուլի ամենալայն շրջանակներում սկսված դիվանագիտական, քաղաքական, հասարակական, լրագրողական, փորձագիտական և նույնիսկ փողոցային առևտրականների մոտ, առկա է սպասում, որ ընտրություններից անմիջապես առաջ հեռարձակվելու է շատ կաևոր տեսանյութ կամ ձայնագրություն, որից հետո Էրդողանը ստիպված շատ արագ լքելու է երկիրը…..

Թուրքիայի քաղաքացիները հավանաբար սպասում են Էրդողանի սեքսի տեսագրության կամ Էրդողանի անմիջական մասնակցությամբ սպանության կազմակերպման բացահայտման:

Համենայն դեպս, Թուրքիայի քաղաքացիների ընտրությունը այս անգամ չի լինելու լավի և վատի միջև, այլ վատի և վատերի:

http://civilnet.am/voices-alin-ozinian-march-30-elections