Ես, որպես Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքացի, ամաչում եմ. Ռագըփ Զարաքօլու

Ռագըփ Զարաքօլու  

Սևան Նշանյանի համբավի մասին առաջին անգամ դպրոցական եղած ժամանակ էի լսել:   Ռոբերտի աննման զավակն էր: Այդ իսկ պատճառով, դեռ դպրոցը չավարտած, կրթաթոշակով հրավիրվել էր Միացյալ Նահանգների ամենահայտնի համալսարանների կողմից: Հետագայում ռազմական բնագավառում հետազոտություններ էր արել, և իհարկե, անհավատալի կլիներ, որ, իրենից բացի, մեկ ուրիշը Կառլ Մարքսի «Grundrisse» աշխատությունը թարգմաներ:   Հրանտի նման` նրան էլ ստիպեցին երկիրը լքել: Ո՞վ ո՞ւմ ո՞ւմ տնից է վռնդում:   Իսկ մյուս կողմից «չոր գլուխները» շարունակում են նույն մտածելակերպը` ցանկանալով ասել. «դուք ինչպե՞ս կարող եք վերադառնալ մեր՝ մանրէներից մաքրազերծված հողերը»: Ասում են՝«դու ի՞նչպես կարող ես Շիրինջեն «լավը դարձնել, գեղեցկացնել»: Դրա վրեժն են լուծում: «Ապօրինի շինությո՞ւն», մի’ ծիծաղեցրեք: Դու գնա ծովն ապօրինի առանձնատներով այլանդակության վերածիր, Չամլըջայում անճաշակ մզկիթ կառուցիր` իբր փարավոնների նման պատմության մեջ հետք թողնելու համար, Ուռլայի պատմական վայրերում նորահարուստ «փողի հայրիկ օլիգարխների» համար ապօրինի առանձնատներ կառուցիր, իսկ հատուկենտ մտավորականներից Սևան Նշանյանին մեկ բանտից այլ բանտ տեղափոխիր: Այս գործընթացը սկսող ազգայնամոլներին «համակիր» եղող նահանգապետը, բյուրոկրատներն ու ժանդարմերիան հիմա պետք է որ ուրախ լինեն:  Իմ հայրն էլ էր նահանգապետ, և ես միշտ հպարտ եմ եղել նրա արած գործերով: Ի՜նչ օրի է ընկել նահանգապետը, ո՜ւմ ձեռքերում է, Աստված իմ:   Այն երկրում, որտեղ արհավիրքի պատրվակ է 1999 թվականի երկրաշարժը, ու մի կեղծ կապալառուի են դատում` որպես զոհ, էլ ումի՞ց ես պատասխան ուզում, է՜յ Թուրքիայի բախտավոր արդարադատություն, դատարանի՞ց: Առաջին բանտարկության ժամանակ Մարդու իրավունքների ասոցիացիան Սևան Նշանյանին խոսքի ազատության մրցանակ էր շնորհել: Երբեք չեմ մոռանա նրա՝ դպրոցական ընկերների հետ այդ առթիվ ունեցած ընթրիքը: Այդ զրույցի խորությունը, կյանքի լիարժեքությունն ու հումորը… Այս երկրի կառավարիչները մեզ՝ երկրակիցներիս, «ամաչեցնելուց» բացի, ուրիշ բան չե՞ն կարող անել, Աստծո սիրույն: Բանտում հայտնվելուց առաջ քո հանդեպ այդքան նողկալի վերաբերմունքի համար ես, որպես Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքացի, ամաչում եմ: Եվ ասում եմ՝ անիծվեն նրանք, ովքեր մեր սեփական երկրից զզվելու դրության մեջ մեզ թողել են դեմ առ դեմ: Ափսոս որ, անեծքից բացի` ուրիշ ոչինչ չկա ասելու: 1998 թ. Գերմանիայում բնակվող Թուրքիայի քաղաքացիներից տասը հազար ստորագրություն հավաքած և այն խորհրդարան ուղարկած` Ցեղասպանության ընդդիմախոսների ասոցիացիան Սևան Նշանյանի շուրջ ստեղծված իրավիճակի մասին մի հայտարարություն էր արել: Ցանկանում եմ դրանից մի հատված ներկայացնել ձեզ. «Պարզվում է` Թուրքիայի Հանրապետությունը որոշել է ապացուցել «անհնազանդ» քաղաքացի, հայազգի Սևան Նշանյանի «մեծությունը»: Որպես ընդդիմադիր մտավորական` Սևան Նշանյանի կյանքի փիլիսոփայությունը և այլընտրանքային կյանքը, տարբեր թեմաների մասին տպագրված մտքերը, սոցիալական կյանքի վերաբերյալ այլընտրանքային նախագծերը հակասում են այն երկրի պաշտոնական գաղափարախոսությանը և հասարակական կյանքին, որտեղ ապրում է նա: Արդեն չենք էլ կարող ակնկալել, որ իսկական ընդդիմության գործիչները կամ անհատները այլ կեցվածք ցուցաբերեն: Կրոնի, պետության, հասարակության վրա անսահմանափակ վերահսկողությունը որպես գործիք օգտագործելու հայեցակարգը համարձակորեն քննադատելը ոչ միայն պետությանը, այլև իրենց ուժը պետությունից վերցնողներին լրջորեն խանգարում է»: Ի հակադրություն սրա` Սևան Նշանյանի ընդդիմադիր մտքերը հասարակության զարգացման, դրա բաց, երիտասարդ և դինամիկ հատվածի համար կարևոր դեր են խաղում: Այդ պատճառով այս խորքային պետությունն անհարմար է զգում Սևան Նշանյանից: Չկա այնպիսի մարմին, որին Սևանը դիմած չլինի՝ Շիրինջեի բնության հետ համերաշխ, պատմական արժեքներին հարգալից վերաբերվող, տուրիզմի այլընտրանքային ընկալումը արտացոլող կրթական և մշակութային կյանքի նախագծերն իրականացնելու համար: Առանց բացառության՝ բոլոր դռները, առանց պատճառներ հայտնելու, փակվել են նրա դեմքին: Միաժամանակ, գյուղացիներին թույլ չեն տվել Սևան Նշանյանի օգնությամբ պատմական տները վերանորոգել: Ստեղծած հոյակապ աշխատանքների համար պարգևատրելու փոխարեն Սևան Նշանյանի թե՛ ունեցվածքը, թե՛ աշխատանքները ձեռքից առել են: 1915 թվականի Ցեղասպանությունից ի վեր ոչնչացվող հայկական մշակութային արժեքների նման` փորձում են ոչնչացնել նաև Սևան Նշանյանի աշխատանքները: Այս պատճառով էլ Սևան Նշանյանի բոլոր աշխատանքները փլուզելու վերաբերյալ որոշումներ են կայացվել: Իրականում` Սևան Նշանյանին «ապօրինի կառույցների» պատրվակով բանտարկելը վկայում է այն մասին, որ 1915 թվականի Ցեղասպանությունն իրականացնող մտածելակերպը պահպանվում է: Գերմանիայում և աշխարհում հանրությանը տեղեկացնելու նպատակով Ֆրանկֆուրտում մամլո ասուլիս ենք հրավիրելու: Իսկ ապրիլ 2-ին` չորեքշաբթի օրը, «Ազատություն Սևան Նշանյանին» խորագրով հանդիպում ենք կազմակերպելու: Հանդիպման ընթացքում ելույթ կունենա նաև Սևանի մտերիմ ընկեր, հետազոտող, գրող հարգելի Սայիթ Չեթինօղլուն: Բացի այդ` Սևան Նշանյանի գլուխգործոցներից բաղկացած ցուցահանդես է լինելու, և դրա եկամուտով համերաշխության համերգ է կազմակերպվելու:     ՍԵՎԱՆ ՆՇԱՆՅԱՆՆ ԱՆՄԵՂ Է, ԱՆՀԱՊԱ~Ղ ՊԵՏՔ Է ԱԶԱՏ ԱՐՁԱԿՎԻ:  ՍԵՎԱՆԻՆ` ԱՊՐԵԼՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔ, ՄՏՔԻ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՆՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ:  

Թարգմանությունը՝ Արազ Գայմագամյանի 

http://www.yerkir.am/am/news/63675.htm