Լսեք, թե հողի տակ պահված մարդկային ոսկորները մեզ ինչ են ասում. թուրք մտավորականի անդրադարձը Հայոց ցեղասպանությանը

Թուրք մտավորական, մարդու իրավունքների հարցերով զբաղվող Այշե Գյունայսուն, ով հայտնի է Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման դեմ պայքարով, Թուրքիայում հայերի և քրդերի կոտորածների մասին հոդված է հրապարակել։

Հոդվածը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ.
«Նույն հողի տակ են քնած հայերն ու քրդերը։ Իրականում հայերի կողքին պետք է նշենք նաև հույներին, ասորիներին, եզդիներին, Փոքր Ասիայի՝ մուսուլման չեղած բոլոր ազգերին։ Սակայն այս օրերին հայ-քրդական հարաբերություններն են օրակարգում։

Ցեղասպանություն, ճանաչում, ժխտում, մոռացում, վերհիշում. հայերի ու քրդերի միջև մի կողմից աճող շփումը, մյուս կողմից էլ աճող լարվածությունը կարևոր տեղ են գրավում այսօր։ Խնդիրը պարզ է…

Թերթերում կարդացի՝ Դիարբեքիր-Մարդին ճանապարհին հռոմեական ժամանակներից մնացած բերդի ավերակների տակ գանձ որոնողները մեծաթիվ մարդկային ոսկորներ, գանգեր են գտել։

Թերթերից միայն Taraf-ում անդրադարձ կա այն մասին, որ այդ ոսկորները կարող են հայերին պատկանած լինել։
«Taraf-ի հետ զրույցում Չընար գյուղի գյուղապետ Բեդիրհան Բալթան ասաց, որ այդ ոսկորները կարող են հայերին պատկանած լինել։ «Իմ կարծիքով՝ հայերի ոսկորներ են։ Մեր պապերը միշտ պատմում էին, որ հայերին 20-30 հոգանոց խմբերի էին բաժանում ու սպանում։ Հայոց ցեղասպանության շրջանից մնացած ոսկորներ կարող են լինել»»,- գյուղապետի խոսքերն է մեջբերում պարբերականը։

Գյուղապետը պապից է լսել այս ամենը։ Դրանք շատերն են լսել այդ տարածքներում, սակայն քչերն են խոսում գյուղապետի նման։ Սակայն մեզ, չգիտես ինչու, միշտ ասում են՝ «ժողովուրդը չգիտի, չի լսել, նրանց չի պատմվել»։

Սա խճճված հանելուկի է նման։ Շատերը փորձում են ցույց տալ, իբր չգիտեն, կամ էլ ինչն իրենց ձեռնտու է` գիտեն, ինչը ոչ՝ չգիտեն։ Անգամ շատերը փորձում են մոռանալ իրենց իմացածն ու «անտեղյակ» լինել։ Քանի որ ժխտումը շատ խճճված մեխանիզմ է՝ պաշտպանական մեխանիզմ։ Պետական մակարդակով ժխտման քաղաքականությունն ու անձնական ժխտումը խառնվում են իրար, սնում և ուժեղացնում միմյանց։

Մարդը մեղքի զգացումից, կորստի ցնցումից, ցավից, անհանգստությունից պաշտպանվելու համար իր վերապրածը կամ կատարածը կարող է ժխտել՝ անգամ ինքն իր համար։

Սակայն երբ խոսքը ցեղասպանության մասին է, խնդիր է դառնում ոչ միայն մեղքի զգացումը, խղճի խայթը, այլև ունեցվածքը, կանայք, աղջիկները։

Պետական ժխտման քաղաքականության մեջ էլ նույն պաշտպանական մեխանիզմն է։ Ինչպես անձնական ժխտման դեպքում՝ այս դեպքում ևս նյութական պատճառներ կան։

Պետությունը հերքում է՝ հանրությանը միասնական պահող «ազգային գիտակցությունը» պաշտպանելու, մարդկանց միմյանց մոտեցնելու համար։

Սակայն հարցի նաև ունեցվածքի հարթությունը կա։ Այսինքն՝ պետությունը կորուստները փոխհատուցելուց խուսափելու համար է ժխտում։

Վերադառնանք սկզբին։ Մեր ապրած հայրենիքում ոսկորներ են դուրս հորդում։ Մարդիկ, գլուխ գլխի տալով, հետաքրքրվում են՝ արդյոք ոսկորները հայերի՞ն, թե՞ քրդերին են պատկանում։ Իսկ դրա նշանակությունը մեր մեջ՝ ամենախորքում, կարողանո՞ւմ ենք զգալ։

«Մուսուլմանական եղբայրության» դրոշի ներքո Փոքր Ասիայի քրիստոնյա ժողովուրդները սպանվեցին, նրանց ունեցվածքը բաժանվեց, թալանվեց։ Քրիստոնյա ժողովրդի ոչնչացումից հետո այլևս թաքցնելու կարիք չկար, որ իրականում նրանց «դարդը» ոչ թե մուսուլմանների եղբայրությունն էր, այլ թուրքացումը։ Այս անգամ սպանվեցին քրդերը։ Այժմ նրանք նույն հողերի տակ են թաղված։ «Զուլումն» այժմ էլ ոչ մի բան չեղածի նման քրիստոնյաների դեմ թշնամացնելով՝ Իսլամի դրոշի տակ մուսուլմաններին հավաքելու ջանքեր է թափում՝ իշխանությունը պահելու և հերքումը շարունակելու համար։ Լռե՛ք, լսե՛ք, ոսկորները շշնջում են, ձայները միմյանց են խառնվում՝ քրդերենով և հայերենով «ո՜չ», «ո՜չ» են ասում…»։

http://www.tert.am/am/news/2014/02/12/ayse-gunaysu/