Թաներ Աքչամ. «Հայերի վերաբերյալ ՔԲԿ-ի հայտարարության հետևում պետությունն է կանգնած»

Թուրք ճանաչված պատմաբան պրոֆեսոր Թաներ Աքչամն անդրադարձել է Քրդական համայնքների համանախագահ Բեսե Հոզաթի՝ «Հայկական և հունական լոբբիները զուգահեռ պետություններ են» հայտարարությանը: 

Բեսե Հոզարթի նշյալ արտահայտության առաջ բերած բուռն քննարկումները շարունակցում են: Այս հայտարարության վերաբերյալ արձագանքներ եղան Թուրքիայի հայկական համայնքից, սոցիալիստներից և Թուրքիայում գործունեություն ծավալող Ազգերի ժողովրդավարական կուսակցությունից (HDP), որն ունի նաև հայազգի անդամներ:

Հայկական «Ակօս» թերթն այս թեմայով հարցազրույց է անցկացրել Թաներ Աքչամի հետ: Թուրք պատմաբանը տեսակետ է հայտնել, որ այս հայտարարությանն արել է Քրդստանի բանվորական կուսակցության առաջնորդ (PKK) Աբդուլլահ Օջալանը, իսկ մյուսները՝ այդ թվում և Հոզաթը, կրկնում են վերջինիս ասածը: Իսկ Օջալանին Թուրքիան է ստիպել այդպիսի արտահայտություն անել:

Թաներ Աքչամի հետ «Ակօս»-ի թղթակցի անցկացրած հարցազրույցը՝ ստորև.

–Բեսե Հոզաթի արած հայտարարությունը ՔԲԿ–ի ղեկավարությանը ոչ հատուկ մի հայտատարություն էր, թե՞ դա ՔԲԿ/ՔՀՄ–ի (Քուրդիստանի բանվորական կուսակցություն/Քրդական համայնքների միություն) քաղաքական մշակույթում առկա իրողություն է:

-Չպետք է այնպիսի ստալինական կառույցում, ինչպիսին ՔԲԿ-ն է, կենտրոնանալ քաղաքական մշակույթի վրա: Համոզված չեմ, որ Բեսե Հոզաթը և Ռըզա Ալթունը  լիովին հասկանում են իրենց ասած խոսքերի արտահայտած իմաստը: Նրանք հավանաբար մտածում են, որ եթե առաջնորդ Ափոն (Աբդուլլահ Օջալան) այդպիսի արտահայտություն է արել, ուրեմն այն ինչ-որ բան նշանակում է, ու կրկնել են: Սակայն վաղը առաջնորդ Ափոն կարող է մեկ ուրիշ հայտարարությամբ ասել, որ արտահայտությունն արել է մեկ այլ իմաստով: Իսկ Բեսե Հոզաթն ու Ռըզա Ալթունը իրենց դիրքորոշումը կհամապատասխանեցնեն առաջնորդի նոր ասածին:

Ամեն դեպքում ես կարծում եմ, որ այս արտահայտությունը ՔԲԿ-ի համար նորություն է: Ավելին, սա ոչ միայն ՔԲԿ-ի, այլ նաև մնացած քրդական շարժումների համար օտար հայտարարություն է: Այնպես է երևում, որ Օջալանի` այսպիսի արտահայտություն անելու և մյուսների կողմից էլ կրկնելու հետևում պետությունն է կանգնած: Օջալանին պետությունն է ստիպել նման արտահայտություն անել:

–Ինչու՞ է պետությունը Օջալանին ստիպել նման արտահայտություն անել: 

-Հայտնի է, որ վերջին տարիներին Էրդողանի գլխավորած ԱԶԿ-ն (Արդարություն և զարգացում  կուսակցություն) ու ՔԲԿ-ն տարածաշրջանում սուննի իսլամի վրա հիմնված փոխադարձ համագործակցության փնտրտուքի մեջ են: Այդ համագործակցության փնտրտուքի շրջանակներում է պահանջվել Օջալանից նման արտահայտություն անել, վերջինս էլ դրա մեջ հավանաբար ավելորդ ռիսկ չի տեսել: Սրանով Օջալանը Թուրքական պետությանը 2015-ին ընդառաջ ուղերձ է հղում, որտեղ ասում է. «Ցեղասպանության առիթով գլուխդ չեմ ցավեցնելու, ընդհակառակը՝ կողքիդ կլինեմ»: Այս հայտարարությունը կարող է լինել ԱԶԿ-ՔԲԿ ռազմավարական մերձեցման արտադրանքը:

–Ինչպե՞ս եք գնահատում Օջալանի մոտեցումները Հայկական հարցի վերաբերյալ:

-Իմ կարծիքով Հայկական հարցը Օջալանի համար առանձնահատուկ կարևոր հարց չէ, այլ՝ դետալ: Այդ պատճառով նշյալ հարցի շուրջ ունեցած դիրքորոշումը փոխելն իրենից մեծ ռիսկ չի ներկայցնում՝ հաշվի առնելով շարժման (ՔԲԿ-PKK) ներկայիս վիճակը: Հայկական հարցում Օջալանի դիրքորոշումը նման է Աթաթուրքի դիրքորոշմանը: Մուստաֆա Քեմալը 1915-ի վերաբերյալ մոտեցումները բխեցնում էր` ելնելով Ազգային ուխտի շահերից: Օջալանն էլ նույն է անում: Նա իր կազմած ռազմավարությունն ունի: Նա ծրագրում է,  իր անմիջական առաջնորդության ներքո, ՔԲԿ-ի վերահսկողության տակ գտնվող ու նրա  կողմից ղեկավարվող մի այլընտրանք ձևավորել: Հայկական հարցն այդ երկարաժամկետ ռազմավարության մեջ երկրորդական և անկարևոր տեղ է զբաղեցնում:

http://ermenihaber.am/?lang_id=2&news_=3&cur_news=1434