Ճանաչելու եւ ժխտելու միջեւ. եգիպտացի գիտնականը վերլուծում է Հայոց ցեղասպանության հարցն ու հայ-թուրքական հարաբերությունները

NEWS.am–ը հատվածներ է ներկայացնում եգիպտացի գիտնական ու Կահիրեի համալսարանի դասախոս, դոկտոր Ահմեդ Մագդի Աս–Սուկարիի հոդվածից, որը հրապարակվել է «TransConflict» կայքում:

Բաքվում դեկտեմբերի 15-ին խորհրդարանի  նիստի ժամանակ Թուրքիայի արտգործնախարար Ահմեդ Դավութօղլուն հայտարարեց, որ Հայաստանի հետ հանդիպումները հանցագործություն չեն, այլ քաղաքական անհրաժեշտություն: Այս հայտարարությունները հնչեցին մի քանի օր անց այն բանից հետո, երբ հինգ տարվա ընթացքում Թուրքիան առաջին անգամ բարձր մակարդակով այցելեց Հայաստան: Հայկական հարցը կամ Հայոց ցեղասպանության հարցը տասնամյակներ շարունակ լարված է պահում Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ հարաբերությունները:

2015թ. Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյա տարելիցի մոտեցման հետ որոշ դիտորդներ կարծում են, որ սա կարող է մեծ բեկում առաջացնել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործում եւ հայ-թուրքական երկխոսությունում: Մյուսներն էլ պնդում են, որ Թուրքիան չի ճանաչում ցեղասպանությունը՝ պնդելով, որ սպանությունները կատարվել են ինքնապաշտպանության նպատակով այն մարդկանցից, ովքեր Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին հավատարիմ չէին Օսմանյան կայսրությանը: Թուրքիայի կողմից շարունակական մերժումը պայմաններ է ստեղծել միջազգային ճանաչման հասնելու համար, մինչեւ այն կդառնա համամարդկային եւ անբեկանելի փաստ: Միեւնույն ժամանակ Հայոց ցեղասպանության հարցը շարունակում է ազդել Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ հարաբերությունների կարգավորման վրա:

2009թ. օգոստոսի 31-ին Հայաստանն ու Թուրքիան հայտարարեցին հարաբերությունների կարգավորման նպատակով պաշտոնական բանակցություններ սկսելու մասին եւ երկու արձանագրություն ներկայացրին՝ երկկողմ կապերի զարգացման ու դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման մասին: Սակայն հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացը կանգ առավ: Թուրքիան շարունակում է պայքարել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման դեմ: Պատոնական Թուրքիայի դիրքորոշմանն աջակցող դեսպաններն ու այլ պաշտոնական անձինք շատ հարթակներից են տարածում այդ դիրքորոշումը: Հայերը կարծում են, որ թուրքական կառավարությունը պատրաստ է շանտաժի ենթարկել ցանկացած կառավարության, որը կձգտի ճանաչել ցեղասպանությունը: Ուստի այդ հարցը պատմաբաններին չեն թողել: Հայ պատմաբան Ժիրայր Լիպարիտյանը համարում է, որ Հայկայան հարցը «թուրք առաջնորդների տեսիլքի կույր բիծն է»:

Թուրքական վերնախավում կա ներքին համաձայնություն, որ Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը Ադրբեջանի հաշվին չպետք է տեղի ունենա: Թուրքական կողմի համար արձանագրությունների հետ կապված վիճելի հարց էր Լեռնային Ղարաբաղը չվկայակոչելու փաստը:

Գտնվելով ցեղասպանությունը ճանաչելու հայկական պահանջի եւ ժխտելու թուրքական պահանջի միջեւ՝ երկու կողմերն էլ պետք է պատմական խնդրի լուծմանը նոր մոտեցում ցուցաբերեն՝ բոլոր բարդություններով հանդերձ: Թուրքիան պետք է հստակ քայլեր ձեռնարկի Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման համար ու փորձի Ցեղասպանության հարցում քաղաքական զիջման հասնել:

http://news.am/arm/news/188397.html