«Ամեն մահկանացու վայելելու է իր կալանատունը». ասվել է վերին ատյանից

Սայիթ Չեթինօղլու

Հոդրիի հրապարակի աշտարակի (Սևան Նշանյանի կողմից կառուցված շինություն-Ակունքի խմբ.) պես ձիգ կանգնելով` իր ապրած տարածքի մշակույթին, լեզվին, պատմությանը, աշխարհագրությանը և ազատության պայքարին էական նպաստ բերած մտավորական, գրող և ակտիվիստ Սևան Նշանյանը լուռ ու մունջ ճաղալարերի հետևն է տարվում` պետության գագաթին կանգնածների «առաջնային հարազատների» գլխավոր դեր խաղացած անօրինականություններին ուղղված աղմկահարույց սկանդալների համատեքստում:

Սևան Նշանյանի դեպքը կարելի է դիտարկել մի քանի տեսանկյունից:

1. Նախ այն պետք է դիտարկել ՄՏՔԻ ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ տեսանկյունից: Նրա` ազատ ձայն արտահայտող գաղափարների պատճառով պատժվելը ռիսկային է: Որևէ հանցանք հորինելով` պատժելն ամենալավն է: Սույն դեպքը մի մտավորականի, քրեական իրավունքը գործիք դարձնելով, լռեցումն է և հեղինակազրկելու ձգտումը: Խնդիրը ոչ ԿՆԻՔՆ է, ոչ էլ ԱՊՕՐԻՆԻ ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ: Վերջին օրերին աճող հարաբերակցությամբ գրողներ, լրագրողներ, թերթեր, ամսագրեր և հրատարակչատներ հենց այդ մեթոդով են դատապարտվում: Փոխհատուցման վերաբերյալ բազմաթիվ դատական գործեր ևս նույն միտման ցուցանիշն են: Սևան Նշանյանի դեպքը իրավունքը քաղաքական նպատակի համար գործիք դարձնելու ցցուն օրինակ է:

2. Դեպքը դիտարկենք հայկական գույքի կողոպտման տեսանկյունից: Իթթիհադական ավազակախմբի` հայերի գույքը համակարգված կերպով բռնազավթելուն ուղղված գործողությունների վերջին կետերից մեկն էլ Սահմանադրական դատարանի կողմից 1963 թ. ընդունված այն որոշումն է, ըստ որի` հայերի գույքը համարվում է պետության սեփականությունը: Այդ մտայնության հետևանքով Սևանին պատկանող սեփականության հանդեպ ևս լքյալ գույքի վերաբերմունք ցուցաբերվեց: Թնամացան այն գեղեցկություններին, որ ունեն Սևանի կառուցած շինությունները: Փորձեցին Սևանին ահաբեկելով և հուսահատեցնելով` բռնագրավել նրան պատկանող կառույցները: Երբ Սևանն այդ սեփականությունը նվիրեց «Նեսին» հիմնադրամին, միայն շատ կարճ ժամանակամիջոց կարողացավ իրեն ազատել այդ վեճից: Նվիրելիս «Քանի որ հայ եմ, պետք է տամ, թեև չեն պահանջում» խոսքով նրա` ամենակարողներին հեգնելը, հուշաքարի բացմանը միջնամատը ցույց տալով` նրա ձիգ կանգնելը չէր մոռացվել, և երբ հարմար պահը եկավ, 4 տարվա բանտարկության դատապարտվեց` իրեն այլևս չպատկանող գյուղական տնի պատճառով: 

3. Դեպքը դիտարկենք «Մեծ կաշառք» գործողության տեսանկյունից: Անօրինականություններ թույլ տալու հանցագործությունների պատիժը վերջին 4-րդ դատական փաթեթի միջոցով գրեթե իջեցվել է զանցանքի մակարդակին, աշխարհի աչքի առաջ կայսրության մայրաքաղաք Ստամբուլը նվիրվել է շահամոլ շրջանակներին, Շրջակա միջավայրի և քաղաքաշինության նախարարությունը ընկերության հետ խեղդվել է բետոնի մեջ, սակայն այդ ամենն արած մարդկանց չդիպան: Մյուս կողմից խոսքը գնում է Շիրինջեում խիստ սահմանափակ թվով մարդկանց սեփական քրտինքով ստեղծված մի երկրային դրախտի մասին: Ո՞ր գյուղում է տեսնված, որ գյուղական տան շինարարության պատճառով մարդկանց 4 տարվա ազատազրկման դատապարտեն:

4. Դեպքը դիտարկենք հայկականության տեսանկյունից: Չի հանդուրժվել, որ որևէ հայ ձիգ կանգնի: Պետության ամենակարողների աչքում Սևանը, հաց առնելու համար անգամ նպարավաճառի մոտ գնալուց քաշվող հայերի համայնապատկերում, առանձնահատուկ է, քանի որ հակառակ խոսք է ասել իսլամական միֆոլոգիայի դեմ: Այն դեպքում, երբ թերթերում ամեն աստծո օրը քրիստոնեության դեմ սյունակներ են լցվում, այն դեպքում, երբ Մալաթիայում «միսիոնեական» գործունեություն են ծավալում ասելով` իրականացված կոտորածը բացահայտելու ուղղությամբ որևէ ջանք չեն գործադրում, իսլամական միֆոլոգիայի մասին Սևան Նշանյանի ասած երկու տողանոց խոսքից հետո նրան 13 ու կես ամսվա բանտարկության են դատապարտում:

5. Դեպքը դիտարկենք Ցեղասպանության 100-ամյակը եղող 2015-ի հեռանկարի համատեքստում. Սևան Նշանյանն այս տարածքներում խիզախորեն արտահայտվող խիստ սակավաթիվ մեր հայ եղբայրներից մեկն է: Մեր օրերում, երբ պետության ամեն մի թևը նախապատրաստվում է 2015-ին, անհրաժեշտ էր լռեցնել ամենակարևոր և ամենաազդեցիկ անձանցից մեկին: Այդ մեթոդով վախեցնում են թե’ այն ժողովրդին, որի անդամն է հանդիսանում նա, և թե’ բոլոր նրանց, ովքեր Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին արդարության որոնումներում կանգնած են հայ ժողովրդի կողքին:

Անցյալ դարում մեկ ու կես միլիոն հայ է արմատախիլ արվել այն հողերից, որոնցում մենք ապրում ենք: Ինչպես որ մեր եղբայր Հրանտի սպանությունը 1 ու կես միլիոն + 1 է, սպանություն, որի հեղինակի աստիճանը ասելու համար դեռ ուժ չենք գտնում մեր մեջ, ինչպես որ զինվորական ծառայության ընթացքում ապրիլքսանչորսյան մի օր Սևակ Բալըքչըի` «կատակի պատճառով» տեղի ունեցած սպանությունը 1 ու կես միլիոն + 2 է, այնպես էլ Սևան Նշանյանի` սին փաստարկով 4 տարվա ազատազրկումը 1 ու կես միլիոն + 3 է: Մենք պետք է, առաջին երկուսի դեպքում արդարադատության որոնումները շարունակելով, ուշադրություն դարձնենք նաև երրորդին, մեր ձայնը բարձրացնենք այդ անարդարության դեմ` չմտածելով, թե Հրանտի թաղման ժամանակ եղած խառնամբոխի մեջ կորելով` մաքրել ենք մեր խիղճը:

Խնդիրը 1 ու կես միլիոն + 3-ն է: Խնդիրը ԿՆԻՔԸ չէ, խնդիրը ԱՊՕՐԻՆԻ ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ չէ: Պետք է լուռ չմնալ, ձիգ կանգնել և լինել Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին արդարություն որոնող հայ ժողովրդի կողքին. թո’ղ այլևս նորերը չավելանան 1 ու կես միլիոն + 3-ին:

Ո’չ ասենք իրավունքը բռնապետության համար գործածվելուն: Անարդարությանը տեղիք տվողին պատասխանում ենք Սևանի խոսքով` «Յուրաքանչյուր վարչապետ վայելելու է իր հրաժարականը» ասելով:

«Յուրաքանչյուր մահկանացու վայելելու է իր կալանատունը»,-ասել են ամենակարողները: Իրավունքը և մարդկությունն արհամարհող այդ այլանդակ ծաղրին ասում ենք` «Հերի’ք է արդեն»:

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net