ՄԻԵԴ որոշումը Հոլոքոստի և Հայոց ցեղասպանության նկատմամբ տարբերակված մոտեցում է. կարծիքներ

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը Ցեղասպանության ժխտումը քրեական հանցագործություն չճանաչելով՝ ոչ թե իրավական, այլ քաղաքական որոշում է կայացրել՝ Հոլոքոստի և Հայոց ցեղասպանության հարցերում տարբեր մոտեցումներ ցուցաբերելով: Այս համոզման է «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը։ Միջազգային իրավունքի մասնագետ Վիգեն Քոչարյանը նույնպես կարծում է, որ ՄԻԵԴ-ի կողմից այս որոշումը կարող է ընկալվել որպես Հոլոքոստի և Հայոց Ցեղասպանության միջև տարբերակում: «Վճիռը դատապարտելի է, որովհետև դրանով դուռ կբացվի ատելության տարածման առջև»,- նշեցին ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ դատի գրասենյակից:

Հիշեցնենք, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը Ստրասբուրգում որոշել է, որ Շվեյցարիան խախտել է Թուրքական բանվորական կուսակցության առաջնորդ Դողու Փերինչեքի իրավունքները, ով մեղադրվել էր ռասայական խտրականության համար Հայոց ցեղասպանության հրապարակային ժխտման գործով: Բացի այդ, դատարանը խոսքի ազատության խախտում է համարել շվեյցարական օրենքը, որը պատիժ է սահմանում Ցեղասպանությունը հերքելու համար: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը նաև կոչ է արել Ֆրանսիային՝ հրաժարվել Ցեղասպանությունը հերքելու համար պատասխանատվություն սահմանող օրենքից:

«Հոլոքոստի ժխտումը քրեորեն պատժելի է, և եթե իրենց վճիռը համարվում է պաշպանություն ազատ խոսքի՝ կարծում եմ, որ օրենքը պետք է լինի բոլորի համար հավասար, և որ այդ դեպքում Հոլոքոստի ժխտողները պետք է պատասխանատվության չենթարկվեն, բայց նրանք պատասխանատվության են ենթարկվում։ Կարծում եմ հարցն իրավական չէ, այլ քաղաքական է, որովհետև Գերմանիան ինքը չի ժխտում Հոլոքոստը և խնդիր չունի»,-ասաց Արա Պապյանը:

Պապյանը պատահական չի համարում, որ այս վճիռը կայացվել է հատկապես հիմա։ «Բացի այդ, այստեղ որոշակի դերակատարություն է ունեցել Հայաստանի դիրքորոշումը ԵՄ-ի նկատմամբ։ Այստեղ քաղաքական բացասական ֆոն է ստեղծվել մեզ համար, երբ որ մենք երեքուկես տարի բանակցելուց հետո հրաժարվեցինք։ Ռուսը խոսք ունի «какой привет, такой ответ»։ Նաև քաղաքական տարրը խառնվեց, եթե հիշենք, դատաքննությունը երկար էր տևում, և վճիռը հիմա եղավ, ինչը պատահական չէ:»,-ասաց նա։

«Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի ղեկավարի խոսքով՝ կարելի է բողոքարկել, բայց հարցը չի փոխվի ըստ էության։ «Մեր իշխանությունների անելիքն ընդհանուր է, այն առումով, որ պետք է լավ հարաբերություն ունենալ ԵՄ-ի հետ»,-ասաց նա։

ՄԻԵԴ-ի կողմից այս որոշումը կարող է ընկալվել որպես Հոլոքոստի և հայերի Ցեղասպանության միջև տարբերակում: Այս մասին Tert.am-ին ասաց միջազգային իրավունքի մասնագետ Վիգեն Քոչարյանը։

«Հիմնական խնդիրը կայանում է նրանում, որ դատարանը Փերինչեկի հայտարարությունում չի տեսնում ռասիստական դրդապատճառներ, միևնույն ժամանակ նշելով, որ եթե այդպիսիք լինեին, ապա Հայոց ցեղասպանության ժխտումը նույնպես դատապարտելի կարող էր լինել, ինչպես Հոլոքոստի ժխտման դեպքում է։ Այս մոտեցումը, ինչ-որ չափով կարող են բավարար համարել, եթե, այնուամենայնիվ, դատարանը չտարբերակեր Հոլոքոստը և հայերի ցեղասպանությունը` նշելով, որ Հոլոքոստը ճանաչվել է միջազգային դատական ատյանների կողմից, իսկ Հայոց ցեղասպանությունը՝ ոչ։ Իմ կարծիքով այդ չափանիշը էական նշանակություն չպետք է ունենա, քանի որ երկու դեպքերում էլ առկա են նույն իրավական, քաղաքական և բարոյական հիմնավորումները` ցեղասպանությունները ժխտելը կամ արդարացնելը քրեականացնելու համար»,-ասաց նա։

Բացի այդ միջազգային իրավունքի մասնագետը նշեց, որ հայերի ցեղասպանության ժխտումը քրեական հանցագործություն չճանաչելով՝ կարող է ստեղծել հակասական իրավիճակ, քանի որ դրանով կարող է անհամապատասխանեցում առաջանալ Եվրոպայի խորհրդի տարբեր մարմինների մոտեցումների միջև։

«Եվրոպայի խորհրդի կողմից ընդունված չափորոշիչներով, որոնք վերաբերվում են ռասիզմի և խտրականության դեմ պայքարին, հատուկ նախատեսվում է, որ պետությունները պետք է քրեորեն հետապնդելի համարեն ռասիստական նպատակով ցեղասպանության և մարդկության դեմ այլ հանցագործությունների ժխտումը կամ արդարացումը։ Այդ պահանջը ուղղված է բոլոր եվրոպական պետություններին, և այն վերաբերում է ոչ միայն Հոլոքոստին, այլ բոլոր ցեղասպանություններին։ Եվ այդ առումով ոչ հասկանալի իրավիճակ է ստեղծվում, երբ որ Եվրոպայի խորհրդի մի մարմինը՝ մասնավորապես Խտրականության և անհանդուրժողականության դեմ պայքարի եվրոպական հանձնաժողովն այս հանձնարարականն է պետություններին ուղղում, և նույն ԵԽ-ի մի այլ մարմին՝ ՄԻԵԴ-ը հակառակ տրամաբանությամբ որոշում է ընդունում»,-նշեց նա։

Վիգեն Քոչարյանը ավելացրեց, որ անհրաժեշտ է հորդորել Շվեցարիայի կառավարությանը` բողոքարկել այս որոշումը և հնարավորություն ստեղծել դատարանին ևս մեկ անգամ անդրադառնալ այս որոշմանը։ Նշենք, որ ԵՄ-ի որոշման բողոքարկման ժամկետը երեք ամիս է։

ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ դատի և քաղաքական հարցերով գրասենյակից Tert.am-ին այս հարցի շուրջ հարցմանը պատասխանեցին, թե Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի դեկտեմբերի 17-ի վճիռը դատապարտելի է, որովհետև դրանով այն դուռ կբացի ատելության տարածման առջև։ «Մարդու իրաւունքներու եւրոպական դատարանին 17 դեկտեմբերի վճիռը դատապարտելի է, որովհետեւ դուռ կը բանայ ատելութեան տարածումի առջեւ՝ «կարծիքի ազատութեան» քօղին տակ եւ կարելի է ինքնին համարել Հայոց ցեղասպանութեան ժխտողականութեան տխրահռչակ օրինակ։ Այն փաստը, որ դատակազմը միաձայնութեամբ չէ առած որոշումը, կը հաստատէ, թէ իրաւականօրէն տեղ կայ առաջ շարժելու՝ փոխելու համար այս վճիռը։ Անհրաժեշտ է լարել մեր ուժերը այդ ուղղութեամբ»,-նշվում է գրավոր հայտարարության մեջ։

http://www.tert.am/am/news/2013/12/19/perichek/