Թուրքիայում հրապարակվող «Ակօս» շաբաթաթերթի սպանված խմբագրապետ Հրանտ Դինքի անվան հիմնադրամը 2 գիրք է հրատարակել՝ «Սրից փրկվածները. Թուրքիայի ծպտյալ և իսլամացված հայերը» և «Մարդինյան ծանուցումներ»:
Դինքի այրին՝ Ռաքել Դինքը, «Թայմթուրք» լրատվական կայքում հրապարակված հոդվածում ներկայացրել է 2 գրքերը:
«Սրից փրկվածները. Թուրքիայի ծպտյալ և իսլամացված հայերը»
Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության մեծ մասի ոչնչացումից՝ 1915 թվականից, գրեթե մեկ դար անց լրագրող, սոցիոլոգ Լորենս Ռիթերը և լուսանկարիչ Մաքս Սիվասլյանը սպանված հայերի ողջ մնացած սերունդներին ուսումնասիրելու նպատակով Թուրքիայի արևելյան շրջաններում, Ստամբուլում և Եվրոպայում բազմաթիվ մարդկանց հետ են հանդիպել:
Ռաքել Դինքը, մեջբերելով ամուսնու խոսքերը` «Այս երկրում ողջերի հետ խոսելը ավելի դժվար է, քան մեռածների մասին խոսելը», նշում է, որ մինչև վերջերս իսլամացված հայերի թեման թուրքերի, քրդերի և հայերի մոտ տաբու է եղել: Այդ թեմայի վերաբերյալ գուցե միայն ծայրահեղ ազգայնականներն են խոսել` այն էլ փորձելով նրանց քաղաքական դավադրությունների մաս ներկայացնել: Ըստ որոշ ուսումնասիրողների՝ այսօր դավանափոխ հայերի թիվը միլիոն և գուցե ավել է, սակայն նրանց իրական պատմությունը գրեթե բացահայտված չէ:
Ո՞վքեր են այդ մարդիկ, ինչպե՞ս են ապրում, ի՞նչ դժվարությունների միջով են անցում, ի՞նչ են զգում, ինչպե՞ս են իրենց ներկայացնում: Այս գիրքը վերոնշյալ հարցերի պատասխաններն է փնտրում հենց նրանցից: Մի բան միայն հստակ է. նրանք երբեմն հայ են, երբեմն թուրք, երբեմն քուրդ, երբեմն քրիստոնյա, երբեմն մուսուլման և երբեմն այս բոլորը միասին կամ էլ դրանցից և ոչ մեկը:
Սրից փրկվածները նոր ճեղք է բացում լռության պատի վրա, որն սկսվել է ցնցվել:
«Մարդինյան ծանուցումներ»
Այս գիրքը կազմված է հոդվածներից, որոնք բազմակողմանի քննության են առնում Մարդինը, որը տաբեր կրոնների մշակույթների օրրանն ու ամենակոսմոպոլիտ վայրերից մեկն է եղել, ինչպես նաև նրա շուրջ տեղի ունեցող հասարակական և տնտեսական փոփոխությունները:
Գրքում քննվում են պետական քաղաքականության ազդեցությունը շրջանի վրա, մշակութային, առօրյա կյանքը, տնտեսությունը, էթնիկ և կրոնական բախումները, շուրջ մեկդարյա կտրվածքով՝ թազմինաթյան ժամանակաշրջանից մինչև հանրապետական միակուսակցական ռեժիմի 15 տարիները (1838-1938 ընդգրկող ժամանակահատված):
«Այս հողերում բազմաթիվ ժողովուրդներ, լեզուներ, մշակութային թաղամասեր ոչնչացվեցին, և որքան շատ էին ոչնչացվում, այնքան այդ հին քաղաքակրթության օրրանն անապատի էր վերածվում, առատությունը, սերն ու ուրախությունն էլ միասին հեռացան: Լեզուները նվազեցին. այստեղի կյանքն էլ լռեց»,-եզրափակել է Ռաքել Դինքը:
Leave a Reply