Մայր հողէն հեռու սակայն պոլսահայուն բնօրրանը դարձած՝ Պոլսահայ միութեան համալիրը

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ

Մեր դարաւոր պատմութեան ընթացքին, յաճախ կարդացած ենք եւ կը կարդանք Հայկական ինքնութեան, ժառանգութեան, աւանդութիւններու եւ մշակոյթի պահպանման ձեւեր որոնելու մասին, աշխարհի տարբեր երկիրներու մէջ բնակութիւն հաստատած մեր ժողովուրդին մտահոգութիւն պատճառող հարցերուն մասին, ընդհանրապէս անոնց կողմէ, որոնց համար հայ մնալու արժանիքը առաջնահերթութիւն եղած է եւ կը շարունակէ մնալ մինչ օրս:
Այս մտահոգութիւններէն ելնելով, ինչպէս նաեւ կրթութիւնը առաջնահերթ համարելով, 1976 թուականին, մի քանի երիտասարդներու ճիգերով, կը հիմնուի Ամերիկայի Պոլսահայ միութիւնը, նպատակ ունենալով հայկական ժառանգութեան, մշակոյթի եւ լեզուի պահպանումը, ինչպէս նաեւ՝ երիտասարդութեան բարձրագոյն կրթութիւն ապահովելը՝ հնարաւորինս նիւթական օժանդակութեամբ:
Ամերիկայի Պոլսահայ միութիւնը իր հիմնադրութենէն ի վեր, մնացած է իր նպատակի հետապնդման առաքելութեան վրայ, կը շարունակէ աւելի եւս մշակել եւ զարգացնել իր ծրագիրները, որոնք աւելի պիտի ամրապնդեն միութեան բարեգործական զանազան մարզերը:
Միութեան հիմնադիրներէն՝ Օննիկ Պալեանի եւ վարչութենէն՝ Էրլին Մարուքեանի տուած բացատրութիւններուն ընդմէջէն, ծանօթանանք Սան Ֆերնանտօ Հովիտի Ուինեթքա քաղաքին մէջ գտնուող Պոլսահայ միութեան համալիրին եւ միութեան կատարած բարեգործական աշխատանքներուն:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Ինչպէ՞ս հիմնուեցաւ Պոլսահայ միութիւնը Ամերիկայի մէջ:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- 1960ական թուականներուն Պոլիսէն մի քանի ընկերներով եկանք Ամերիկա, հաստատուելով Մոնթեպելլօ քաղաքը: Թուրքիոյ մէջ մենք բացարձակապէս հայոց պատմութիւն չենք սորված, իսկ ես, Լիբանան գացած եմ եւ հոն է, որ մեր հայոց պատմութիւնը սորվեցայ: Իմ ընկերներուս մէջ կային քանի մը հոգիներ, որոնք հայերէն չէին գիտեր, այդ իսկ պատճառով երկար ժամանակ գաղութին կողմէ արհամարուեցանք, մեզի հանդէպ մերժողական վիճակ մը կար, յաճախ կը քննադատուէինք, եւ այսպէս, օր մը ջղայնացած քով-քովի հաւաքուեցանք եւ որոշեցինք Պոլսահայ միութիւնը կազմել, որպէսզի ցոյց տանք, որ թէպէտեւ Թուրքիայէն եկած ենք բայց հայ ենք: Այդ միտքով էր, որ կազմակերպուեցանք եւ ապա՝ ամիսներու ընթացքին յղացանք այն միտքը, որ մեր օգնութեամբ Պոլիսէն բերենք այն երիտասարդները, որոնք կ՛ուզեն բարձրագոյն ուսում ստանալ, սակայն նիւթական կարողութիւնը չունին. միեւնոյն ժամանակ օգնելով գաղթողներուն անգլերէն լեզուի թարգմանութեամբ, գաղթականական գործերով, աշխատանք գտնալով եւ այլ հարցերով:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Պոլսահայ միութիւնը առաջին անգամ Մոնթեպելլօ քաղաքին մէ՞ջ կազմուեցաւ:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Այո, Սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ դիւանը մեր գաղափարին ընդառաջեց, եւ մենք եկեղեցւոյ մէջ է, որ առաջին անգամ կազմակերպուեցանք:
Յետոյ, 1980ական թուականներուն, երբ պոլսահայութիւնը աւելի շատ ցրուեցաւ Սան Ֆերնանտօ հովիտի շրջանները, մենք մեր միութիւնը կարճ ժամանակով մը փոխադրեցինք Վեն Նայս քաղաքը: Ամիսներու ընթացքին, միութիւնը աւելի առաջ գնաց եւ վարչութիւնը փոխուելէ ետք, վերջապէս որոշուեցաւ այս շէնքը գնել:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Այս շէնքը բարերարներո՞ւ միջոցաւ գնեցիք կամ արդէն ապահովուած էր նիւթականը:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Բարերարներ կային, անշուշտ, օրինակ՝ Սարօ եւ Ռաֆֆի Մանուկեանները, որոնք բաւական օգնեցին եւ արդէն շէնքի սրահներէն մէկը Սարոյի աներհօր անունով կնքուած է, ինչպէս նաեւ՝ Յակոբ Ակբովաթը, Վահէ Ուռուն, կան քանի մը անուններ ալ, որոնք մեծ գումարներով չէ որ օժանդակած են, սակայն ունեցած են իրենց ներդրումը այս շէնքի գնման աշխատանքներուն:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Ո՞ր թուականին կատարուեցաւ այս համալիրին բացումը:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Մօտաւորապէս հինգ տարի առաջ:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Ներկայիս քանի՞ յանձնախումբեր կան միութեան մէջ:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Ունինք Երիտասարդաց յանձնախումբը, որ YGIA կը կոչուի, անոր կողքին, ունինք Երիտասարդաց յանձնախումբ մը, ուր բոլորը պոլսահայ են, հատ մը, որ Hye-Ties կը կոչուի, որոնց անդամները զանազան վայրերէ եկած հայեր են, այսինքն՝ Հայաստանէն, Պարսկաստանէն, Լիբանանէն… եւ այլն:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Ժամանակին երիտասարդները, մանաւանդ նոր եկողները, անծանօթ էին երկիրի օրէնքներուն, աւելի կապուած էին մեր միութեան, ներկայիս չունինք այդ կապուածութիւնը եւ մենք աշխատանք կը տանինք, որ երիտասարդութիւն բերենք միութենէն ներս, յոյսով եմ, որ կը յաջողինք:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Երիտասարդութեան կողքին ունինք Պոլսահայ տիկնանց միութիւնը, Կրթաթոշակի յանձնախումբը, կան Եսայեան կեդրոնական եւ Մխիթարեան սանուց միութիւնները, որոնցմէ ամէնէն գործօնը այս ժամանակաշրջանին Մխիթարեան սանուց միութիւնն է: Աւելցնեմ, որ մենք երկու վարչութիւն ունինք՝ Խնամակալ եւ Գործօն վարչութիւն, գործունէութիւնը բաժնուած է երկու մասի, Խնամակալ վարչութիւնը կը զբաղուի շէնքի պարտքերու փակման հարցով եւ, որովհետեւ վարչականները տարեց եւ աւելի փորձառու են, ուրեմն դարձած են Պոլսահայ միութեան խորհրդատու մարմինը: Գործօն յանձնախումբը կը զբաղւի միութեան առօրեայ գործերով: Ունինք Մշակութային յանձնախումբ, որ բաւական աշխատանք կը տանի մեր մշակոյթը միշտ բարձր պահելու համար: Պոլսահայ տիկնանց միութիւնը բաւական զօրաւոր է եւ ժրաջան աշխատանք կը տանի…
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Աւելցնեմ եւ բացատրեմ. այս շէնքի գործառնութեան համար ամէն ամիս 20,000 տոլար պէտք է, Տիկնանցը իր նուիրուածութեամբ, ամսական ձեռնարկներ կազմակերպելով, կը հաւաքէ այդ գումարը:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Իսկ Մարզակա՞ն միութիւն:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Ունինք ֆութպոլի խումբ մը, զոր մեր Երիտասարդաց յանձնախումբի վարչական տղաքը ստանձնած են եւ ունինք պարի ակումբը, պարուսոյց Լեռնա Գարաթաշի ղեկաւարութեամբ, որ բացի հայկականէն, կը սորվեցնէ նաեւ օտար պարեր: Յոյս ունինք, որ այս երեխաները, երբ մեծնան, կապուած պիտի մնան այս միութեան եւ շարունակեն մեր բարեսիրական գործը:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Իսկ ինչպիսի՞ միասնական աջակցութիւն կը ցուցաբերէ Պոլսահայ միութիւնը համայնքին վերաբերող հարցերուն:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Համայնքային հարցերուն եւ գործունէութեան ալ կը հետեւինք, շատ մօտ կապեր ունինք Հայ Բարեգործական Ընդհանուր Միութեան հետ, առաւել՝ անդամ կազմակերպութիւն ենք Հայոց Ցեղասպանութեան ոգեկոչման Լոս Անճելըսի Միացեալ մարմինին:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Քիչ առաջ ըսիք, որ Պոլսոյ մէջ Հայոց պատմութիւն բացարձակապէս չէք սորված, իսկ այս համալիրէն ներս, ինչքանո՞վ կարեւոր կը համարէք երիտասարդութիւնը դաստիարակել այդ ուղղութեամբ եւ առաւել կարեւոր կը համարէք Հայոց Ցեղասպանութեան իսկական պատմականի արծարծումը:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Կը կազմակերպենք դասախօսական երեկոներ՝ բերելով տարբեր պատմաբաններ եւ փորձագէտներ: Վահագն Տատրեանը բաւական դասախօսական երեկոներ ունեցած է այստեղ, իսկ վերջին անգամ թուրք պատմաբան Թաներ Աքչամը բերած էինք դասախօսելու, զարմանալիօրէն, բաւական երիտասարդութիւն կար այդ օրը: Անշուշտ, Հայոց Ցեղասպանութեան հարցը մենք միշտ կ՛արծարծենք, եւ մեր վարչականներէն տոքթ. Յովհաննէս Գուլաքը, ունենալով վարչականներուն զօրակցութիւնը, աւելիով աշխատանք կը տանի այդ ուղղութեամբ:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Աւելցնեմ, որ ամէն տարի Ապրիլ 24ին մեր միութեան համալիրին մէջ կ՛ունենաք Ցեղասպանութեան վերաբերող վաւերագրական շարժապատկերի երեկոյ. անցեալ տարի ցուցադրեցինք «Lark Farm» շարժապատկերը եւ ստացանք դրական արտայայտութիւններ: Յաջող երեկոյ մըն էր, կը կարծեմ եկող տարի կրկին պիտի ցուցադրենք նոյն շարժապատկերը:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Պոլսահայ միութեան վարչութիւնը Պոլսոյ մէջ բնակող հայերուն օգտակար դառնալու համար կապեր հաստատա՞ծ է:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Անուղղակի կերպով այո՛, ըլլա՛յ այդ դրամահաւաքով եւ կամ անհատական միջոցներով:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Այս համալիրը ամէ՞ն օր բաց է:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Բացի Երկուշաբթի օրերէն, շաբթուան մնացեալ օրերը բաց է, կ՛ուզենք որ ցերեկներն ալ բաց մնայ, որպէսզի հայ գաղութը գայ, այցելէ, ժամանակ անցընէ, բայց տակաւին այդ մէկը չենք կրցած յաջողցնել: Որոշեցինք շաբաթը գոնէ երկու օր հայ ծերունիները հաւաքել այստեղ, որպէսզի իրարու քով ժամանակ անցընեն, բայց այդ ալ տակաւին չենք կրցած յաջողցնել: Համալիրը ունի բացօթեայ վերնայարկ, շատ անգամ մտերմիկ երեկոյ կը կազմակերպենք եւ կը հաւաքուինք հոն, հաճելի կ՛անցնի երեկոն:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Մեր հարցազրոյցին սկիզբը ըսիք, որ ձեր շրջանակին մէջ կային ընկերներ, որոնք հայերէն խօսիլ չէին գիտեր, այդ կը նշանակէ, որ թրքախօս էին եւ այդ իսկ պատճառով գաղութը լաւ չէ ընդունած ձեզի, իսկ ներկայիս արդեօք ունի՞ք թրքախօս երիտասարդներ եւ դուք ինչքանո՞վ կը քաջալերէք հայերէն խօսակցութիւնը իրենց մօտ:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Պոլիսէն նոր եկող երիտասարդութիւնը լրիւ հայերէն կը խօսի, իսկ զարմանալին այն է, որ հոս ապրող երիտասարդութեան մէջ շատ կայ անգլերէն խօսող:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Երբ հայերէն լեզուն է նիւթը, այդտեղ քիչ մը դժուարութիւն կ՛ունենանք: Ճիշդ է, որ Թուրքիոյ մէջ հայ էինք, բայց այստեղ եկանք եւ հայութիւնը կորսնցուցածի նման բան մը եղանք, որովհետեւ Թուրքիոյ մէջ մեզի «կեաւուր» կ՛ըսէին, գլուխնիս կը զարնէին, մենք ալ աւելի կ՛ամրապնդուէինք, որ մեր հայութիւնը պիտի պահենք: Ամերիկայի մէջ, հայ ես, թուրք ես ըսող չիկայ, Թուրքիոյ մէջ մեր ունեցած այդ հայկական ոգին, այստեղ չկրցանք հարիւր տոկոսով մեր երիտասարդութեան պատուաստել:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Իսկ ներկայիս գաղութին մէջ տակաւին կա՞ն այնպիսիներ, որոնք ժխտական կեցուածք ունին ձեզի հանդէպ, պարզապէս, որովհետեւ Պոլիսէն էք եւ կամ թրքախօս:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Դժբախտաբար, տակաւին կան, անշուշտ ընդհանուրին համար չեմ կրնար ըսել, այլ՝ անձերէ կախում ունի:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Նկատեցի, որ ձեր սրահներէն մէկը կնքուած է Հրանդ Տինքի անունով, իր ահաւոր սպաննութեան առիթով. դուք բացայայտօրէն դատապարտեցի՞ք սպաննութիւնը կամ աւելի զգոյշ էիք, որ թերեւս Պոլսոյ մէջ բնակող հայերուն վնասէ:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Անշուշտ, որ ունինք երիտասարդներ, որոնք կրնան գրել եւ դատապարտել, այսինքն արձագանգ կը հանել: Մեր երիտասարդութիւնը այստեղ ամէն տարի Հրանդ Տինքին համար հոգեհանգիստ կը կազմակերպէ, կ՛ուզեմ ըսել, ձայն բարձրացնելու ոգեւորումը կայ:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Այս համալիրին համար ի՞նչ են ձեր ապագայի ծրագիրները:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Ներկայիս ամենակարեւոր ծրագիրը երիտասարդութիւնը այստեղ հաւաքելն է, թող իրար ծանօթանան, իրար հետ ժամանակ անցնեն, քան թէ դուրսերը երթան: Կ՛ուզենք առաւել թիւով ուսանող կարդացնել, կրթանպաստի յանձնախումբ ունինք, սակայն ներկայիս, բաւարար գումար չունինք: Վստահ եմ, որ ամիսներու կամ տարիներու ընթացքին, պիտի կարենանք ունենալ նիւթական այդ դրութիւնն ալ:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Իսկ կրթանպաստը միայն պոլսահա՞յ ուսանողներու համար է:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Ոչ, բացարձակապէս, բոլոր հայ ուսանողներու համար է, անոնց, որոնք կարիքն ունին կրթանպաստի:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Անձնական փորձառութենէս խօսիմ, երբ Ամերիկա եկայ, շատ կ՛ուզէի զաւակս հայկական դպրոց ղրկել, սակայն նիւթական կարողութիւնը չունէի եւ կրթանպաստի դիմելու հնարաւորութիւնն ալ չկար. Պոլսահայ միութեան հիմնադրութենէն ետք, երբ մենք հիմնեցինք նաեւ կրթանպաստի հնարաւորութիւնը, իմ առաջարկս էր, որ օգնենք նաեւ այն ընտանիքներուն, որոնք կ՛ուզեն իրենց զաւակները հայկական դպրոց ուղարկել, սակայն նիւթական կարողութիւնը չունին: Ուրեմն, իմ առաջարկիս հիման վրայ, վարչութիւնը կազմեց Կրթանպաստի յանձնախումբ մը, որ միայն աշխատանք կը տանի օգնելու այն ընտանիքներուն, որոնք կ՛ուզեն իրենց զաւակները հայկական դպրոց ղրկել, բայց նիւթական կարողութիւնը չունին:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Կրթանպաստի եկամուտը, միութենական ձեռնարկներո՞վ կը հաւաքուի կամ բարերար մը ունիք անոր համար:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Կրթանպաստի համար ունինք դրամագլուխներ, որոնց տոկոսները յատկացուցած ենք կրթանպաստի:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Պոլսահայ միութիւնը իր պարբերաթերթը ունի՞ արդեօք:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Ունէինք «Ձայն» պարբերաթերթը, որ դժբախտաբար այսօր մօտաւորապէս երկու տարի է, դադրած է լոյս տեսնելէ, ես անձնապէս պիտի ուզէի վերադառնանք հրատարակութեան, սակայն այդ կատարելու համար աշխատանք պէտք է, եւ մենք դժուարութիւն ունինք գտնալու այն անձը, որ պատասխանատուութեամբ պիտի ստանձնէ պարբերաթերթի վերահրատարակումը անգլերէն եւ հայերէն լեզուներով:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Քիչ առաջ ըսիք, որ ունիք պզտիկներու պարային ակումբ, շաբաթակա՞ն դրութեամբ կը կատարուին պարի դասընթացքները:
ՕՆՆԻԿ ՊԱԼԵԱՆ.- Այո, դասընթացքները շաբաթական դրութեամբ են, ամէն Ուրբաթ օրերը:

ՍԱԼԲԻ ԹԷՔԿԷԼԵԱՆ.- Վերջին հարցումս. ինչո՞վ կը կարծէք հայ գաղութը կրնայ նպաստել ձեզի:
ԷՐԼԻՆ ՄԱՐՈՒՔԵԱՆ.- Մենք կ՛ուզենք, որ ոչ թէ միայն պոլսահայերը, այլ գաղութի բոլոր հայութիւնը յաճախ այցելէ այստեղ, եւ բոլորս միատեղ ժամանակ անցընելով, իրարու ծանօթանանք:

http://asbarez.com/arm/174284/