«Դիարբեքիրյան գաղթ» հատորը մեկտեղում է 3 ընտանիքների հիշողությունները

«Արմինյն միրոր սփեքթեյթր» շաբաթաթերթի խմբագրական կազմի անդամներից Գաբրիելա Գեյջի գրախոսականից քաղում ենք հետեւյալ տեղեկությունները:

Ողբացյալ Ժոզեֆին Մանգասարյանի «Դիարբեքիրյան գաղթ» (Diyarbakir Exodus) հատորը մի կյանքի պատմություն չէ, այլ մի ամբողջ ընդարձակ ընտանիքի միահյուսված պատմությունը, որտեղ իրենց յուրահատուկ տեղն են զբաղեցնում նրա մոր, հոր եւ ամուսնու ընտանիքների ոդիսականները 1895-1927 թվականների ժամանակահատվածում:

1905-ից Ժոզեֆինի հայրը` Աշոտ Ամասյանը, որն աշխատում էր Դիարբեքիրի հեռագրատանը, տնօրենի առեղծվածային պնդումներին ընդառաջելով` Հալեպ է տեղափոխում իր ընտանիքը: Մեկ տասնամյակ անց նա այնտեղ, իր տանն ընդունում է Եղեռնից մազապուրծ տասնյակ ազգականների: Նրանց պատմածները հետագայում գրի է առնում Ժոզեֆինը: «Այն, ինչ նկարագրել եմ, իսկական պատմություններ են: Հորս աշխատանքը հեռագրատանը եւ նրա կարողությունը` վերծանելու գաղտնի հաղորդագրությունները, մեծապես օգնեցին ինձ», գրում է Ժոզեֆինը գրքում, որի ամբողջացմանը եւ հրատարակմանը նպաստել են ընտանիքի այլ անդամներ եւս:

Ժոզեֆինը մահացել է 2002 թ., բավական մեծ տարիքում (90-ին մոտ)` չհասցնելով ավարտել Հալեպից հետո Բաղդադում անցկացրած վերջին 35 տարիների պատմությունը: Որդին` Ջոնը, որն արդեն սկսել էր օգնել մորը` մեքենագրելու հավաքված ձեռագիր նյութերը, շարունակում է նրա գործը մինչեւ իր մահը` 2010 թ.: Այնուհետեւ նրա եղբոր կինը` Քլեր Մանգասարյանն է ջահը վերցնում իր ձեռքը եւ ավարտին հասցնում հատորը, որը Ցեղասպանության մասին պատմող այլ գրքերից տարբերվում է նրանով, որ այստեղ նկարագրված են հայ բռնագաղթված ընտանիքների ամենօրյա իրական իրադարձությունները, որոնք ապաստան էին գտել Հալեպում եւ Բաղդադում: Գիրքը Ամասյանների, Մանգասարյանների եւ Քյուրքչյանների մասին է, հագեցած հազվագյուտ նկարներով, որոնք վավերականություն են հաղորդում նկարագրություններին:

«Diyarbakir Exodus» հատորը կարելի է ձեռք բերել Հայկական ուսումնասիրությունների եւ հետազոտությունների ազգային ասոցիացիայի (NAASR) եւ Ամերիկայի հայկական գրադարան-թանգարանից (ALMA):

Հ. Ծ.

http://azg.am/AM/2013100211