Թուրքիան Արաքս գետի վրայ եւս մէկ ջրամբար կը կառուցի

ՅԱՍՄԻԿ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ

ԵՐԵՒԱՆ, «Ազատութիւն».- Թուրքիայի Կարս նահանգի պետական ջրային գործերով վարչութեան ղեկավար Հայթի Չելենքը յայտարարել է, որ պատրաստւում են Թազլուջայի շրջանում (պատմական Կողբ), Արաքս գետի ջրերի հաշուին 45 մետր խորութեամբ ջրամբար կառուցել:

Թուրքիան Արաքսի վրայ արդէն իսկ երկու ջրամբար է շահագործում, երրորդի շինարարութիւնը կ՛աւարտուի այս տարի եւ չորրորդը կը լինի Կարակուրդի ջրամբարը, որը ունենալու է 1 միլիարդ խորանարդ մետր տարողունակութիւն: Ստացւում է, որ Հայաստանի սահման չհասած, Արաքսի սկզբնամասում, այս 4 ջրամբարները միասին հաշուարկած՝ թուրքերը կը կարողանան կուտակել մօտ 1 միլիարդ 380 միլիոն խորանարդ մետր ջուր. սա այն դէպքում, երբ Արաքս գետի ջրային պաշարը տարեկան կտրուածքով կազմում է 2 միլիարդ 500 միլիոն խորանարդ մետր ջուր:

«Հայջրնախագիծ» ինստիտուտի տնօրէն Եուրի Ջաւադեանն «Ազատութիւն» ռադիօկայանի հետ զրոյցում նշում է, որ Հայաստանը ջրամաբարի կառուցմանը ընդդիմանալ չի կարող, քանի որ այն կառուցւում է Թուրքիայի տարածքում, Թուրքիայի պետական միջոցներով:

«Մտածուած՝ գնացել են Ախուրեանի, Արաքսի վտակների վրայ են կառուցում… Իրենք յայտարարում են, որ ՀԷԿերի համար են կառուցում, բայց դժբախտութիւնը այն է, որ ՀԷկերի ջրամբարները կարող են դատարկել այն ժամանակ, որ մեր ռեժիմին չբաւարարի, այսինքն դատարկեն ոռոգման սեզոնից դուրս, երբ մեզ պէտք չէ, սելաւների (ջրյեղեղների-Խմբ.) ժամանակ, ձմռանը, եւ մենք կ՛ունենանք 50 տոկոսից աւելի դեֆիցիտ (պակասութիւն-Խմբ.)», ասում է Ջաւադեանը:

Ջաւադեանը նշում է, որ Հայաստանը Թուրքիայի հետ համատեղ 1981 թուականին շահագործման է յանձնել Ախուրեանի ջրամբարը, որի ջրային պաշարը կիսւում է Թուրքիայի հետ: Բայց քանի որ Կարակուրդի ջրամբարը կառուցւում է Ախուրեանի ջրամբարից վերեւ, ապա կը նուազի Ախուրեանի ջրամբարում կուտակուող ջրի քանակը, որն օգտագործւում է Արարատեան դաշտի, Արամաւիրի մարզի ու Արագածոտնի նախալեռնային շրջանների ոռոգման համար:

«Այն, ինչ որ պէտք է գար, լցուէր Ախուրեանի ջրամբար, այդ լցուելը կը լինի ոչ բաւարար քանակութեամբ, յետոյ մենք նորից պէտք է կիսենք 50-50 ջրամբարի կիսալցուած տարողութիւնը»,  մտահոգւում է Ջաւադեանը:

«Ախուրեան-Արաքս-Ջրառ» ՓԲԸ տնօրէն Էդուարդ Սարգսեանը «Ազատութիւն» ռադիօկայանի հետ զրոյցում նշում է, որ նման քայլով Թուրքիան ջրային ռեսուրսների (պաշարների-Խմբ.) վրայ հսկողութիւնը, փաստօրէն, վերցնում է իր ձեռքը:

«Ընդհանրապէս պայմանագիր կայ, որ ջրերի վրայ այդպիսի ներգործութիւն պէտք է չունենան: Անգամ Ախուրեանի ջրամբարը կառուցելու ժամանակ պարտաւորուել են, որ թուրքական կողմը պէտք է 350 միլիոն խորանարդ մետր ջուր թողնի եւ մարդկային գործօն պէտք է չլինի: Ախուրեանի ջրամբարում ամբարւում է 500 միլիոն խորանարդ մետր ջուր, ջուրը երկու կողմերը հաւասար օգտագործում են, որպէս սահմանային գետ՝ ըստ գոյութիւն ունեցող կոնվենցիայի (համաձայնագիրի-Խմբ.): Հիմա, եթէ թուրքական կողմը  ինչ որ բան է արել, մարդկային ներգործութիւն է անում, նշանակում է, որ ինքն իր վրայ վերցրած նախկին պարտաւորութիւններն է խախտում», ասում է Սարգսեանը:

Սարգսեանը հաւելում է, որ սա Թուրքիայի վարած նման ջրային քաղաքականութեան առաջին օրինակը չէ:

«Մեծ ծրագիր է: Նոյնն արել են Եփրատ գետի վրայ: Կառուցել են ջրամբար ու Սիրիային ջուր չեն տալիս, երբ ուզում, այն ժամանակ էլ տալիս են: Նոյնն արել են Տիգրիս գետի վրայ: Իրաքին ջուր են տալիս, երբ իրենց դիմում են, Թուրքիան էլ ասում է՝ «Մեր մուսուլման եղբայրներին ինչպէս չօգնենք»: Նոյնն անում են միւս գետերի վրայ, որոնք Թուրքիայից դուրս են գալիս: Նոյն բանն անցեալ տարի սկսեցին անել Վրաստանի եւ Ադրբեջանի նկատմամբ: Դա իրենց քաղաքականութիւնն է, քաղցրահամ ջրի կռիւ են տալիս», ասում է նա:

Ջաւադեանը Թուրքիայի այս քայլը որակում է որպէս թշնամական վերաբերմունք հարեւան պետութիւնների նկատմամբ. «Թշնամական յարաբերութիւն է հարեւան պետութեան նկատմամբ, որը մենք երբեւիցէ չենք արել ու չենք անելու, իսկ իրենք անում են: Մեր անելիքը նա է, որ մենք հիմնաւորենք մեր ջրի պաշարների պակասը եւ ստեղծենք հնարաւորութիւն տեղում այդ պաշարները ստեղծելու, որովհետեւ մենք յոյս չունենք, որ նրանք բարեկամական մի քայլ կ՛անեն»:

Սարգսեանն էլ վստահեցնում է, որ Հայաստանը պատրաստ է դիմակայելու Թուրքիայի նման քայլին իր սեփական ռեսուրսներով:

«Պէտք չէ դրանով մեր ժողովրդին վախեցնել: Հայկական կողմն ունի իր գործող միջոցները եւ այսօր էլ ամէն ինչ արւում է, որ երբ հասնի այդ պահը, մենք ապահովուած լինենք: Ունենք ջրամբարներ, որ անաւարտ են, դրանք էլ մենք պէտք է աւարտին հասցնենք, որպէսզի մեր ջրային բալանսն (հաւասարակշռութիւնն-Խմբ.) ունենանք, մեր անհրաժեշտ քանակի ջուրն ունենանք, ու չմոռանանք, որ մենք նաեւ Սեւան ունենք», ասում է նա:

Առայժմ պարզ չէ, թէ արդեօ՞ք Հայաստանի արտգործնախարարութիւնը կը փորձի ինչ որ կերպ միջամտել խնդրին, թէ՝ ոչ. նախարարութիւնը, յամենայնդէպս, խնդրի շուրջ որեւէ պարզաբանում չի տալիս:

http://asbarez.com/arm/165358/