25 լիր, ոստիկանական ստուգում, և դու դրախտում ես. այդպես էին նկարագրում Կոստանդնուպոլսի նախկին ուղղափառ տաճարը՝ Սոֆիան 10-րդ դարում: Աստվածաշնչյան պատկերազարդմամբ որմնանկարներ, հրեշտակներ, Աստվածածին, դժվար նշմարելի Գաբրիել հրեշտակապետ, սակայն այսօր այդքանն էլ հրաշքով է պահպանվել: 1453թ. քաղաքը գրավելով` Մեհմեդ սուլթանը, վեհաշուք այդ եկեղեցում ուրբաթօրյա նամազը կատարելով, հրամայել էր այն մզկիթի վերածել. որմնանկարները լվացել էին, խճանկարները` սվաղվել, սրբապատկերները` երկաթե սալերի տակ ծածկվել, իսկ շուրջը` 4 մինարեթներ կանգնեցվել, հաղորդում է vesti.ru-ն:
«Այստեղ գալիս են ինչպես թանգարան: Սակայն մի փոքր կանգնեք և կտեսնեք, որ շատերը աղոթում են: Եվ քրիստոնյաները, և մուսուլմանները: Ամեն մեկն իր ձևով: Եվ նրանք մեկը մյուսին չեն խանգարում», – ասում է թանգարանի տնօրեն Իշին Ֆիրթալին:
Որևէ մեկը մյուսին չէր խանգարում արդեն 80 տարի: «Մեծ Սոֆիան թանգարանի վերածելու» աթաթուրքյան դեկրետից հետո սրբապատկերները ծածկող սվաղը մաքրվեց, սակայն եթե խորհրդարանը քվեարկի և տաճարում վերսկսվեն մուսուլմանական ծառայությունները, նշանակում է` դրանք կրկին պետք է ծածկվեն. իսլամում մարդկանց պատկերներն արգելված են:
«Այն, որ Սոֆիան նորից ուզում են մզկիթ դարձնել, Թուրքիայում սովորական է դարձել: Նման բան պատահի, որևէ մեկը չի զարմանա: Մեր մոտ իշխանության են եկել ծայրահեղ իսլամիստները, ի՞նչ կա զարմանալու: Այ թե աշխարհը կցնցվի…», – համոզված է Ստամբուլի քաղաքագիտության համալսարանի պրոֆեսոր Հաքա Գյունեշը:
Թուրքիայի իսլամացման փոփոխություններն արդեն անզեն աչքով են պարզ երևում: Ստամբուլի ամենաաշխարհիկ հրապարակում` Թաքսիմում, դեռ կարճ շրջազգեստներ կան, սակայն ավելի շատ են գլխաշորերը: Ֆաթիհ շրջանում, որտեղ շքեղ հարսանեկան զգեստներ են վաճառվում, ամեն երկրորդը` չադրայով է:
Հինգշաբթի օրը նոր մզկիթի հսկայական ավտոկանգառում մեքենա կայանելու տեղ չես գտնի, կարծես ոչ մեկ չի աշխատում, բոլորը այստեղ են:
«Հարավի լողափերն արդեն բաժանված են արական և իգական հատվածների: Միայն տղամարդկանց համար նախատեսված հյուրանոցներ կան: Շատ ուսանողուհիներ հիջաբներով են: Նույնիսկ մեր ճաշարանում: Դեռ երեկ այնտեղ կարելի էր գինի առնել, այժմ ալկոհոլը արգելված է: Սա արդեն բացարձակապես այն երկիրը չէ, որի մասին երազում էր Աթաթուրքը: Ժամանակակից Թուրքիան ծայրահեղ իսլամիստական է»,- հառաչելով նշում է Հաքա Գյունեշը:
Ստամբուլում ավարտին է հասցվում Բոսֆորի վրայով կամուրջը` արդեն երրորդը Ասիան Եվրոպային միացնող: Սակայն արդյո՞ք այդ Եվրոպան Էրդողանին պետք է: Ո՞ւր է շրջվել Թուրքիան: Արևմուտքին այդ հարցը շատ է հետաքրքրում:
«Օսմանյան կայսրության քարտեզը» Բանակի թանգարանում է և այժմ շատ պահանջված: Ինչպես և սուլթանների ժամանակ, հավատքի հարցերով ժամանակակից Թուրքիայում հատուկ նախարարություն է զբաղվում` կրոնի նախարարությունը:
Դա Անկարայում մի հսկա շենք է: Բյուջեն` 4,5 միլիարդ: Նրանց վիճակագրությունը` 10 հազար Ղուրանի հոսքեր, 75 հազար արտոնյալ ուղեգրեր դեպի Մեքքա` տարեկան:
Այսօր Թուրքիայում 90 հազար մզկիթ կա: Եվ այստեղ են բաշխում իմամներին: Աշխատավարձը նրանք ստանում են պետական բյուջեից: Բազմաթիվ թերթեր, ամսագրեր, գրքեր, իսկ ապրիլից նաև հեռուստաալիք կլինի:
Նախարարությունից հարյուր մետրի վրա նոր հսկա մզկիթ է կառուցվում: Այստեղ դրանք ավելի շատ են, քան ցանկացած մուսուլմանական երկրում` ամեն հազար մարդուն մեկ մզկիթ:
Թուրքիան ամեն բան ունի, բացի Սոֆիայից: Իսկ հարցը միայն քաղաքական է: Եթե տաճարը, ինչպես և 500 տարի առաջ, կրկին ուզեն մզկիթի վերածել, դժվար թե 40 մլն ԱՄՆ դոլար եկամտի կորուստը որևէ մեկին կանգնեցնի. տարեկան այդքան են թողնում զբոսաշրջիկները, որ գեթ մեկ րոպե հայտնվեն դրախտում:
Leave a Reply