«Լռության ձայնը. խոսում են դիարբեքիրցի հայերը»

«Հրանտ Դինք» հիմնադրամը բանավոր պատմության շրջանակներում կատարված ուսումնասիրության արդյունքում հրատարակել է «Լռության ձայնը-II. խոսում են դիարբեքիրցի հայերը» աշխատությունը, որը հիմնված է Դիարբեքիրի 18 հայերի պատմության վրա:

Այդ մասին հաղորդում է Akunq.net-ը` հղում անելով թուրքական Bianet.org լրատվական կայքին:  Աղբյուրի համաձայն` գրքի շնորհանդեսը կայացել է «Ջեզայիր» ժողովասրահում` գրքի կազմող Ֆերդա Բալանջարի, Բողազիչի համալսարանի պատմության ամբիոնի դասախոս Արզու Օզթյուրքմենի և Էմինե Քոլիվարի մասնակցությամբ:

Աշխատության մեջ ներկայացվում են Դիարբեքիրում ապրող 8 կին և նույնքան տղամարդ հայերի պատմությունները: Իրականում գրքի կազմողները հանդիպել են 81 դիարբեքիրցի հայերի հետ, որոնցից 22-ն ապրում են Ստամբուլում, 16-ը` Դիարբեքիրում, 9-ը` Լիբանանում, 9-ը` Նյու Յորքում, 4-ը` Լոս Անջելեսում, 7-ը` Մոնրեալում, 4-ը` Տորոնտոյում, 4-ը` Երևանում և 3-ը` Նյու Ջերսիում:

Ինչպես շնորհանդեսի ժամանակ հայտնել է Էմինե Քոլիվարը, գրքի առաջին հատորում ընդհանուր ներկայացված են եղել Թուրքիայում ապրող հայերը, իսկ սույն հատորում` միայն Դիարբեքիրի հայերի պատմությունները: Նա նաև հավելել է, որ այս հատորը Դիարբեքիրի հայերին նվիրելու գաղափարը ծնվել էր Սուրբ Կիրակոս եկեղեցու բացմանը հայերի հոծ մասնակցության պատճառով, և որ իրենք շարունակելու են ուսումնասիրել Արևմտյան Հայաստանի այլ շրջանների հայերի պատմությունները:

Բանախոսներից Ֆերդա Բալաջարը նշել է, թե այն անձինք, որոնց պատմություններն ընդգրկվել են գրքում, Դիարբեքիրում և մերձակա շրջաններում մուսուլմանացած հայ ընտանիքների զավակներն են, որոնք մեծացել են որպես մահմեդական և միայն հետագայում տեղեկացել իրենց հայկական ծագման մասին: Նա նաև հաղորդել է, որ Դիարբեքիրում ապրող հայերը թե’ հայկական համայնքի կողմից ընդունվելու խնդիր են ունեցել և թե’, հայկական ինքնության պատճառով, պրոբլեմների հանդիպել իրենց ապրած տարածքներում:

Գրքի վերջաբանի հեղինակ Արզու Օզթյուրքմենն էլ հավելել է. «Բանավոր պատմությունները մեզ մի կողմից տեղեկություն ստանալու այնպիսի հնարավորություն են ընձեռում, որն անհնար է գտնել գրավոր աղբյուրներում, մյուս կողմից էլ` ապահովում, որ գրավոր աղբյուրներում չարձանագրված տեղեկատվություն ստանանք»:

Հիշեցնենք, որ բանավոր պատմության ծրագրի շրջանակներում Հրանտ Դինքի անվան հիմնադրամին աշխատակցող Մելիսա Բահարը և «Ակօս» շաբաթաթերթի թղթակից,  Հրանտ Դինքի անվանհ իմնադրամի աշխատակից ՄարալԴինքն ավելի վաղ հարցազրույց էին տվել Akunq.net-ին (տե’ս http://akunq.net/am/?p=23048): Հարցազրույցում Մարալ Դինքը Դիարբեքիրում ապրող իսլամացած հայերի մասին նշել էր. «Մինչ օրս այնպես է եղել, որ նրանց լռեցրել են. նրանք չեն պատմել այդ դեպքերի մասին, միգուցե խոսել են միայն իրենց ընտանիքների մեջ: Անընդհատ վախեցել են, ճնշվել, միշտ իրենց պատմությունները թաքցրել` իրավացի լինելով դրանում…»:

Akunq.net