Փոքրամասնությունները դեռ «դավաճան» են և «անջատողական»

Էմրե Էրթանի

Ասորական միությունների դաշնությունը (Süryani Dernekler Federasyonu/SÜDEF) կրկնել է անցյալ տարի 10-րդ դասարանի պատմության դասագրքերում տեղ գտած ասորիների դեմ ցեղապաշտական և հրահրիչ արտահայտությունների առնչությամբ Թուրքիայի ազգային կրթության նախարարությանը ներկայացրած իր պահանջը, ըստ որի` պահանջվում էր ուղղել այդ սխալը: Չնայած որ ազգային կրթության նախարար Օմեր Դինչերը և կառավարությունը խոստացել էին փոխել այն դասագիրքը, որում հայերը, հույները և ասորիները բնութագրվում էին որպես «դավաճան» և «անջատողական», սակայն այն շարունակում է օգտագործվել դպրոցներում:

Ասորական միությունների դաշնության կողմից արված հայտարարության մեջ նշվում է, թե Ազգային կրթության նախարարության Ուսուցման և դաստիարակության խորհրդի նախագահ Էմին Քարիփն անցյալ տարի իրենց մի գրություն էր հղել և բացահայտ հայտնել, որ 2012-2013 թթ. ուստարվա համար պատրաստվելիք դասագրքերում անհրաժեշտ ուղղումներ կարվեն: Հայտարարության մեջ նաև ընդգծվում է.

«Սակայն երբ հայացք ենք գցում այս ուստարում երեխաներին բաժանված 10-րդ դասարանի դասագրքերին, ցավով տեսնում ենք, որ տրված խոստումը չի կատարվել, որովհետև այն հատվածներում, որոնց առնչությամբ պնդվում է, թե փոփոխություններ են արվել, թեև բառերը փոխվել են, սակայն մոտեցման և ընկալման առումով ասորիները դեռ նկատվում են որպես «դավաճան» և «անջատողական»: Հետևաբար, ականատես ենք լինում, թե ինչպես են այսօր ևս երեխաների ուղեղներ մտցվում վրեժխնդրության և ատելության այն սերմերը, որ ցանվել են անցյալում: Անցյալում ցանված վրեժխնդրության և ատելության այդ սերմերով մեծացած սերունդները տեղին են համարել ասորիների դեմ գործադրված ամեն տեսակի ճնշում և թույլ չեն տվել նրանց ապրել իրենց երկրում»:

Հայտարարության մեջ ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ չնայած ամեն տեսակի ճնշումներին` ասորիները հազարամյակներ շարունակ ապրել են այս հողերում և իրենց ստեղծած արժեքներով ծառայել մարդկությանը, և նշվում. «Երևակայության արդյունք եղող և իրականությանը չհամապատասխանող այդ արտահայտությունները վիրավորանք ենք համարում` ուղղված մեր արժեքներին: Պահանջում ենք ժամ առաջ շտկել իրադրությունը»:

Հայերը, հույները և ասորիները` «դրսի ուժերի հրամանատարության տակ»

Մյուս կողմից` դասագրքում տեղ են գտել նաև արտահայտություններ, որոնք ատելություն են հրահրում նաև հայերի և հույների դեմ: Հայերը, հույները և ասորիները ներկայացվում են որպես «դավաճան», «դրսի ուժերի հրամանատարության տակ գտնվող» և «անջատողական»:

Լիցեյի երկրորդ դասարանի սաների համար նախատեսված սույն դասագրքի 65-րդ և 66-րդ էջերում ներկայացվող «Ասորիների վիճակը Օսմանյան պետությունում» վերնագրով հատվածում նշվում է, թե Առաջին աշխարհամարտի ընթացքում, հատկապես ռուսների և եվրոպական տերությունների հրահրմամբ, ասորիներն ապստամբել են, և երբ ըմբոստությունը հաջողությամբ չի պսակվել, նրանց մեծ մասը հեռացել է Անատոլիայից:

Դարձյալ 10-րդ դասարանի պատմության դասագրքի 179-րդ էջում` «Հայերի հրահրվելը և կազմակերպվելը» վերնագրի տակ ներկայացվող հատվածում ասվում է, թե Ռուսաստանն սկսել է քարոզչություն անել` հայերին հրահրելու նպատակով, և այդ քարոզչությունը կարճ ժամանակահատվածում ներգործել է հայերի վրա:

«Հայերի հրահրած դեպքերը» վերնագրի ներքո գրվում է, թե ըմբոստություններ են կազմակերպվել հայերի կողմից, և Օսմանյան պետության` ապստամբությունը ճնշելու համար գործադրած ջանքերը Եվրոպային ներկայացվել են «Հայերը կոտորվում են» պատյանով:

Երեխաներին ուսուցանվող «պատմական իրողությունների» շարքում են նաև այն վարկածները, թե երկրի տարբեր մասերում եղել են հայկական դպրոցներ, որոնք իբրև թե հայկական ավազակախմբերի կողմից օգտագործվել են որպես զինամթերքի պահեստ և զորանոց:

emreertani@agos.com.tr

http://agos.com.tr/haber.php?seo=azinliklar-hl-hain-ve-bolucu&haberid=3150

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net