Հայոց ցեղասպանության հարցում Հայաստանը պետք է դիմի միջազգային դատարան, իսկ Թուրքիան պետք է համարվի Օսմանյան կայսրության իրավահաջորդ

«Կալիֆոռնիա կուրիեր» թերթի գլխավոր խմբագիր, հրապարակախոս Հարութ Սասունյանը երեկ Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում էր` ներկայացնելու «Ցեղասպանության ճանաչո՞ւմ, թե՞ արդարության հետապնդում» դասախոսությունը:

Սասունյանի գնահատմամբ` միջազգային հարթակում կարեւոր դեր կատարող երկրները, որ այսօր չեն ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, ոչ թե այն պատճառով է, որ տեղյակ չեն, այլ պարզապես Թուրքիայի հետ տնտեսական եւ քաղաքական շահեր ունեն: «Սակայն մենք պետք չունենք համոզելու, որ 1915-1923 թթ. եղել է Ցեղասպանություն, դա պատմական ճշմարտություն է: Մեզ հպանցիկ ներողամտություն կամ պարզապես երկրների կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչում հարկավոր չէ: Կատարվել է հայրենազրկում, մենք ունեցել ենք կորուստներ, եւ արդարությունը պետք է կատարվի, ահա հայ ժողովրդի պահանջը», ասում է նա:

Ցեղասպանության ճանաչում, կորուստների փոխհատուցում եւ տարածքների վերադարձ, ահա երեք պահանջ, որ պետք է կատարի Թուրքիան: Իհարկե, Թուրքիան հասկանում է այդ ամենը եւ գիտակցում է, որ միայն ճանաչմամբ խնդիրը չի ավարտվի, դրա համար էլ մերժողական քաղաքականություն է իրականացնում: Ըստ Սասունյանի, նախ թուրքական իշխանությունները պետք է Պոլսի Հայոց պատրիարքարանին վերադարձնեն Թուրքիայի տարածքում գտնվող բոլոր հայկական եկեղեցիներն ու կոթողները: Եթե Թուրքիան կամավոր չգնա այդ քայլին, ապա Հայաստանը պետք է դիմի արդարադատության եւ միջազգային դատարաններին, հասնի արդարությանը»:

Սասունյանը շեշտում է, որ Հայոց ցեղասպանությունը չի սկսվել ու ավարտվել մեկ փուլով: Նախ 1894-1896թթ տեղի ունեցան համիդյան ջարդերը, 300000 հայ զոհվեց, այնուհետեւ 1909թ տեղի ունեցավ Ադանայի կոտորածն ու մահացավ 30 000 հայ: Իսկ գագաթնակետը 1915-1923 թթ. Հայոց ցեղասպանությունն էր, որի ժամանակ զոհվեց 1.5 միլիոն հայ, նույնքանն էլ դարձավ գաղթական:

Հարութ Սասունյանը հավելում է, որ միջազգային դատարանում որպես Օսմանյան կայսրության իրավահաջորդ պետք է ներկայանա Թուրքիան, քանի որ Օսմանյան կայսրության փլուզումից հետո, երբ Թուրքիան դարձավ հանրապետություն, Հայոց ցեղասպանության մասնակից եւ կայսրությունում անվանի պաշտոնյաները տեղ զբաղեցրին Թուրքիայի կառավարությունում: Եթե Թուրքիան ժառանգել է Օսմանյան կայսրության բարիքներն ու հարստությունը, ապա պետք է ժառանգի նաեւ պարտավորություններն ու անցյալը:

Անդրադառնալով հայ-թուրքական արձանագրություններին` Սասունյանն ասաց, որ այդ թեմայով 43 հոդված է գրել: «43-ն էլ ջախջախիչ էր: Խիստ քննադատության եմ ենթարկել արձանագրությունները: Բախտավոր ենք, որ ազերիների ճնշմամբ Թուրքիան չվավերացրեց այդ արձանագրություններն, ու կարելի է ասել` Թուրքիայի շնորհիվ պաշտպանվեցին մեր շահերը»:

Հ. Հ.

http://www.azg.am/AM/2012101309