Թուրքիան ագրեսիվ արշավ է սկսել՝ ետ բերելու համար թալանված թանգարանային հնությունները. այդ երկիրը տարածաշրջանի հարուստ անցյալին վերաբերող սֆինքս ու բազմաթիվ ոսկյա գանձեր է պահանջել: Սակայն աշխարհի մի շարք խոշոր թանգարաններ Թուրքիային դատապարտել են «մշակութային շանտաժի համար»: Այս մասին գրել է New York Times:
Այդպես ներկայում Թուրքիան պայքարում է ամերիկյան Metropolitan թանգարանի դեմ, որտեղ, այդ երկրի պնդմամբ, ապօրինի ձևով պեղված 18 իրեր են պահվում:
Թուրքիայի մշակութային ժառանգության և թանգարանների վարչության գլխավոր տնօրեն Մուրատ Սուսլուն պնդում է, որ խոսքն Անատոլիայից տարված իրերի մասին է, իսկ «Թուրքիան պահանջում է այն, ինչ օրենքով իրենցն է»:
Թուրքիայի քաղաքականության դեմ արտահայտվել են այնպիսի թանգարաններ, ինչպիսիք են Met-ը, Getty-ն, Louvre-ը և Pergamon-ը:
Հետաքրքիր է, որ առաջատար թանգարաններն առաջնորդվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կոնվենցիայով, որը թույլ է տալիս ձեռք բերել իրենց ծագման երկրներից մինչև 1970-ը դուրս գտնված իրեր: Այնինչ Թուրքիան օրենքով հարցը փորձում է լուծել 1906-ի օսմանյան օրենքներով:
Այս համատեքստում առավել ուշագրավ է Թուրքիայի մշակույթի նախարար Էրթուղրուլ Գյունայի հետևյալ դիտարկումը. «Արտեֆակտերը մարդկանց, կենդանիների կամ բույսերի պես հոգի և պատմական հիշողություն ունեն: Երբ դրանք հայրենադարձվեն իրենց երկրներ, բնության հավասարակշռությունը կվերականգնվի»:
Թուրքիայից բացի, նման պահանջներ են ներկայացնում նաև Եգիպտոսը, Հունաստանը և Իտալիան: Սակայն Թուրքիայի տակտիկան ագրեսիվ է, նկատում է աղբյուրը, քանի որ Արաբական գարնան ֆոնին այդ երկիրն ամրապնդում է իր քաղաքական դիրքերը Միջին Արևելքում:
«Թուրքերը զբաղված են բանավեճերով և կեղտոտ քաղաքականությամբ: Բարոյական պահանջներ ներկայացնելիս նրանք պետք է զգուշավոր լինեն, քանի որ նրանց իսկ թանգարանները լիքն են գողացված գանձերով»,- ասել է գերմանական Pergamon-ի ղեկավարությունից Հերման Մարցինգերը՝ հավելելով, որ դրանք Միջին Արևելքում և Եվրոպայի հարավ-արևելքում օսմանցիների դարավոր իշխանության շրջանում են ձեռք բերվել:
Թուրքիան, սակայն, որոշակիորեն հաջողել է: Նույն Pergamon –ը համաձայնել է 3 000-ամյա խեթթական սֆինքս վերադարձնել Թուրքիային, որը սպառնում էր հակառակ դեպքում չեղարկել բոլոր հնագիտական նախագծերը: Այդ կերպ Թուրքիան կարողացել է Բոսթոնի թանգարանից հետ ստանալ նաև «Հոգնած Հերակլեսը» արձանը:
Իսկ Louvre-ը, օրինակ, գերադասել է չարձագանքել Թուրքիայի պահանջներին, որը նրանից պահանջում է Սելիմ 2-րդի դամբարանի սալիկները:
http://tert.am/am/news/2012/10/01/turkey-world-museums/
Leave a Reply