Ցեղասպանությունը և գենետիկան

ԻՆԳԱ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

Գենետիկա գիտության տեսակետից չկան առանձին գծեր, որոնցով տարբերվում են ցեղասպանություն ապրած ժողովուրդները: Թեեւ տարբեր մակարդակներով քննարկվում է, թե ցեղասպանություն ապրած ժողովուրդներն ունեն հատուկ նմանություններ, որոնք ձեռք են բերվել ցեղասպանության հետեւանքով ու փոխանցվել են սերունդներին, սակայն շատ գիտնականներ դրան համաձայն չեն:

Կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր եւ ԳԱԱ մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտի «Մարդու գենետիկայի խմբի» ղեկավար Լեւոն Եպիսկոպոսյանը նույնպես կարծում է, որ ցեղասպանության թողած ազդեցությունը մարդկանց հոգեբանության վրա եւ մարդկանց ապրումները գենետիկան չի կրում, եւ մարդը ցեղասպանության գենետիկական կրողը չէ:

«Ցեղասպանությունը պարզապես փոքրացրել է մեր բազմազանությունը ե՛ւ քանակական, ե՛ւ բազմազանության առումով», ավելացնում է Լեւոն Եպիսկոպոսյանը, որի պնդմամբ` գիտության մեջ չկան ապացույցներ, որ գոյություն ունի գենետիկական հիշողություն: Իսկ արտացոլումները երաժշտության, գրականության, ընդհանրապես մշակույթի մեջ սոցիալիզացիայի հետեւանքն են:

Բացի նրանից, որ ցեղասպանություն ապրած ժողովուրդների զավակները տվյալ ժողովրդի ցեղասպանության մասին իմանում են պատմությունից, արվեստի ստեղծագործություններից կամ պարզապես ամեն մեկն իր ընտանիքում դեռ փոքրուց լսում է այդ մասին, գոյություն ունի նաեւ մշակութային ժառանգության պատկանելություն, որը, ըստ պարոն Եպիսկոպոսյանի, բնորոշ է յուրաքանչյուր ժողովրդի: Թերեւս պատճառներից մեկն էլ սա է, որ շատ լավ իմանալով, որ Արեւմտյան Հայաստանն այսօր Թուրքիայի մասն է կազմում, այնուամենայնիվ Հայաստանում ու Սփյուռքում ապրող շատ հայեր շարունակում են անվանել այն իրենց երկիրը: Խոսքը ոչ միայն այն փաստի մասին է, որ ժամանակին դա եղել է մեր երկիրը, այլեւ այն, որ հայ ժողովուրդը նաեւ կրողն է Արեւմտյան Հայաստանում ձեւավորված պատմամշակութային ժառանգության:

Պարոն Եպիսկոպոսյանը նշում է, որ գենետիկան հիմնարար գիտություն է, օրինակ` իմանալով ժողովրդի գենետիկական կառուցվածքը` կարելի է վերականգնել ժողովրդի գենետիկական պատմությունը: Չնայած ամեն ժողովուրդ ունի իր գենետիկական պատմությունը, բայց ընդհանուր առմամբ` երկրագնդի բոլոր մարդկանց գենետիկական կառուցվածքը 99,8 տոկոսով նույնն է, իսկ տարբերություններն արտահայտված են մնացած 0,2 տոկոսի շրջանակներում, այսինքն` բոլոր մարդկանց մեջ նուկլեոտիդների 99,8 տոկոսը նույնն է, տարբերվում է նուկլեոտիդների միայն 0,2 տոկոսը:

«Ստացվում է, որ մարդիկ գենետիկորեն ավելի շատ նման են իրար, քան տարբեր: Իսկ շիմպանզեից մարդը գենետիկորեն տարբերվում է ընդամենը 1-2 տոկոսով», նշում է պարոն Եպիսկոպոսյանը:

Առանձնացնել, թե ցեղասպանություն ապրած ժողովուրդների գենետիկան հատուկ նմանություններ ունի, գիտության տեսանկյունից կլինի չհիմնավորված:

Լեւոն Եպիսկոպոսյանը նշում է, որ պոպուլյացիոն գենետիկայի միջոցով, սակայն, կարելի է շատ բան պարզել ժողովուրդների մասին (պոպուլյացիոն գենետիկան ուսումնասիրում է ժամանակակից ժողովուրդների գենետիկական կառուցվածքը): Օրինակ` հրեաներն իրենց պոպուլյացիոն գենետիկան ուսումնասիրելիս հայտնաբերել են, որ հրեաներն ու Պաղեստինի արաբներն իրարից գենետիկորեն ոչնչով չեն տարբերվում: Նույնիսկ որոշ պատմաբաններ, հիմնվելով այդ տվյալների վրա, հակված են եզրակացնելու, որ ներկայում Պաղեստինում ապրող արաբները նույն հրեաներն են, որոնք արաբական արշավանքների ժամանակ իսլամ են ընդունել:

Կրկին անդրադառնալով ժողովուրդների գենետիկական կառուցվածքի վրա ցեղասպանության թողած հետեւանքներին` զրուցակիցս եւս մի անգամ ընդգծում է, որ ցեղասպանությունը փոքրացնում է տվյալ ժողովրդի բազմազանությունը, մինչդեռ գենետիկական բազմազանությունն անհրաժեշտ է տարբեր ազդեցությունների դիմակայելու համար: Հատկապես Հայաստանում գենետիկական բազմազանության նվազումը կարող է հանգեցնել վատ հետեւանքների:

«Արտագաղթի պատճառով հիմա դառնում ենք ավելի փոքրաթիվ, եւ ամուսնությունները լինում են մարդկանց արդեն փոքրածավալ բազմության մեջ, հետեւաբար հավանականությունը, որ կհանդիպեն վնասակար գեներ կրողները ու կծնվեն հիվանդ երեխաներ, Հայաստանում գնալով մեծանում է», ասում է Լեւոն Եպիսկոպոսյանը:

Արտագաղթը իր բազմաթիվ բացասական հետեւանքների հետ, փաստորեն, նաեւ վտանգ է ներկայացնում մնացած բնակչության առողջության համար:

Իսկ ինչ վերաբերում է կարծիքներին, թե կա մի հիվանդություն, որը բնորոշ է հայերին ու հրեաներին, քանի որ երկու ժողովուրդներն էլ ապրել են ցեղասպանություն, պարոն Եպիսկոպոսյանը հերքում է դրանք: Խոսքը երեւանյան հիվանդության կամ, ինչպես բժշկական անվանումն է, միջերկրածովյան ընտանեկան տենդի մասին է, որը համարվում է ժառանգական հիվանդություն եւ առաջին անգամ հայտնաբերվել է Հայաստանում:

Զրուցակիցս ասում է, որ երեւանյան հիվանդությունը բնորոշ է միջերկրածովյան ժողովուրդներին. այսօր դրանով հիվանդանում են ոչ միայն հայերը, հրեաները, թուրքերն ու արաբները, այլեւ հույները, իտալացիներն ու իսպանացիները:

http://azg.am/AM/2012092012