Մերձաւոր Արեւելքում հասունանում է «Քրդական գարուն». Անկախ Քրտստանը հաշուի չի առնելու ո՛չ Անկարային, ո՛չ Բաղտատին, ո՛չ Դամասկոսին: Այն ամէնը, ինչ պէտք է, նա կ՛ունենայ. նաւթ` Մերձաւոր արեւելքի ամենակարեւոր առաւելութիւնը

ԿԱՐԻՆԷ ՏԷՐ ՍԱՀԱԿԵԱՆ

«Արաբական գարուն»-ը աստիճանաբար վերափոխւում է «Քրդական  գարնան». այսպէս, յամենայն դէպս, կարելի է բնորոշել վերջին ժամանակներս աւելի յաճախակի դարձած Սիրիայում եւ, որոշ չափով, Իրանում բնակուող միացեալ Քրդական  ժողովրդի բախումները թուրքական կանոնաւոր բանակի հետ: Քրդերն ակնյայտօրէն զգացել են, որ Մերձաւոր Արեւելքում տիրող խառնաշփոթը կարող է նրանց օգնել` ստեղծելու անկախ Քրդստանը եւ այդ կերպ վերահսկել նաւթի հոսքը ոչ միայն Իրաքից, այլ նաեւ` Սիրիայից:

Իրադարձութիւնների նման զարգացման անթոյլատրելիութեան հարցում գլխաւոր դերը խաղում է Թուրքիան, որի համար քրդական հարցը արդէն մի քանի տասնամեակ անլուծելի է համարւում: Թուրքական կանոնաւոր բանակի` ՔԱԿ-ի քուրդ գրոհայիններին ոչնչացնելու բոլոր փորձերը անյաջող են աւարտւում: Քրդական  ճամբարները ոչնչացնելու պատրուակով ինքնիշխան Իրաքի տարածք մշտական ներխուժումները ոչնչի չյանգեցրին, այժմ հերթը սիրիական քրդերինն է, որոնք միաւորուած են Քրդական  ժողովրդավարական կուսակցութեան (ՔԺԿ) ներքոյ, որն էլ սերտ կապերի մէջ է Քրդական  աշխատաւորական կուսակցութեան հետ: Այս ամէնին գումարւում են նաեւ Իրանում արգելուած «Փեժակ» Քրդական  կուսակցութիւնը եւ քուրդ գրոհայինների այլ ստորաբաժանումներ, որոնք չեն մտնում որեւէ կազմակերպութեան մէջ, սակայն, այնուամենայնիւ, Թուրքիային լուրջ վնասներ են հասցնում:

Ահմեդ Դաւութօղլուի «Հարեւանների հետ ոչ մի խնդիր» ձախողուած քաղաքականութիւնը յանգեցրեց նրան, որ Թուրքիայի ղեկավարող բարձրագոյն մարմիններում սկսել են խօսել նրա պաշտօնաթողութեան մասին, քանի որ Թուրքիայի արտաքին քաղաքականութիւնը «խնդիր է դարձել գրեթէ բոլոր հարեւանների հետ»: Այստեղ տեղին է նկատել, որ ՔԺԿ-ն գաղտնի համաձայնութիւն է կնքել Ասադի հետ եւ Սիրիայի հիւսիս-արեւելքում վերահսկում է կարեւորագոյն շրջանները: Եթէ քրդական  ստորաբաժանումները միաւորուեն, իսկ դա հաւանական է, ապա Անգարայի համար իսկական մղձաւանջ կը սկսուի` որպէս Թուրքիայի, Սիրիայի, Իրաքի եւ Իրանի տարածքներում անկախ Քրդստանի ստեղծում: Սիրիայում գործում է նաեւ 11 կուսակցութիւններից բաղկացած Քրդական  ազգային խորհուրդը, որը, ընդհանուր առմամբ, տարաձայնութիւններ չունի Ասադի հետ, առաւել եւս` իրաքեան քրդերի:

«Հիւրրիյէթ» պարբերականի թուրք տեսաբան Էրթողրուլ Օզքոքը բաւականին տրամաբանական հարց է առաջադրում. «Եթէ մենք չենք կարողանում վերահսկել քրդերի հետ 400 քմ ձգուող սահմանը, ապա ինչպէ՞ս կարող ենք վերահսկել 1200 քմ: Արաբները պայքարում են, քրդերը` յաղթում: Քրդերը եւս մէկ քայլ են անում անկախ պետութեան ստեղծման ճանապարհին: Բացի այդ` նրանք կարող են դրան հասնել առանց հրաձգութեան: Ինչո՞վ է զբաղուած Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարը»:

Եւ իհարկէ նաւթը` Քերքուքից Ջէյհան տանող երկու ռազմավարական նաւթակազատարերը: Սա այն քարտէզն է, որը բաւականին մեծ յաջողութեամբ կարող են շահարկել քրդերը, եւ, ամենայն հաւանականութեամբ, ամէն ինչ յանգում է հէնց դրան: Անկախ Քրդստանը հաշուի չի առնելու ո՛չ Անկարային, ո՛չ Բաղտատին, ոչ Դամասկոսին: Այն ամէնը, ինչ պէտք է, նա կ՛ունենայ. նաւթ` Մերձաւոր Արեւելքի ամենակարեւոր առաւելութիւնը: Չկայ նաւթ, ուրեմն պէտք է ինչ-որ մէկին յարմարուել: Իսկ երբ կայ, բոլորը մեծ ուրախութեամբ կը սկսեն յարմարուել քեզ:

Մինչ այդ Թուրքիայի իշխանութիւնները սպառնացել են Սիրիային միջամտութեամբ` յայտարարելով, որ թոյլ չեն տայ քուրդ անջատողականներին օգտագործել այդ երկրի տարածքը որպէս իրենց խարիսխ: Թուրքիան շարունակում է զօրքեր տեղակայել Սիրիայի հետ սահմանից 900 կմ հեռաւորութեան վրայ: Թուրքիայի կառավարութիւնն անհանգստացած է նրանով, որ սիրիական քրդերը շարունակում են իրենց վերահսկողութեան տակ առնել Թուրքիայի հետ սահմանի մերձակայքում տեղակայուած բնակավայրերը, մինչդեռ երկրի այլ շրջաններում սիրիական կառավարութիւնը շարունակում է պայքարել ապստամբների դէմ:

«Մենք թոյլ չենք տայ, որ մեր սահմանի մօտակայքում ձեւաւորուի ահաբեկչական կառոյց», յայտարարել է Ահմեդ Դաւութօղլուն` հադէս գալով թուրքական հեռուստատեսութեամբ: «Մենք մեզ նման իրաւունք վերապահում ենք, ո՛վ ուզում է լինի` Քայիտան թէ ՔԱԿ-ը: Մենք սա համարում ենք ազգային անվտանգութեան հարց եւ կը ձեռնարկենք բոլոր անհրաժեշտ միջոցները»: Համանման յայտարարութեամբ նախորդ շաբաթ հանդէս էր եկել երկրի վարչապետ Ռեջեբ Թայիփ Էրդողանը: Քրդական  անջատողականութիւնը կրկին գլուխ է բարձրացրել, բազմաթիւ թուրք զօրավարներ ձերբակալուած են, եւ Թուրքիայի համար նման գործողութեան ռիսկերը գնալով աւելանում են:

«Փան Արմինիըն»

http://www.aztagdaily.com/archives/83945