«Ստիպում են ընդունել, որ մեր պապերը մարդասպան էին»

Դժգոհում է Ֆրանսիայում բնակվող թուրք աշակերտը` մոռանալով «Պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում» ասացվածքը

Հայոց ցեղասպանություն թեմայի ընդգրկումը ֆրանսիական դպրոցական ծրագրերում բուռն հակազդեցություն էր առաջ բերել Թուրքիայում: Այս փաստի համար մեղադրելով Ֆրանսիայի նորընտիր նախագահին,շ` Թուրքիայի Եվրոմիության գծով նախարար, գլխավոր բանակցող Էգեմեն Բաղըշն ամբարտավանությամբ հայտարարել էր. «Ինչպես երեւում է, Օլանդը դաս չի առել իր նախորդի փորձությունից»:

Նախորդ օրվա համարում անդրադարձել էինք հայտարարությանը: Նույն օրը միեւնույն հարցը վերստին արծարծել են թուրքական թերթերը եւ CNN-Turk-ի գլխավորությամբ` համանուն կայքերը: Ըստ CNN-Turk-ի, Ֆրանսուա Օլանդը Ելիսեյան պալատում խորհրդաժողովի է հրավիրել Ֆրանսիայի դեսպաններին: Ելույթում նա ներկայացնելով տարբեր երկրներին Ֆրանսիայի մոտեցումը, Թուրքիայի առնչությամբ ասել է. «Տնտեսության բնագավառում անժխտելի հաջողությունների հասած Թուրքիայի հետ պետք է հաստատել կայուն եւ փոխվստահության վրա հենվող հարաբերություններ, առանց, իհարկե, մոռանալու բարդ թեմաները»:

Այնուհետեւ նա ճեպազրույց է ունեցել մամուլի ներկայացուցիչների հետ եւ ի պատասխան թուրքական «Հյուրիեթի»ՙ Ֆրանսիայի դպրոցական ծրագրերում «Հայոց ցեղասպանություն» թեմայի ընդգրկման վերաբերյալ հարցի, զարմացած ասել է. «Ես այդ մասին տեղյակ չեմ: Որեւէ տեղեկություն չունեմ»: Օլանդը միաժամանակ ընդգծել է, որ ինքը համանման ոչ մի կարգադրություն չի արել, դասագրքերում փոփոխությունը հանձնաժողովներն են կատարում:

Խոսակցությանը միջամտել է Թուրքիայում Ֆրանսիայի դեսպան Լորան Բիլին: Նա ասել է, որ կրթական ծրագրերը ենթակա են կրթության նախարարության իրավասությանը, քանի որ Ֆրանսիան օրենքով ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, ուստի այս թեման դպրոցական դասագրքերում ընդգրկելու Դասագրքերի փոփոխության հանձնաժողովի որոշումը չպետք է անակնկալ լինի: Ֆրանսիացի դեսպանը միաժամանակ տեղեկացրել էր «Հյուրիեթին», որ ցեղասպանության ուրացումը քրեականացնող նոր օրինագծի պատրաստման աշխատանքները դեռեւս չեն ավարտվել:

Նրան լրացրել է Ֆրանսիայում Թուրքիայի դեսպան Թահսին Բուրջուօղլուն. «Ցեղասպանության թեմայի ընդգրկումը դասագրքերում սկսվել է դեռեւս 2001-ին, երբ Ֆրանսիայի խորհրդարանը պաշտոնապես ճանաչեց հայկական թեզը»:

Ի դեպ, 2009-ին Ստրասբուգրում բնակվող ոմն Մուստաֆա Դողանը Հայոց ցեղասպանության մասին պատմող պատմության ուսուցչին հակադրվելու համար դպրոցից հեռացվել, ապա վերադարձել էր: «Ջիհան» գործակալությունը հասել է Ստրասբուրգՙ դիմելու Դողանին, որն էլ պատմել է հեռացման օրերին կրած իր շատ ծանր ապրումների մասին: Գործակալության վկայությամբ, Դողանն ասել է, որ այդ ամենը բացասաբար է անդրադարձել ուսուցման վրա եւ հոգեպես ճնշել է իրեն, դպրոց վերադառնալուց հետո իր վրա անընդհատ ճնշում են գործադրել ճանաչելու Հայոց ցեղասպանությունը եւ ստիպել են ցեղասպանության հարցում առաջնորդվել հայ հեղինակների աշխատություններով: Թուրք աշակերտը դժգոհել է, որ նոր դասագրքերում ավելի մեծ տեղ է հատկացվում «ցեղասպանության պնդումներին», եւ ավելացրել. «Ստիպում են ընդունել, որ մեր պապերը մարդասպան էին: Սակայն դա նրանց չի հաջողվի»:

Կարծում ենք դրա կարիքն էլ չկա: Եթե «մշակույթի համաշխարհային մայրաքաղաք» Ստամբուլում 100-հազարանոց մի ամբողջ ոհմակ կառավարության նախաձեռնությամբ հանրահավաքի է դուրս գալիս, ձեռքներին «Բոլորդ հայ եք, բոլորդ վիժվածք» մակագրությամբ ցուցապաստառներով, երկրի ներքին գործերի նախարարը վրեժի կոչեր է անում հավաքվածներին, իսկ հավաքվածները առ այսօր շարունակում են հիանալ Օգյուն Սամասթ կոչեցյալ մարդասպանով եւ պատրաստվում երթ կազմակերպել դեպի «Ակօսի» խմբագրություն, բոլորովին ավելորդ է թուրքերին հիշեցնել մարդասպան պապերի մասին, որովհետեւ իրենք դեռ չեն ձերբազատվել մարդասպանի հոգեբանությունից: Փոխանակ մտածելու, որ մարդ դառնան, նույնիսկ 21-րդ դարում հայ սպանելու մոլուցքով են տառապում: Մարդասպան պապերիցՙ մարդասպան սերունդ: Հիրավի «Պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում»:

Հ. ՉԱՔՐՅԱՆ

http://azg.am/AM/2012083004