Ստամբուլը նման է ժամացույցով ռումբի

Մ. Շևքեթ Էյգի

Եթե այն բնակչությունը, որի թիվը չպետք է անցնի 5 միլիոնից, 20 միլիոնի հասցնեք, լուրջ դժվարություններ կառաջանան մոտ 100 հարցում և բնագավառում: Դրանցից մեկն էլ անվտանգության խնդիրն է: Եթե Ստամբուլի բնակչությունը 5 միլիոնի վրա պահվեր (մի բան, որ հնարավոր էր), այսօրվա չափ անվտանգության պակաս, անարխիա, քաոս և ահաբեկչություն չէր լինի:

Սակայն նետերն այլևս նետված են. Ստամբուլը մեգաքաղաք է դարձել, և խռովությունները, օդի և ձայնի աղտոտվածությունը, երթևեկությանն առչվող խնդիրները, բազմազան ճգնաժամերը դուրս են եկել վերահսկողությունից: Այսօրվա վիճակը բնականոն է համարվում: Սակայն փորձեք պատկերացնել այն Ստամբուլը, որ կլինի մեծ երկրաշարժից հետո: Պնդվում է, որ այստեղի շենքերի 90 տոկոսը անպաշտպան է երկրաշարժի նկատմամբ: Հսկայական շինություններ են կառուցվել այն շրջանների մեծ մասում, որոնք որևէ մեծ երկրաշարժից հետո կարող էին միլիոնավոր բնակիչների վրաններ ընդգրկել:

Որտե՞ղ է օթևանելու այսչափ ժողովուրդ, ի՞նչ է ուտելու և խմելու, որտե՞ղ հոգալու իր բնական կարիքները: Ինչպե՞ս է տաքանալու, եթե նման աղետ պատահի ձմռանը:

Որտե՞ղ են թաղվելու երկրաշարժի հարյուր հազարավոր զոհերը:  

Որտե՞ղ և ինչպե՞ս են ապաքինվելու հարյուր հազարավոր տւժածները:

Ասում են, թե մեծ երկրաշարժից հետո առնվազն 20 հազար վայրում հրդեհ է բռնկվելու: Ինչպե՞ս են դրանք հանգցվելու:

Ինչպե՞ս է կանխվելու կողոպուտը:

Վերջին իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ դրանից հետո ահաբեկչությունը կենտրոնանալու է ոչ թե Հաքքարիում, այլ Ստամբուլում: Ձեր խոնարհ ծառան` հանձինս ինձ, Ստամբուլում է ապրել 1940 թ. ի վեր (բարձրագույն կրթությունը, պահեստազորային սպայության և աքսորի տարիները` հանած): Յոթանասուն տարին անցնող երկար մի ժամանակաշրջան… Ստամբուլն այլևս դադարել է այնպիսի քաղաք լինելուց, որտեղ կարելի է ապրել:

Կամրջի վրայի երթևեկության պատճառով նույնիսկ ասիական ափ չեմ կարողանում անցնել: Անգամ չեմ կարողանում հանգիստ կերպով գյուղում գտնվող տունս գնալ: Նույնիսկ հացատուն կամ թեյարան գնալն է դժվարացել: Նախկինում ամիսը մի քանի անգամ շրջում էի պատմական թաղամասերում: Դա էլ չեմ կարողանում այլևս:

Փողոցներն ու պողոտաները լեփ-լեցուն են, հրապարակները և փոխադրամիջոցները` նույնպես: Տաքսիով անգամ հնարավոր չէ հանգիստ կերպով մի տեղ գնալ:

Ռամադանի ժամանակ Սուլթանահմեթ հրապարակում, այգիներում ամբոխի մեծ եռուզեռ էր: Տարեկան մեկ անգամ գնում էի Քուզգունջուղա` թեյ խմելու: Մնա~ս բարով…

Ասում են` մեծ երկրաշարժից առաջ մրջյուններն իրենց դուրս են շպրտում բներից… Ստամբուլն էլ է այդպես: Մարդկանց հեղեղ, ավտոմեքենաների հեղեղ…

Ռամադանից հետո, կիրակի օրերը, պիկնիկի տասնյակ հազարավոր սիրահարներ` Մարմարայի և Ոսկեղջյուրի ափերին: Մանղալներ, փոքրիկ գազօջախներ… Խորովածի ծուխ, բույր…

Եթե որևէ վայրում տեղավորեք 5 անգամ ավելի մարդ, քան այն կարող է ընդգրկել, կսկսվի հասարակական խելացնորություն:

Մեկ էլ մտածեք երկրաշարժի մասին:

Ովքե՞ր են Ստամբուլն այս վիճակին հասցրել… Վաշխառուները: Քաղաքն ավելի է մեծանալու: Դառնալու է 25, 30 և 40 միլիոն:

Շենքեր են կառուցվելու վերջին կանաչ տարածությունների հաշվին:

Իր չափից ավելի մեծացող, մեծացվող քաղաքը նման է ժամացույցով ռումբի, որը կպայթի, երբ ժամանակը գա:

Կյանքիս մայրամուտին ո՞ւր կարող եմ փախչել:

Ես չեմ ներում Ստամբուլն այսչափ մեծացրած վաշխառուներին:

Հեղինակի երկրորդ հոդվածը

«Մոիզ քոհենները»

Մոիզ Քոհենի, նույն ինքը` Թեքին Ալփի մեջտեղ բերած բացասական թուրքական ազգայնամոլությունը մեծ վնաս է հասցրել մուսուլման թուրքերին և մուսուլման թուրքիացիներին: Այն Թուրքիային մասնատվելու կետին է հասցրել: Կրոն չունեցող հրեաների մեջտեղ բերած սիոնիզմը, որը հակասում է Հնգամատյանին, զգալի վնաս է հասցրել հրեաներին, առաջիկայում էլ շատ մեծ վնաս է բերելու, ոչ սիոնիստ հրեաների գլուխն էլ է դժվարին դրության մեջ դնելու, մեծ ողբերգության և կոտորածների տեղիք տալու համայն աշխարհում և մարդկության մեջ:

Կրիպտո (ծպտյալ, թաքուն, գաղտն-Ակունքի խմբ.) հայերի և կրիպտո հրեաների ստեղծած քրդական ազգայնականությունն ամենամեծ վնասը քրդերին է հասցնելու:

Թուրքիայի արևմուտքում և, հատկապես, Ստամբուլում են բնակվում մեր միլիոնավոր քուրդ քաղաքացիներ և եղբայներ:

Ենթադրենք` անկախ Քուրդիստան հիմնվեց: Թուրքիայի արևմուտքում և, հատկապես, Ստամբուլում բնակվող քրդերին կստիպեն, որ հարկադրաբար գնան Քուրդիստանում ապրելու: Հնարավո՞ր է նման բան:

Հայ իմպերիալիստները Թուրքիայից պահանջում են այսօրվա Հայաստանից 5 անգամ ավելի հողատարածք: Հենց այդ նպատակով են քրդական շարժում ստեղծել, հրահրել և օգտագործում են այն:

Ինչպե՞ս կարելի է անվանել քրդերին ծայրահեղ կերպով ճնշող թուրքերին… Դրանց մի մասին պետք է կրիպտո հայեր և բագրատունիներ անվանել…

ՊԿԿ-ն ստեղծել են տվել խորքային հանրապետությունը, խորքային հետախուզությունը, խորքային խնամակալական համակարգը:

ՊԿԿ-ն մինչ այժմ վաղու~ց կարող էր վերացվել, բայց չի վերացվել:

ՊԿԿ-ն 1915-ի (Հայոց ցեղասպանության-Ակունքի խմբ.) անուղղակի և գաղտնի վրեժն է:

Ռասիզմը վատ գաղափարախոսություն է անշուշտ, բայց բոլորովին էլ վատ բան չէ հետախուզական նպատակներով մի շարք մութ և հանցավոր անձանց էթնիկ արմատներն ուսումնասիրելը, բացահայտելը:

Այսօր մեր երկրում կան մեծ թվով կրիպտո հայեր, կրիպտո հրեաներ, սաբաթայականներ և բագրատունիներ, որոնք ունեն երկու ինքնություն: Նրանց ժամանակավոր ինքնությունը թուրք և մահմեդական է, իսկ իրական` հայ, հրեա և բագրատունի…

Նրանք նույնիսկ հասել են ամենակարևոր պաշտոնների:

Նրանց բացահայտ ցուցապաստառն ու կարգախոսն է քուրդ ժողովրդի հիմնարար իրավունքների և ազատության ձեռքբերումը, իսկ հիմնական նպատակը` դրսից Թուրքիայի մի հատված ներմուծել հայ բնակչություն և աշխատանքներ տանել` Մեծ Իսրայել ստեղծելու ուղղությամբ:

Թուրքիայի անվան տակ և հաշվին քրդերին ճնշողների մի մասը ևս այդ նպատակն էր հետապնդում. այնքան ճնշել քրդերին, որ չդիմանան և լեռները քաշվեն: Նրանք շուրջ երեսուն տարի հետևում են այդ քաղաքականությանը: Նույնիսկ մի պահ Թուրքիայի Հանրապետության բանակին պատկանող զենքն ու զինամթերքը ՊԿԿ-ին հանձնվեց:

Ես ի՞նչ եմ թաքցնում… Այդ բուն ճշմարտությունները տեսնել չկարողացողները քնած են` ոտքի վրա կանգնած: Մեր նորագույն պատմության ընթացքում երկու շատ մեծ և նշանավոր թուրքեր գնացել էին Իսրայել և հրեաների Լացի պատի առջև արտասվե~լ և աղոթել` գլխներին կիպաներ (հրեական կրոնական թասակներ-Ակունքի խմբ.)…

Քանի դեռ շարունակում ենք կարծել, թե ՊԿԿ-ն զուտ քրդական շարժում է, չենք կարող կանխել Թուրքիայի մասնատումը և թե’ քրդերի, թե’ թուրքերի` մեծ աղետի ենթարկվելը:

http://www.habervakti.com/?page=articles&id=8756

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net