Իր հունը գտնելու ճանապարհին գտնվող ջրի պատմությունը

Իրեմ Դյոնմեզ

Դերսիմցի ալևի մի ընտանիքից ծագող Ուղուր Էգեմենը մի օր թերթում է կարդում, որ իրենք իրականում դերսիմահայեր են: Թեև նախ զարմանում է, բայց հպարտություն էլ տածում` իր զավակների և թոռների առաջ սեփական արմատները բացահայտել ձգտող պապի նկատմամբ: Եվ այդպիսով ի հայտ է գալիս «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմը:

71 տարեկան մի պապ: Անունը` Յուսուֆ Իրես: Ընտանիքն ու շրջապատը տարիներ շարունակ նրան դերսիմցի ալևի են համարել: Իր զավակներին էլ է որպես ալևի մեծացրել: Հետագայում կնոջ և երեխաների հետ մեկտեղ վեր է կացել և Ստամբուլ եկել: Սկյուտարում դերձակի մի փոքրիկ արհեստանոց է բացել: Մի թոռ ունի` Ուղուր Էգեմեն Իրես անունով, որն այն ժամանակ կինեմատոգրաֆիայի բաժնի ուսանող էր Էսքիշեհիրի համալսարանում:

Մի օր հայրը զանգահարում է Ուղուր Էգեմենին և խնդրում, որ նա թերթերն աչքի անցկացնի: Զարմանում է Ուղուր Էգեմենը: Գնում է թերթի վաճառողի մոտ և պարբերականներից իմանում ճշմարտությունն իր ընտանիքի մասին:

Տեղեկանում է, որ իրենք իրականում դերսիմցի հայեր են: Ավելին` ոչ միայն ինքը, այլև ընտանիքի բազմաթիվ անդամներ նույնպես նոր են իմանում այդ փաստի մասին: Պապը և ազգականները ցանկանում են մկրտվել և, թեկուզ մի քիչ, մոտենալ իրենց իրական կրոնին և արմատներին:

Թեև Ուղուր Էգեմենը նախ զարմանում է, բայց հպարտություն է տածում իր զավակների և թոռների առաջ սեփական արմատները բացահայտել ձգտող պապի նկատմամբ:

«Դա վախին սպասող մի մարդու պատմություն է»

Վերոնշյալ տողերը բոլորովին էլ չեն պատկանում ժամանակակից մի հեքիաթի կամ սցենարի: Դրանք մի կյանքի պատմության հատվածներ են ընդամենը: Ավելին, սա մի պատմություն է, որի տողերի արանքում կարելի է շատ հանգիստ ընթերցել տառապանքների, մակընթացությունների, սեփական եսի հետ հաշվի նստելու, արհամարհանքների և հարկադրանքների մասին:

71 տարեկանում գաղտնիքը բացահայտել որոշած մի պապ և իրեն ամենամոտ գտնված թերթի վաճառողից ճշմարտության մասին տեղեկացած մի թոռ:

Ո՞ր ճշմարտությունները, ո՞ր վախերը, ո՞ր ճնշումներն են ստիպել մի մարդու` թաքցնել գաղտնիքը: Եվ ո՞ր ճշմարտությունները, ո՞ր փաստերն են կարողացել համոզել մի ողջ ընտանիքի` երկար տարիներ ապրել այն թաքցնելով:

Ուղուր Էգեմենը հետևյալն է ասում է թերթերից մեկում հրապարակված լուրի շնորհիվ սովորական օրն արտասովոր դարձրած իր ընտանեկան ճշմարտության մասին. «Պապիս մկրտվելը և դա ընդունելը չի առնչվում միայն կրոնական ընկալման հետ. այն իր զավակների, ինչու չէ, նաև` թոռների առաջ սեփական արմատներն արտահայտելու մղում է: Դա իրականում շատ կարևոր դիրքորոշում է 71 տարեկանում մկրտված մի մարդու համար… Դա այն մարդու պատմությունն է, ով մի կողմից դեռ շարունակում է վախերով ապրել, իսկ մյուս կողմից` վախ ակնկալել»:

Մարդկությունն իր գոյության օրվանից օգտագործել է արվեստը` իր ներսում եղած փակուղինները բացելու համար… Ուղուր Էգեմենն էլ մեկն է նրանցից, ովքեր արվեստի ուժն են նախընտրում` ելքի ուղին գտնելու համար:

Նա մի անգամ լսում է Հրանտ Դինքի խոսքերից մեկը և շատ տպավորվում դրանից: Ուղուր Էգեմենը, ով ազդվում է այդ խոսքից, քանի որ այն միաժամանակ նմանեցնում է իր պատմությանը, որոշում է դա վերածել սցենարի:

Ջուրը գտավ իր հունը

Դինքի խոսքերի շնորհիվ սցենարի վերածված «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմը 2011 թ. դառնում է մեկը այն ֆիլմերից, որոնք մրցանակ են շահում Թուրքիայի Հանրապետության Մշակույթի և զբոսաշրջության նախարարության Հեղինակային իրավունքների և կինոյի գլխավոր վարչության կողմից հայտարարված «Ապագայի ֆիլմ» մրցույթում:

Ըստ ֆիլմի պատմության` ամեն տարի Ֆրանսիայից Թուրքիա եկած և այդ այցերից մեկի ժամանակ Սվասի (Սեբաստիայի-Ակունքի խմբ.) գյուղերից մեկում վախճանված Մարիամը թաղվում է իսլամական օրենքներով: Սակայն նա հայ է լինում: Գյուղի բնակիչներից Դերվիշ ամջան այդ փաստի մասին հայտնում է մի հայ լրագրողի, և նրա մոտ անորոշ սպասում է սկսվում:

Ուղուր Էգեմենը սկսում է ֆիլմի նկարահանումները` Մշակույթի նախարարության և, հատկապես, Անադոլու համալսարանի Հեռահաղորդակցական գիտելիքների ֆակուլտետի աջակցությամբ, համալսարան, որտեղ նա ուսանում է: Ընկերներն էլ, ձեռք ձեռքի տված, հոգով-սրտով մասնակցում են աշխատանքներին: Դասախոսները, ընկերները և մերձավորները, առանց դույզն-ինչ կասկած ունենալու, թե ֆիլմը կարող է չհաջողվել, աջակից են լինում նրան: Դեկան Նեզիհ Օրհոնը ուտելիք է բերում աշխատանքային խմբին: Ֆիլմի նկարահանումներն ավարտվում են` համերաշխ աշխատանքով և ինքնազոհողությամբ:

Ֆիլմի առնչությամբ, որն առաջին անգամ ցուցադրվում է Էսքիշեհիրի միջազգային կինոփառատոնի ժամանակ, լավ լուր է ստացվում նաև Կաննի կինոփառատոնից: Այն ցուցադրվելու է Կաննի կարճամետրաժ ֆիլմերի բաժնում: Ֆրանսիայի ճանապարհներն է ընկնում այս անգամ Ուղուր Էգեմենը` «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմի հետ միասին: Ուղուրին ֆիլմի` Կաննում ցուցադրվելու փաստից առավել հուզում է այն, որ ինքը սեփական պատմությունն այնտեղ կիսելու է այլ մարդկանց հետ:

Ես այս հոդվածը գրելիս մեկ էլ հեռախոսազանգ եմ ստանում Ուղուր Էգեմենից: Ձայնը հուզված է, հպարտ, ծանոթ… Ասում է, որ «Ոսկի բոժոժ»-ի 19-րդ կինոփառատոնում ֆինալ անցած ուսանողների ֆիլմերի մեջ տեղ է գտել նաև «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմը:

Ըստ էության, կրկնակի հպարտ, կրկնակի երջանիկ է Ուղուր Էգեմենը, քանի որ «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմի ռեժիսորներից մեկը եղած իր ընկերոջ` Շյուքրյու Օզչելիքի «Մորս գեղագիտական ընկալումը» վերնագրով վավերագրական ֆիլմն էլ է ֆինալ անցել «Ոսկե բոժոժ»-ում:

Ուղուր Էգեմենը հավատում է կինոյի ուժին` հասարակական տրավմաները հաղթահարելու ճանապարհին, և ասում. «Հաստատ անձնասպանություն կլիներ, եթե անտարբեր մնայի աշխարհի այսչափ հոգսերի, այդքան տրավմաների հանդեպ»: Հայտնում է նաև, որ «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմը նկարահանելիս ամենամեծ ուշադրությունը հատկացրել է մարդկային զգացումների վերհանմանը, այն փաստին, որ մարդիկ չեն կարողանում ապրել այն հողերում, որտեղ ծնվել են:

Սա է կյանքը… Խամաճի՞կ ենք, թե՞ խամաճիկ խաղացնող. դրանք հաճախ են փոխվում տեղերով: Պետություն, պետության սանկցիաներ, պետության սանկցիաների միջոցով ի հայտ եկած թաղամասային ճնշում կոչվող այդ դավադրությունը, ուզած-չուզած, պաշարում է մեր կյանքը: Մեր անհատական պատմությունների մեջ գաղտնի և թաքուն ձեռքեր ենք գտնում հաճախ: Թաքցնում ենք, թաքնվում, կաղապարվում և մի անկյուն քշվում:

Մեզնից ոմանք, սակայն, իրենց մեջ այդ պատմությունները բացահայտելու խիզախություն են գտնում: Սակայն անընդհատ հետաձգում են այդ գործը, ինչպես պապ Յուսուֆ Իրեսը:

Եվ մեզնից ոմանք էլ արվեստն են նախընտրում` մեծ համառությամբ դա հաղթահարելու համար, ինչպես Ուղուր Էգեմեն Իրեսը:

http://bianet.org/biamag/yasam/140377-catlagini-bulma-yolundaki-suyun-oykusu

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net