Արա Պապյան. Թուրքական քարոզչությունն է հայերին շարունակ ներքաշում ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի մեջ

Օnline-tv.am – Երկար տարիներ Դուք զբաղվում եք հայկական պահանջատիրության արդարացի իրականացման խնդրով: Ինչքանո՞վ եք իրատեսական համարում, որ իրավական տեսանկյունից դա կարող է իրականանալ:

-Նախ մի քանի ելակետային դրույթ: Այսօր ակնհայտ է, որ ներկա սահմաններով և նման աշխարհաքաղաքական միջավայրում Հայաստանի Հանրապետությունն ապագա չունի, անգամ եթե լիովին լուծվի Լեռնային Ղարաբաղի հարցը: Բարեկեցիկ և ապահով, այլ ոչ թե կցորդային, գոյության համար մեր երկիրը չունի պարզապես բավարար նյութական հենք: Հոգևորի հարցն առայժմ մի կողմ եմ դնում: Իհարկե, լավ կառավարումը կարող է բարելավել վիճակը երկրում, բայց միայն այդ ճանապարհով արմատական բեկում հնարավոր չէ իրականացնել: Հետևաբար, մենք պիտի անդրադառնանք այն պատճառներին, որի հետևանքով հայտնվել ենք այս վիճակում: Այսինքն` պիտի վերացնենք Հայոց ցեղասպանության և դրա պատճառով առաջացած իրավիճակից բխող հետևանքները: Երբ այս տեսակետից ենք նայում հայոց պահանջատիրությանը` հասկանում ենք, որ այն այլընտրանք չունի: Բնականաբար առաջանում է մեկ այլ հարց` իսկ ինչպե՞ս լուծել հարցը, ինչպե՞ս վերափոխել ներկա իրավիճակը: Ցանկացած միջպետական խնդիր կարելի է լուծել չորս եղանակով կամ դրանց համադրմամբ` քաղաքական, ռազմական, տնտեսական և իրավական: Ակնհայտ է, որ մենք առաջին երեքով զիջում ենք թուրք-ադրբեջանական երկմիասնությանը և մշտապես էլ զիջելու ենք: Բացի այդ, անգամ ռազմական ուղիով լուծված հարցերն ի վերջո կարիք ունեն իրավական լուծման: Դրա ամենավառ վկան Լեռնային Ղարաբաղի հարցն է: Հետևաբար նորից ակնհայտ է, որ իրավական ճանապարհին այլընտրանք չկա: Բացի այլընտրանքի բացակայությունից, խիստ կարևոր է, որ մենք այստեղ ունենք շատ ուժեղ բանակցային դիրքեր: Կա ուժի մեջ մտած կատարման համար պարտադիր իրավական վճիռ` ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնի 1920 թ. նոյեմբերի 22-ի իրավարար վճիռն է Հայաստան-Թուրքիա սահմանի վերաբերյալ: Արդյունքի հասնելու համար մենք պիտի իրականացնենք եռափուլ պայքար: Առաջին փուլում ի մի պիտի բերենք մեր տարածքային իրավունքները հաստատող բոլոր փաստաթղթերը` զուգահեռաբար զբաղվելով այս հարցի շուրջ միջազգային հանրային կարծիքի ձևավորմամբ: Երկրորդ փուլում, առանց կասեցնելու առաջին փուլի աշխատանքները, պիտի միջազգային իրավագիտական որևէ հեղինակավոր խմբի պատվիրենք և ստանանք իրավական կարծիք-վերլուծություն մեր տարածքային իրավունքների հիմքերի մասին: Նաև նման կարծիք` խորհրդատվական կարծիք (advisory opinion) Հայաստանի Հանրապետությունը պիտի հայցի Արդարադատության միջազգային դատարանից: Երրորդ փուլում, ունենալով արդեն համապատասխան իրավագիտական եզրակացությունները, պիտի սկսել բանակցությունները բոլոր այն երկրների հետ, որոնք ըստ Վիլսոնի իրավարար վճռի, ունեն պարտավորություններ Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ, այդ թվում՝ նաև Թուրքիայի Հանրապետության հետ: Պետք է առաջարկել Թուրքիային` Միջազգային դատարանի Ստատուտի 36(2) հոդվածի հիման վրա, դիմել Միջազգային դատարան` կատարման համար պարտադիր որոշում (binding decision) ստանալու համար: Թուրքիայի համաձայնության դեպքում մենք շահող ենք, մերժելու դեպքում ևս, քանի որ Թուրքիան կբացահայտի, որ չի կարող միջազգային իրավունքի հիման վրա փաստել “Վիլսոնյան Հայաստանի” պատկանելությունը իրեն: Կարճ ասած` ճիշտ և հետևողական աշխատանքի դեպքում ամեն ինչ հնարավոր է, քանի որ աշխարհը փոփոխական է և միշտ էլ կարելի է գտնել երկրներ և ուժեր, որոնց շահերը կհամընկնեն քո շահերին:

Օnline-tv.am – Թուրքական քարոզչության և դիվանագիտության համար Դուք անցանկալի անձ եք: Ինչպե՞ս են նրանք կարողանում հակադարձել Ձեր փաստարկումներին:

-Թուրքերը որևէ փաստարկով չեն պատասխանել և չեն կարող պատասխանել, քանի որ նման փաստարկներ սկզբունքորեն լինել չեն կարող: Իրավական փաստաթղթին պիտի հակադարձել իրավական փաստաթղթով` դա հո քաղաքական հարց չէ՞, որ հնարավոր լինի բազմամիլիոնանոց ռազմական պատվերների գայթակղությամբ սպանել: Իրենք փորձում են կամ ինձ լռեցնել կամ հարցը լռության մատնել: Ի դեպ, հարցը լռության մատնելու միջոցներից մեկը հայերին մշտապես Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի մեջ ներքաշելն է, երբ հայերը պայքարի ակնհայտորեն ոչ արդյունավետ ուղու վրա ծախսում են իրենց գրեթե բոլոր մարդկային և նյութական միջոցները:

Օnline-tv.am – Հայկական դիվանագիտության ի՞նչ ուղենիշեր եք տեսնում տարածաշրջանային և հատկապես հայ-թուրքական քաղաքական հարաբերութունների առումով:

-Հարցին պատասխանել եմ արդեն առաջին մասում: Կավելացնեի, որ դա հաստատ հայ-թուրքական արձանագրությունների ճանապարհը չէ: Մյուս ուղենիշը, կարծում եմ, տարածաշրջանի պետականազուրկ բազմաթիվ ժողովուրդների հետ հարաբերությունների զարգացումն է` նախ հասարակական մակարդակով, ապա և` պետական, քանի որ այդ ժողովուրդների իրավունքները ընկած են մարդու իրավունքների դաշտում, որն արդեն նաև միջպետական հարաբերությունների ոլորտ է:

ՆԱԻՐԻ ՀՈԽԻԿՅԱՆ
http://online-tv.am