Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրման նոր հեռանկարներ Գերմանիայում

Թարգմանաբար եւ հատվածաբար ներկայացնում ենք «Կրակե պատի միջով: Հայաստան-Իրաք-Պաղեստին: Ցասումից հաշտեցում» գրքի հեղինակ Մուրիել Միրաք Վայսբախի վերոնշյալ վերնագրով հոդվածը «Արմինյն միրոր-սփեքթեյթր» թերթից:

Հունիսի 6-ին Գերմանիայում գործող երկու կարեւոր մշակութային հաստատություններ մի համաձայնագիր ստորագրեցին, որը կարող է նոր հեռանկարներ բացել 1915 թ. հայերի դեմ իրագործված ցեղասպանության ուսումնասիրման գործընթացում: Պոտսդամի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի եւ «Լեփսիուսհաուս» (Լեփսիուսի տուն) հիմնարկության միջեւ ստորագրված համաձայնագիրը զուտ բյուրոկրատական գործողություն էր: Եթե երկու գործընկերները ամբողջությամբ օգտագործեն համաձայնագրում նշված հնարավորությունները, ապա նրանք կարող են նշանակալիորեն խթանել ցեղասպանության (այդ թվում նաեւ հայկականի) ուսումնասիրությունները:

«Լեփսիուսհաուսը» Պոտսդամում գործող թանգարան է եւ հետազոտությունների կենտրոն: Այնտեղ է ժամանակին ապրել դոկտ. Յոհաննես Լեփսիուսը, եւ այնտեղ է, որ տեղի ունեցավ համաձայնագրի ստորագրումը: Վերոնշյալ համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի դեկան պրոֆ. Յոհան Հաֆները այդ առիթով նշեց, որ ուսանողները ամեն հնարավորությունից (գրադարան, արխիվ եւ այլն) կկարողանան օգտվել: Նա ավելացրեց, որ հատուկ ուշադրություն է դարձվելու Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությանը: Հալլե-Վիտենբերգ համալսարանում գործող «Մեսրոպ» կենտրոնը (ստեղծված 1998 թ.) այսուհետեւ նաեւ հայկական հարցերով է զբաղվելու, իսկ Բոխումի Ռուր համալսարանում գործող Սփյուռքի եւ ցեղասպանության ուսումնասիրությունների ինստիտուտը առավել ինտենսիվ աշխատանքներ է տանելու այդ ուղղությամբ:

«Լեփսիուսհաուսը» համագործակցում է նաեւ Պոտսդամի Մենդելսոն կենտրոնի հետ, եւ այս աշնանը նախատեսվում է գիտաժողով անցկացնել` նվիրված Ֆրանց Վերֆելին: Հասարակության գիտական մասի ղեկավար դոկտ. Հոսֆելդի խոսքերով` «շատ բան արվել է, բայց շատ բան դեռ պետք է արվի»: Սեմինարների, քաղաքական դասախոսությունների եւ քննարկումների մի ամբողջ ծրագիր է մշակված հաջորդ երեք տարիների համար: Դրանցից առաջինը կայանալու է սեպտեմբերին եւ «Յոհաննես Լեփսիուս: Բացառիկ գերմանացին» խորագիրն է կրելու:

«Լեփսիուսհաուսը» պաշտոնապես բացվեց անցյալ տարվա մայիսին, Գերմանիայում թուրքական շրջանակների համառ ու երկարամյա խոչընդոտները հաղթահարելուց հետո: Արեւելյան Գերմանիայի ռեժիմի ներքո ամբողջովին քայքայված հաստատությունը հնարավոր եղավ հիմնովին վերանորոգել պետական եւ անհատական միջոցներով: Բրանդենբերգի շրջանը, որտեղ գտնվում է Պոտսդամը, միակ դաշնային նահանգն է, որտեղ պատմության ուսումնական ծրագրերն ու գրքերը ներառում են Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ նյութեր:

Պրոֆ. Հաֆները աստվածաբանություն եւ փիլիսոփայություն է սովորել Օգսբուրգում (Մյունխեն) եւ Ֆիլիպիններում: 1998-2001 թթ. դասավանդել է Դեյտոն համալսարանում: 2004-ից Պոտսդամում կրոն է դասավանդում: 2010 թ. նշանակվել է փիլիսոփայության բաժնի դեկան: Պրոֆ. Հերման Գոլտցին փոխարինած դոկտ. Հոսֆելդը գերմանական պատմություն, գրականություն եւ փիլիսոփայություն է ուսանել Ֆրանկֆուրտում եւ Բեռլինում: Հեղինակ է բազմաթիվ հոդվածների եւ 20 գրքերի, որոնցից մեկը «Նեմեսիս» գործողության մասին է:

Հ. Ծ.

http://azg.am/AM/2012072509