Ինչու է Թուրքիայի համար կարևոր Ֆրանսիայի դիրքորոշումը Հայոց ցեղասպանության հարցում

Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրենքը միայն այսբերգի վերին մասն է:

Եվրոմիության և Թուրքիայի միջև անդամության վերաբերյալ բանակցությունները սկսվել են 2005-ից և ընդհատումներով շարունակվում են մինչ օրս:

Եվրոմիության անդամության համար 1993թ. Կոպենհագենի գագաթնաժողովում ընդունված հիմնարար սկզբունքները կիրառվում են նաև Թուրքիայի համար:

Ընդհանուր առմամբ այդ չափորոշիչների հիման վրա Թուրքիային առաջադրվել է շուրջ 36 նախապայման, որոնցից առայժմ Թուրքիային հաջողվել է իրականացնել միայն 17-ը: Այս նախապայմանների համար հիմք հանդիսացող միայն երկու հիմնարար սկզբունքները և մեկ նախապայման կարող են անուղղակի առնչվել Հայոց ցեղասպանության հետ.

 1. Մարդու իրավունքների պաշտպանություն:

 2. Ազգային փոքրամասնությունների պաշտպանություն:

 3. Զրո խնդիրներ հարևանների հետ:

Մինչ Ֆրանսիայի կոշտ դիրքորոշումը Թուրքիան հույս ուներ կատարել վերոհիշյալ պահանջները` շրջանցելով ցեղասպանության թեման:

 Դրա վկայությունն է նաև 2009թ. ստորագրված հայ-թուրքական արձանագրությունները և 2012թ. նախատեսվող նոր սահամանդրությունը, ուր արդեն ազգային փոքրամասնություններին կտրվեն նոր իրավունքներ: Սակայն Ֆրանսիան թույլ չի տալիս Թուրքիային` խուսափել Հայոց ցեղասպանության ճանաչումից:

Եվրոմիության շրջանակներում մի քանի անգամ առաջարկվել է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը ևս համարել նախապայման, սակայն դրան դեմ են եղել Գերմանիան, Մեծ Բրիտանիան: Իհարկե, դեմ է եղել և Թուրքիան : Թուրքիան պահանջել է Եվրոմիությունից` հարգել սեփական խոստումները և ստորագրված փաստաթղթերը ու նոր նախապայմաններ չառաջարկել ընթացքից:

 Սակայն Ֆրանսիան փորձում է Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը տալ Թուրքիայի` Եվրոմիության անդամության նախապայմանի կարգավիճակ այլ ճանապարհով:

Նախ` Ֆրանսիան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը: Հետո էլ, երբ ցեղասպանության ժխտումը այդ երկրի տարածքում համարվի քրեորեն հետապնդելի արարք, ապա Ֆրանսիայի տեսանկյունից Եվրոմիության անդամության Կոպենհագենի հիմնարար սկզբունենրից «Անկախ և ինստիտուցիոնալ ժողովրդավարության առկայություն» սկզբունքը Թուրքիայի նկատմամբ կիրառելի կլինի միայն Հայոց ցեղասպանության ճանաչման պարագայում:

Հնարավոր չէ, որ Եվրոմիության հիմնադիր պետություն Ֆրանսիան երկրի ժողովրդավարության մակարդակի ցուցիչ համարի ցեղասպանության ճանաչումն ու դատապարտումն իր երկրում, սակայն թույլ տա, որ Եվրոմիության անդամ դառնա մեկ այլ պետություն, որը չի հարգում այն արժեքները, որոնք հարգում են ֆրանսիացիները: Թուրքիայի Եվրոմիության անդամության «դուռը բացվում է Ֆրանսիայի ժողովրդի կամքով»:

Դա լավ են գիտակցում նաև Թուրքիայում:

Էդիկ Հովսեփյան

armweeklynews.am