Թուրքական պատմագիտական ընկերությունն ընդունում է, որ Հայոց ցեղասպանության զոհերի գումարներով Թուրքիան ռազմատուգանք է վճարել դաշնակից պետություններին

Հայտնի է դարձել Հայոց ցեղասպանության զոհերից խլված ունեցվածքի վաճառքից ստացված 5 միլիոն օսմանյան ոսկու ճակատագիրը. Հայոց ցեղասպանությանն առնչվող փաստերի խեղաթյուրմամբ հայտնի Թուրքական պատմագիտական ընկերության (Türk Tarih Kurumu) կողմից Լքյալ գույքի հանձնաժողովին պատկանող փաստաթղթերի` երկու տարի շարունակ կատարված ուսումնասիրության արդյունքում բացահայտվել է, որ այսօրվա արժեքով 1 միլիարդ 300 միլիոն ֆունտ ստերլինգ գնահատվող այդ օսմանյան ոսկին, որպես ռազմատուգանք, հանձնվել է պատերազմում հաղթանակած պետություններին:

Այդ մասին հաղորդում է թուրքական «Միլիյեթ» պարբերականը:

Թուրքական պատմագիտական ընկերության Հայկական ուսումնասիրությունների կենտրոնի աշխատակից, դոկտոր, պրոֆեսոր Քեմալ Չիչեքը հայտնել է, թե իթթիհադականները Հայոց ցեղասպանության զոհերին պատկանած շարժական և անշարժ գույքերի վաճառքից ստացված 5 միլիոն օսմանյան ոսկին, որն այսօրվա արժեքով կազմում է 1 միլիարդ 300 միլիոն ֆունտ ստերլինգ, 1916 թ. սեպտեմբերին փոխանցել են Բեռլինում գտնվող Ռեյխսբանկին: Չիչեքը նաև նշել է, թե ԱՄՆ-ի, Անգլիայի և Գերմանիայի արխիվներում որևէ տեղեկություն չի գտնվել այն մասին, թե ինչի վրա է ծախսվել բռնագրավված գումարը: Չիչեքն ասել է. «Այն 5 միլիոն լիրան, որը ենթադրում են, թե հայերին է պատկանել, զավթել են Անգլիան և նրա դաշնակիցները` որպես ռազմատուգանք, և ոչ մի փաստաթուղթ չեն թողել, թե որտեղ են ծախսել այդ գումարը: Որքանով որ տեղյակ ենք, այդ 5 միլիոն լիրայի մասին գիտեն բոլոր հայերը, քանի որ մի խումբ կանադահայ երիտասարդներ, քաջալերվելով այն հանգամանքից, որ Բրիտանիայի քաղաքացիներ են, պահանջել են այդ գումարը և հաջողացրել 5000 ֆունտ ստերլինգ ստանալ Անգլիայից: Այդ դեպքում Բրիտանիան պետք է որ ընդունած լինի, որ այն տարեթվին բռնազավթված գումարը հայերինն է եղել: Հակառակ դեպքում ինչու՞ պետք է հայերին վճարեր: Բացի այդ` Հայերի բարեկամներ կազմակերպության գլխավոր քարտուղար, փոխգնդապետ Քորբինը հայտնում է, թե 1930 թ. դրությամբ այդ գումարից ընդամենը 200 հազար է մնացել: Թուրքիայից փոխհատուցում պահանջող հայկական սփյուռքն ինչո՞ւ այն չի պահանջում այդ գումարը ձեռք գցած Անգլիայից և վերջիիս դաշնակիցներից: Իրական հասցեատերը դաշնակիցներն են, հատկապես` Անգլիան»:

Ըստ աղբյուրի` պարզվել է նաև, որ հայերի գումարի հետևից ընկած է եղել նաև ԱՄՆ-ը, որի արտգործնախարար Էվան Հյուզը 1921 թ. փետրվարի 12-ին հեռագիր է հղել Ստամբուլում դեսպան, ծովակալ Բրիստոլին` «Դաշնակիցների հաշվին փոխանցված 5 միլիոն լիրա ոսկու աղբյուրը որոնելու» առաջադրանքով: Բրիստոլը Արտգործնախարարության պահանջով 1925 թ. մայիսին պատրաստված զեկույցում հաստատել է, որ 6,5 միլիոն լիրայից 5,2 միլիոնը բռնազավթվել է դաշնակիցների կողմից:

1932 թ. հրատարակված Քորբինի ուսումնասիրության համաձայն` 5 միլիոն օսմանյան ոսկին 1923 թ. նոյեմբերի 23-ին բաժանվել է դաշնակիցների միջև` օսմանյան պետությունից փոխհատուցման իրավունք ունեցող քաղաքացիներին հանձնվելու պայմանով: Ավելին` ըստ կնքված պայմանագրի` փոխհատուցման այդ գումարից հայերը մի ղրուշ անգամ ստանալու իրավունք չունեին: Դարձյալ Քորբինի ուսումնասիրության համաձայն` այդ տարիներին Անգլիայի ձեռքին մնացել էր միայն 200 հազար ստերլինգ:

Այդպիսով` Թուրքական պատմագիտական ընկերությունն այնուամենայնիվ ընդունում է, որ հայերից խլված ունեցվածքից ստացված գումարները երիտթուրքերը փոխանցել են գերմանական բանկին և հետագայում որպես ռազմատուգանք վճարել Առաջին աշխարհամարտում հաղթանակած պետություններին: Սակայն Չիչեքը պնդելով, թե տվյալ դեպքում հայերը պետք է փոխհատուցում պահանջեն ոչ թե Թուրքիայից, այլ դաշնակից պետություններից, փորձում է «մոռացության մատնել», որ Հայոց ցեղասպանության զոհերին բռնի տեղահանման և ոչնչացման են ենթարկել և նրանց ունեցվածքն են տնօրինել թուրքական իշխանությունները` ի դեմս երիտթուրքերի, և ոչ թե այլ պետություն/պետություններ:

Akunq.net