Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը հրատարակել է Համբարձում Չիթչյանի «Մազի չափ մահին մոտ» հուշագրության ռուսերեն թարգմանությունը: Մեծ Եղեռնը վերապրողի այս եզակի հուշապատման մեջ ներկայացվում են Խարբերդի Բերրի գյուղում ապրող Հ. Չիթչյանի ոդիսականն ու տառապանքով և մաքառումներով լի ուղին:
Հ. Չիթչյանի այս հուշագրությունն արժեքավոր վկայություններ է պարունակում Խարբերդ նահանգի հայ բնակչության կոտորածների մասին: Գրքում կարևոր տեղեկություններ կան նաև արևմտահայոց կենցաղի, ծեսերի և սովորույթների մասին: 14-ամյա Համբարձումը, փրկվելով Մեծ Եղեռնի արհավիրքներից, վեց տարի թափառել է գյուղից գյուղ, մաքառել՝ ամեն վայրկյան բռնվելու և տանջանքներով սպանվելու վախով, բազմաթիվ անգամներ «մազին չափ մոտ լինելով» մահվանը: 1921թ. միանալով քրդական մի քարավանի` հասել է Պարսկաստան, որտեղից էլ ճանապարհը շարունակել է դեպի Ամերիկա: Հ. Չիթչյանը սկզբում հաստատվել է Մեքսիկայում, իսկ այնուհետև տեղափոխվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ:
Հուշագրության արևմտահայերեն և անգլերեն տարբերակները լույս են տեսել 2004թ.` “Taderon Press” հրատարակչությունում: Գրքի ռուսերեն թարգմանությունն ու տպագրությունը հովանավորվել է «Համբարձում Չիթչյան» հիմնադրամի կողմից:
http://www.genocide-museum.am/arm/index.php
Leave a Reply