Ինչպես փոխանցում է «Ակօս» շաբաթաթերթը, հունիսի 4-ին բացվել է Յեդիքուլեի Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոցի հիմնադրման 180 ամյակին նվիրված «Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոց. Օսմանյան շրջանից մինչ այսօր 180-ամյա պատմությունը» Ցուցահանդեսը: Ցուցահանդեսի գրացուցակում տեղ գտած նկարների ուղեկցությամբ ներկայացվում է օսմանյան հայերի 180-ամյա պատմությունը:
Սուրբ Փրկիչից առաջ` Նարըլքափը և Բեյօղլու
1832 թ. հունվարի 5-ին` Ծննդյան տոնին, հայ համայնքի մեծատունները հավաքվել են Փողերանոցի վերատեսուչ Գազազ Հարություն Պեզճյանի Օրթագյուղում գտնվող տանը և որոշել, որ մի նոր ու մեծ հիվանդանոց են հիմնելու, որի անունն արդեն իսկ հայտի էր` Սուրբ Փրկիչ:
Ըստ էության` հայերը դրանից հարյուր տարի առաջ Մարմարայի ափին` Նարըլքափը թաղամասում և Բեյօղլուում, երկու հիվանդանոց ունեին, որոնք երկուսն էլ գործում էին եկեղեցու կազմում: Երկու հիվանդանոցն էլ սպասարկում էին նաև անօթևաններին և հոգեկան հիվանդներին, սակայն այս հիվանդանոցները փոքր էին: Մինչդեռ մայրաքաղաք Ստամբուլի հայ բնակչությունը մեծ թափով աճում էր: Օսմանյան կայսրության արևմտականացման ժամանակ մայրաքաղաքն ապրում էր վերափոխման շրջան: Եվրոպայի հետ կապեր հաստատած, արտերկրում կրթություն ստացած հայ երիտասարդների թվի աճը կյանքի յուրաքանչյուր բնագավառում իր հետ բերում էր նորույթների, նոր հաստատությունների և իմաստավորման անհրաժեշտություն:
Յեդիքուլեում` մի այգի
Հայ բարեգործներն անցնում են գործի: Նորաստեղծ եկեղեցու համար Յեդիքուլեում հարմար են գտնում Լեբլեբիջիօղլուի այգի հայտնի բանջարանոցը: Սուլթան Մահմուդ 2-րդը կառուցման և վաքըֆ ստեղծելու թույլատվությունը տալիս է միասին: Որոշվում է 193 մ երկարություն և 94 մ լայնություն ունեցող հողակտորի համար որպես վաքըֆի առք ու վաճառքի գին վճարել 3 հազար ղուրուշ, բացի այդ` որոշ ժամանակահատված գանձարանին վճարելու էին նաև 750 ղուրուշ: Փայտից կառուցված հիվանդանոցի նախագիծը նախագծել են Կարապետ ամիրա Բալյանն ու Հովհաննես ամիր Սերվերյանը: Սուրբ Փրկիչ հիվանդանոցի պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 1834 թ. մայիսի 31-ին` Համբարձման տոնին, հիանալի արարողությամբ:
Ավելին քան հիվանդանոց
Հիվանդանոցի մեջ գտնվող Սուրբ Փրկիչ եկեղեցին կառուցվել է 1833 թ. հիվանդանոցում բուժվող հիվանդների հոգևոր պահանջները բավարարելու համար: Հիվանդանոցի շինությունների նման փայտից կառուցված եկեղեցու հիմքում սրբերի մասունքներ են դրվել: 1906 թ. հիվանդանոցի կառույցների վերակառուցման ժամանակ պատրիարք Մաղաքիա Օրմանյանի աջակցությամբ եկեղեցին վերակառուցվել է քարից: 2005 թ. եկեղեցու շենքը վերանորոգվել է Գյուլպենկյան հիմնադրամի կողմից: Հիվանդանոցի այգում` եկեղեցու մոտ է գտնվում հիմնադրման օրից ի վեր ներդրումներ կատարած Գյուլբենկյան ընտանիքի գերեզմանոցը, որը 1934 թ. վերանորոգել են վարպետներ Լևոն Քրալյանն ու Հրանտ Սուքիասյանը: Հիվանդանոցի տարածքում գտնվող մյուս հուշարձան-գերեզմանոցը հիվանդանոցի ամենամեծ նվիրատուներից մեկի` Հովհաննես Հակոբյանի գերեզմանն է:
Նյութը ներկայացնում ենք կրճատումներով:
Թարգմանությունը` «akunq.net»-ի:
Աղբյուր` agos.com.tr
Ֆերդա Բալանջար /ferda@agos.com.tr/
Leave a Reply