Էրզրումի (Կարին) կոնգրեսի շենքը կվերադարձվի տիրոջը

Թուղբա Թեքերեք

Պոլսո հայոց պատրիարքարանը դիմել է Սանասարյանի վաքըֆի կառավարումը հետ վերցնելու համար: Եթե սույն դատական գործը դրական արդյունք ունենա, պատրիարքարանին կփոխանցվի այն շենքը, որում կայացել է Էրզրումի կոնգրեսը (1919 թ. հուլիսի 23-ից մինչև օգոստոսի 7-ը Մուստաֆա Քեմալի կողմից կազմակերպված Էրզրումի կոնգրեսում ընդունված որոշումները որոշիչ դեր են կատարել թուրք ազգայնականների համար` ազգայնական պայքարում հաղթանակ տանելու ուղղությամբ ճիշտ ուղեգիծ ընտրելու հարցում-Ակունքի խմբ.):

Պոլսո հայոց պատրիարքարանը դատական գործ է հարուցել` 1936 թ. Վաքըֆների գլխավոր տնօրինության կողմից բռնագրավված Սանասարյան վաքըֆի կառավարումը հետ վերցնելու համար: Վաքըֆի փոխանցումը օրակարգային հարց կդարձնի բազմաթիվ այլ գույքի հետ մեկտեղ` նաև այն շենքի վերադարձման խնդիրը, որտեղ 1919 թ. կայացել է Էրզրումի կոնգրեսը:

Սույն թեմայի շուրջ “Թարաֆ” օրաթերթին մեկնաբանություններ տված պատրիարքարանի փաստաբան Ալի Էլբեյօղլուն ասաց. “Մարտի 13-ին դատական գործ ենք հարուցել Անկարայի 8-րդ վարչական դատարանում` Սանասարյան վաքըֆի կառավարումը Վաքըֆների գլխավոր տնօրինությունից վերցնելու համար”:

Գոյություն ունի Պետական խորհրդի (Danıştay) որոշումը

Էլբեյօղլուն նշելով, թե չքավոր ու որբ երեխաների հագուստի և կրթության ծախսերը հոգալու նպատակով ռուսաստանցի հայ բարեգործ Մկրտիչ Սանասարյանի կողմից հիմնված սույն վաքըֆը, որը հանձնվել էր Պոլսո հայոց պատրիարքարանի տնօրինմանը, 1936 թ. փոխանցվել է Վաքըֆների գլխավոր տնօրինությանը, հայտնեց. “Դրա համար երկու փաստարկ են բերել: Առաջինը` վաքըֆի աննպատակ լինելը, երկրորդը` որևէ հաստատության (տվյալ դեպքում` պատրիարքարանին) փոխանցվելու անհնար լինելը… Որպեսզի վաքըֆն աննպատակային չդառնար, անհրաժեշտ էր, որպեսզի չքավոր հայ երեխաներ մնացած լինեին: Բացի այդ, համայնքային վաքըֆները որևէ հաստատության կարող են փոխանցվել միայն օրենքի շրջանակներում: Գոյություն ունի Պետական խորհրդի կայացրած մի որոշում, որն ընդունվել է մեկ այլ նմանատիպ դատական հայցի առնչությամբ”:

Էլբեյօղլուն հայտնելով, որ վաքըֆի կառավարումը պատրիարքարանին փոխանցելը կնշանակի, թե Էրզրումում (Կարին) և Սվասում (Սեբաստիա) գտնվող գույքերի տնօրինումը նույնպես անուղղակի կերպով անցնում են պատրիարքարանին, ասաց. “Պատմական տեսանկյունից կարևոր է այն շենքը, որում կայացել է Էրզրումի կոնգրեսը”:

Էրզրումի կոնգրեսը 1919 թ.տեղի էր ունեցել Սանասարյան վաքըֆին պատկանող դպրոցում` Մուստաֆա Քեմալի նախագահությամբ: 1924 թ. հրդեհված սույն շենքը վերակառուցվել էր, իսկ նրա սրահներից մեկը վերաբացվել էր որպես “Աթաթուրքի և Էրզրումի կոնգրեսի թանգարան”:

Պոլսո հայոց պատրիարքարանը հունվար ամսին ևս դատական գործ էր հարուցել, որպես Ստամբուլի անվտանգության վարչություն, այստեղ գործադրված կտտանքներով հռչակված “Սանասարյան խան” անվամբ հայտնի շենքը վերադարձնելու նպատակով, և դատարանը Վաքըֆների գլխավոր տնօրինության ղեկավարման տակ գտնվող շենքի վերաբերյալ կայացրել էր միջոցներ ձեռնարկելու որոշում: Այդ զարգացումից հետո Վաքըֆների գլխավոր տնօրեն Ադնան Էրթամը հանդես էր եկել խիստ մեկնաբանությամբ` ասելով. “Սրանք առարկում են ոչ թե վաքըֆի, այլ` անշարժ գույքի դեմ: (…) Այս ջանքերը միմիայն “սրանից ինչ կարող ենք` պոկենք”-ին են ուղղված”:

Քանի որ մարտի 13-ին պատրիարքարանի հարուցած գործը հենց վաքըֆին է վերաբերում, Էլբեյօղլուն ասաց, թե իրենք Սանասարյան խանը վերադարձնելու համար հարուցված դատական հայցում նշել են, որ տեղյակ են սույն վաքըֆի տնօրինության զավթման մասին, որի վերաբերյալ որոշումը մինչ օրս չի հաղորդվել պատրիարքարանին, և որ հիմա իրենք դիմում են` այդ որոշումը չեղյալ հայտարարելու նպատակով: Էլբեյօղլուն հավելեց. “Ենթադրում ենք, որ թե’ Սանասարյան խանը և թե’ վաքըֆը վերադարձնելու նպատակով մեր հարուցած դատը կշահենք` ներքին արդարադատության համակարգում` առանց դիմելու Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան”:

24.03.2012

“Թարաֆ” օրաթերթ

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net