36 (36)
ԵՐՎԱՆԴ ՍԻՄՈՆԻ ՇԻՐԱԿՅԱՆԻ ՊԱՏՄԱԾԸ
ԾՆՎ. 1907 Թ.
ՎԱՆ
Իմ հոր անունը Սիմոն էր, մորս՝ Աղավնի, քույրերինս՝ Վարսենիկ և Փրկուհի, ունեի նաև մի եղբայր՝ Հրանտ անունով։
Հայրս կոշկակար էր, միաժամանակ կոշիկ կարել է տվել և վաճառել։ Նա ուներ մի քանի խանութ։ Մենք շատ լավ ապրում էինք։
Հայրս ինձ ֆայթոնով էր մանկապարտեզ տանում։
1914 թվին դպրոց հաճախել սկսեցի։ Բայց 1915-ի ապրիլին արդեն դպրոց չկար, որովհետև սկսվել էր Առաջին համաշխարհային պատերազմը, և թուրքերը հարձակվել էին մեզ վրա։ Բոլոր հայ տղամարդկանց թուրքական բանակ էին տանում, բայց հորս չտարան, քանի որ նա թուրքերին կոշիկ էր մատակարարում։
1914-ին, երբ պատերազմը սկսվեց, Արևելյան Հայաստանը և Թիֆլիսի հայերը կամավորական զորք կազմեցին և միացան ռուսական բանակին։ Թուրքերը իրենց բանակում ունեին վաթսուն հազար հայեր։ Այդ որ իմացան, իրենց բանակի հայերին բանակից հանեցին, կազմեցին ռաբոչի բաթալիոն և սկսեցին նրանց կոտորել։
Երբ լուրը հասավ Վան, վանեցիները կազմեցին Ռազմական խորհուրդ և պարիսպավորեցին Վանը, դիրքեր սարքեցին։ Իսկ Վանի մեջտեղում կար թուրքական ղշլա։ Վանեցիները այն վառեցին և մեջտեղից վերացրին։
1915 թ. ապրիլի 6-ից մինչև մայիսի 4-ը մենք պաշտպանվում էինք շատ հաջող։ Մայիսի 4-ին ռուսական զորքը մտավ Վան, որի մեջ էր վեց հազար հոգուց բաղկացած հայկական բանակը՝ Զորավար Անդրանիկի ղեկավարությամբ։ Ռուսական ղեկավարությունը ընտրեց Վանի ղեկավար Արամ Մանուկյանին։ Այսպես ապրեցինք մինչև հուլիսի սկիզբը։ 1915 թ. հուլիսի սկզբին ռուսական ղեկավարությունը կարգադրեց հայերին գաղթել։
Վանեցիները ընդհանուր ժողով կազմակերպեցին, որտեղ բուռն ելույթներ ունեցան երիտասարդները, որոնք չէին համաձայնվում գաղթել, բայց և այնպես մեծերը համաձայնվեցին։
Հայրս մի էշ գնեց, մեր ուտելիքները բարձեցինք վրան, իսկ եզի վրա մեր վերմակներն էին։
Մեր գերդաստանից մեզ հետ էր քեռիս, որը ամուսնացած չէր, և մյուս քեռիս՝ իր առանձին ընտանիքով եկավ, ինչպես և հորեղբորս ընտանիքը։ Քույրս՝ Փրկուհին երեք ամսական բարուրի մեջ էր։ Ես, չորս տարեկան Հրանտ եղբայրս ուսիս դրած էի, իմ մազի միջով անցավ պատրոնը մտավ եղբորս մարմինը, և նա մահացավ։
Մենք գաղթեցինք, երբ ճանապարհին անցանք Բերկրիի կամուրջը, որի անունը Բանդիմահի կամուրջ էր, հայտնեցին, որ քրդերը հարձակվել են մեզ վրա։ Քրդերին սովորեցնում էին թուրքերը, որ մեզ կոտորեն։ Նրանք էլ երբ հայ էին տեսնում՝ կոտորում էին։
Էշի վրա քույրս էր նստած, ես ետևը։ Էշը մտավ ջուրը, թափ տվեց, ես ընկա ջուրը։ Հազիվ ինձ ջրից հանեցին։
Մի կերպ հասանք Իգդիր։ Մի ոչխար մորթեցինք, եփեցինք, կերանք։ Հայրս մի սայլ վարձեց, և մենք լցվանք մեջը, եկանք Երևան։ Մեկ սենյակի մեջ երկու ընտանիք էինք՝ ութը հոգով։
Հայրս վերադարձավ Վան։ Իր կաշիների խանութը լրիվ թալանել էին, բայց ռուսները արդեն գրավել էին Վանը։ Հայրս եկավ, որ մեզ տանի Վան, բայց արդեն Վանը թուրքերին էր անցել։ Մենք տեղավորվանք Երևանում։ Ես սովորեցի, հետո գնացի Մոսկվա սովորեցի, դարձա ինժեներ, կառուցել եմ կաուչուկի գործարանը և մի քանի ուրիշ բնակելի շենքեր եմ մոնտաժել։ Հիմա էլ թոշակառու եմ դարձել։
http://ermeni.hayem.org/turkce/vkayutyun.php?tp=ea&lng=arm&nmb=36
Շարունակելի
Կարդացեք յուրաքանչյուր շաբաթ և կիրակի օրերին:
Leave a Reply