Թուրքիայի արխիվների մասնագետները սխալ փաստաթուղթ են հրամցրել Էրդողանին

Ֆրանսիայի խորհրդարանում հայկական օրինագծի ընդունումից հետո` ուրբաթ օրը, Ստամբուլում կայացած «Փոփոխությունները մուսուլմանական հասարակության մեջ և կանանց դերը» թեմայով խորհրդաժողովի ժամանակ Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանը ներկաներին ցույց է տվել սուլթան Սուլեյման Կանունիի նամակը` ուղղված Ֆրանսիայի արքա Ֆրանսուա Առաջինին, սակայն հայտնի թուրք պատմաբան և լրագրող Մուրադ Բարդաքչըի պնդմամբ` սխալ փաստաթուղթ է ներկայացվել: Թուրքական լրատվամիջոցների հաղորդմամբ` Բարդաքչըն նշել է. «Էրդողանը Ֆրանսիայի նախագահ Սարկոզիին ուղղված խոսքում հիշատակել է նաև սուլթան Սուլեյման Կանունիի` 1526 թ. իրենից օգնություն հայցած Ֆրանսիայի արքա Ֆրանսուա Առաջինին ուղղված պատասխան նամակը. Վարչապետը ելույթի ընթացքում ցույց է տվել բավականին մեծ մի վավերագրի պատճենը, որը կրում էր սուլթանական կնիքը, և ենթադրվում էր, որ այն պետք է լինի Կանունիի նամակը… Ասում եմ` «ենթադրվում էր», քանզի վարչապետի հղած փաստաթուղթը ոչ մի կապ չունի Կանունիի` 1526 թ. Ֆրանսուա Առաջինին ուղարկած նամակի հետ: Արխիվի մասնագետներն ամեն անգամվա պես սխալ են գործել և մի սխալ վավերագիր շրջանակի մեջ դնելով` դժբախտաբար մոլորեցրել են Թուրքիայի Հանրապետության վարչապետին: Թայիփ Էրդողանի ներկայացրած սուլթանական կնիքով նամակը ևս Կանունիին է պատկանում և նույնիսկ ուղարկվել է հենց Ֆրանսուա Առաջինին, սակայն դա այն 1526 թ. հանրահայտ նամակը չէ, որում Օսմանյան կայսրությունն իր բարեհաճ վերաբերմունքն է արտահայտում Ֆրանսիայի հանդեպ: Արխիվի աշխատողները վարչապետին 1526 թ. նամակից 17 տարի հետո` 1543 թ., հղված մեկ ուրիշ նամակի պատճենն են տվել»:

Այս դեպքից էլ կարելի է գլխի ընկնել, թե որքանով են արհեստավարժ թուրքական արխիվներում աշխատող մասնագետները: Հենց ինքը` Բարդաքչըն, շեշտում է, որ սա նմանօրինակ առաջին սխալը չէ:

Նման «վրիպումներ» հաճախ են հանդիպում հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է Հայկական հարցին, Հայոց ցեղասպանությանը, հայերի լքյալ գույքերին և այլ հարակից խնդիրների:

Թաներ Աքչամն իր գրքերից մեկում հայտնում է. «Թուրքական պաշտոնական տեսակետը պաշտպանելու նպատակով գրված մի աշխատության մեջ առաջ է քաշվում այն տեսակետը, թե «վաճառված գույքերի գումարներն ուղարկվել են իրենց տերերին` Լքյալ գույքի հանձնաժողովների կողմից: Հետևապես` աքսորի վայրերը հասած գաղթականներն իբրև թե այդ գումարներով իրենց գործն են հիմնել և հարմարվել նոր բնակավայրերին» (Տե’ս Յուսուֆ Հալաչօղլուի «Հայոց տեղահանությունը և ճշմարտությունները /114-1918/» գրքի 69-րդ էջը): (…) Սույն տեսակետն առաջ քաշած անձը (ի նկատի ունի Հալաչօղլուին-Ակունքի խմբ.) 1989-1992 թթ. եղել է Կառավարության Օսմանյան պետական արխիվների գլխավոր տնօրենը, իսկ 1993 թ-ից` Թուրքական պատմագիտական ընկերության նախագահը: Հեղինակը, որպես իր պնդման ապացույց, բերում է 3 օսմանյան փաստաթուղթ: Ուշագրավն այն է, որ որպես փաստարկ ներկայացվող այս հեռագրերից և ոչ մեկի բովանդակությունը չի պարզաբանվում, և որ տվյալ փաստաթղթերից ոչ մի հղում չի արվել: Իսկ իրականում եթե հղում արվեր, ապա կլիներ հետևյալ պատկերը. այս երեք հեռագրերն էլ վերաբերում են միևնույն դեպքին և հղվել են միևնույն օրը` երեք տարբեր վայրերի հասցեատերերին: Ավելին` տվյալ փաստաթղթերը որևէ կապ չունեն հայերի կողմից լքված գույքերի վաճառքից ստացված եկամուտը նրանց վերադարձնելու հարցի հետ: (…) Ինչպես տեսնում ենք, հեռագրերը վերաբերում են միայն Էսքիշեհիրից հայերի ապրանքների վաճառքից ստացված գումարը Հալեպ ուղարկվելուն, որպեսզի փակվեն տեղահանության ժամանակ կառավարության արած ծախսերը: Այն հանգամանքը, որ Օսմանյան արխիվների գլխավոր տնօրենը եղած, ուզած րոպեին արխիվում գտնվող ամեն մի արձանագրության և ամեն մի վավերագրի հասու լինելու հնարավորությունն ունեցած մեկը չի կարողացել գեթ մեկ փաստաթուղթ գտնել առ այն, թե հայերը տարագրված վայրերում ստացել են իրենց թողած գույքերի փոխհատուցումը, ինչպես նաև` այն, որ տվյալ անձն անգամ դիտավորյալ կերպով խեղաթյուրելով է օգտագործում որոշ նյութեր, որոնք ոչ մի առնչություն չունեն տվյալ խնդրի հետ, արդեն իսկ բավարար է` որոշ բաներ բացատրելու առումով»:

27.12.2011

Akunq.net