Աթաթուրքը մեջլիսում անդրադարձել է Դերսիմին

Մինչ շարունակվում են քննարկումներն առ այն, թե Դերսիմի գործողությունների ընթացքում կոտորածներ են իրականացվել, և դրանց մասին Աթաթուրքը տեղյակ է եղել, Թուքիայի Ազգային մեծ ժողովի պահոցում պահվող Աթաթուրքի` 1937 թ. նոյեմբերի 1-ի մեջլիսում ելույթից պարզ է դառնում, որ քննում է «Թունջելին»: Աթաթուքի հիվանդության պատճառով նրան անունից հանդես եկած վարչապետ Ջելալ Բայարի 1938 թ. նոյեմբերի 1-ին ելույթից կրկին նկատելի է, որ քննարկվել է Թունջելիի հարցը: Համաձայն նոթերի, որոնք կարելի է ձեռք բերել մեջլիսի էլեկտրոնային կայքից, Աթաթուրքն օգտագործում է հետևյալ արտահայտությունները:

Քաղաքակրթության առջև ծառացած խոչընդոտ

Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի` Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի 5-րդ գումարման 3-րդ օրենսդիր տարվա 1937 նոյեմբերի 1-ի պատմական ելույթից մեջբերում. «Ուրախությամբ նկատում ենք, որ հանրապետական հասարակարգը մեր երկրում չափազանց լավ կերպով ապահովում է խաղաղություն և հանգստություն: Հանրապետության օրենքների հավասար պայմաններում իրենց համար պատրաստված ազատ բարօրությունից և երջանիկ հնարավորություններից չափազանց լավ օգտվում են քաղաքացիներն ու այս երկրում ապրողները: Ուրախ եմ ասելու, որ տեղիք չեմ տվել և չեմ տալու, որ մտածեն, թե խոչընդոտել են, որ մեր ազգը հասնի բարձր քաղաքակրթության և բարօրության մակարդակին, որին արժանի է: Թուրջելիում ձեռնարկված միջոցառումների արդյունքները այս ճշմարտության ցուցանիշն են»:

Թունջելիի համընդհանուր ավազակային հարձակումները

1938 թ. նոյեմբերի 1-ի ԹԱՄԺ-ի 5-րդ գումարման 4-րդ օրենսդիր տարվա  բացման ժամանակ Աթաթուրքի անունից հանդես եկող Ջելալ Բայարի ելույթը. «Համաձայն մեր սահմանադրության 36-րդ հոդվածի դրույթների` մեր հանրապետության նախագահ Աթաթուրքից ստացած հրամանով ընթերցում եմ այս տարվա վերաբերյալ նրա ճառերը: Նախ և առաջ ուրախությամբ ձեզ ասեմ, որ անցյալ տարին ազգն ու երկիրը անց են կացրել խաղաղ և հանգիստ պայմաններում վերելքի և բարգավաճման աշխատանքներով: Երկար տարիներ ի վեր շարունակվող և ժամանակ առ ժամանակ լարված վիճակներ ստեղծած Թունջելիի համընդհանուր ավազակային դեպքերը հստակ ծրագրված աշխատանքների արդյունքում կարճ ժամանակահատվածում  վերացվել են և պատմության գիրկն անցել, որպեսզի շրջանում նմանատիպ դեպքերը չկրկնվեն,: Հանարապետության հաստատած բոլոր բարիքներից բառիս բուն իմաստով օգտվելու են ինչպես երկրի մյուս զավակները, այնպես էլ այնտեղի զավակները»:

http://www.sabah.com.tr/Gundem/2011/11/29/ataturk-mecliste-dersimi-anlatmis