Թուրքիայում արխիվները բաց չեն , հաստատում է նախագահը

Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը Youtube World View հեռուստատեսությամբ պատասխանել է ինտերնետ օգտագործողների հարցերին: Հարցերն ընտրվել են օգտագործողների առավելագույն հավանության կարգով: Հարցերի մի մասը վերաբերել է 1937-38թթ. Դերսիմի կոտորածներին և այդ դեպքերին առնչվող արխիվներին:

«Մեր պատմությունը մեծ պատմություն է: Բնական, որ այդպիսի պատմության ընթացքում և դառը, և հաճելի շրջաններ լինեն: Նորագույն պատմության մեջ Դերսիմի դեպքերը շատ ցավալի դեպքեր են, մարդկային խղճի, մարդու իրավունքների հետ ոչ մի համադրություն չունեցող… դա իմ ունեցած տեղեկություններով է հաստատվում: Հիմնականում մեծ պետությունները, ազգերը պատմությունից չպետք է վախենան: Ավելի վիճահարույց խնդիրների վերաբերյալ էլ արխիվները կբացենք»,-ասել է Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը:

Եթե նա իր պատասխաններում փորձում է հավաստել, որ 1937-38թթ. Դերսիմի վերաբերյալ արխիվները բաց են և արդեն կարող են պատմաբաններն ու փորձագետներն ուսումնասիրել, ապա «ավելի վիճահարույց» հարցերի վերաբերյալ արխիվները Թուրքիան կարող է բացել: Կարծում ենք, որ այդ խոսքերը վերաբերում են 1915-23թթ Հայոց ցեղասպանությանը: Նշանակում է՝ դրանք դեռևս փակ են, սակայն որոշակի հասարակական պահանջի դեպքում այն կարող են բացել:

Դերսիմի դեպքերը լուրջ քննարկումների առիթ են դառնալու, և այն անգամ կարող է Ցեղասպանություն որակվել , որովհետև այդ հարցին հետամուտ են 20 մնլ և ավելի ալեվիներ, որոնք բնակվում են Թուրքիայում: Սակայն  Թուրքիայի նախագահը դեռ պետք է  պարզաբանի, թե որ դեպքում իրենք կարող են բացել «ավելի վիճահարույց հարցերի» վերաբերյալ արխիվները: Հնարավոր է, որ նրանք Դերսիմի հարցը փորձարկում են Հայոց ցեղասպանության հարցից առաջ: Եթե Դերսիմի հարցը չլուծվի, ապա Թուրքիան կարող է ներքին անդառնալի ճեղքվածք տալ, և քաղաքացիական մեծ հակասություն կառաջանա մի կողմից՝ շիա-սուննի քրդերի ու ալեվիների, մյուս կողմից` սուննի մնացյալի միջև: Դերսիմի դեպքերին վերաբերող արխիվների բացումից հետո հերթը Հայոց ցեղասպանությանը վերաբերող արխիվների բացմանն է, եթե դրանցից արդեն որևէ բան է մնացել:

Սակայն ցեղասպանության ենթարկվածների աշխարհասփյուռ սերունդները կենդանի «արխիվ» են: Դերսիմը կամաց-կամաց փշրում է թուրքական մերժողական պատը:

02.12.11

Armweeklynews.am