Դիարբեքիրի Ս. Կիրակոսի վերաբացումն ու պատարագն անցան ջերմ մթնոլորտում. ռեպորտաժ Դիարբեքիրից

Դիարբեքիրի 600-ամյա հայկական Սուրբ Կիրակոս եկեղեցու վերաբացումն ու օծումը, այնուհետ հաջորդ առավոտյան տեղի ունեցած պատարագն անցան ջերմ մթնոլորտում` առանց միջադեպերի:

Ինչպես տեղեկացնում է NEWS.am-ի թղթակիցը Դիարբեքիրից, քաղաքային իշխանություններն ամեն ինչ արել էին, որպեսզի աշխարհի տարբեր ծայրերից ժամանած հայերն իրենց հարազատ միջավայրում զգային:  Մինչեւ Դիարբեքիր մտնելը հայերին դիմավորում էին 4 լեզվով, այդ թվում եւ հայերենով «Բարի եկաք» ցուցանակները, իսկ արդեն քաղաքում ամենուր պատերին փակցված էին Սուրբ Կիրակոսի բացումն ազդարարող մեծ պաստառներ, որոնց վրա հայերենով գրված էր. Բարով եկաք Ձեր տուն:

Դիարբեքիրի հյուրանոցները Սուրբ Կիրակոսի վերաբացումից առաջ արդեն ունեին 100 տոկոսանոց զբաղվածություն: Դիարբեքիրի իշխանությունները ժամանած հայերի թվի հետ կապված նշում էին 2,5-3 հազարը:  Հայաստանից շատ քիչ էին եկել Դւարբեքիր: Հայաստանցիների թիվը կազմում էր 50-100 հոգի:

Սուրբ Կիրակոսի վերաբացման աջակիցներից ու ֆինանսավորողներից մեկը` Դիարբեքիրի քաղաքապետ Օսման Բայդեմիրը, եկեղեցու բացման ժամանակ հանդես եկավ ելույթով` կրկին նշելով. «Հայե’ր, բարով եկած Ձեր տուն»:    Եկեղեցու բացմանն ու վերաօծման արարողությանը ներկա էին նաեւ Սուրի քաղաքապետ Աբդուլլահ Դեմիբաշը, Դիարբեքիրից ընտրված քուրդ պատգամավոր Ալթան Թանը, ով օրեր առաջ հայտարարեց, որ 1915-ին հայերի հանդեպ ցեղասպանություն է իրականացվել, եւ մի շարք այլ պաշտոնյալներ:

Դիարբեքիրի եւ Սուրի քաղաքապետերը ԱՄՆ-ի հայկական թեմի եւ Հայաստանից ժամանած հյուրերի համար վերաբացումից հետո կազմակերպել էին տոնական ընթրիք: Այդ ընթացքում Պոլսո Հայոց պատրիարքարանը եւ ԱՄՆ հայոց թեմը Դիարբեքիրի եւ Սուրի քաղաքապետերին Սուրբ Կիրակոսի վերանորոգման աշխատանքներում ցուցաբերած աջակցության համար պարգեւներ հանձնեցին:

Սուրի փոխքաղաքապետը NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում նշեց, որ իրենք նախատեսել էին ավելի ճոխ իրականացնել Սուրբ Կիրակոսի բացումը, սակայն իրենց տարածաշրջանում տիրող լարված իրավիճակը խառնեց բոլոր պլանները: Պոլսո Հայոց պատրիարքարնն իր հերթին հայտարարել էր, որ հոկտեմբերի 19-ին քուրդ զինյալների կողմից սպանված 24 թուրք զինվորականների համար Սուրբ Կիրակոսի բացմանը նվիրված համերգներն ու միջոցառումները չեղյալ են հայտարարվում, եւ կիրականացվեն միայն վերաբացում եւ պատարագ:

Սուրբ Կիարկոս եկեղեցու ներսում եւ բակում տիրող բավականին ջերմ ու խաղաղ մթնոլորտը ստիպել էր շատերին չզգալ, որ իրենք գտնվում են Թուրքիայում:  Հետաքրքիր էր նաեւ այն, որ ի տարբերություն Աղթամարի Սուրբ Խաչի վերաբացման, Դիարբեքիրի Սուրբ Կիրակոսի բացման ու պատարագի ժամանակ բացակայում էին թուրքական դրոշները:

Եկեղեցու բակում կազմակերպվել էր թեյի եւ հյութերի հյուրասիրություն, անվճար բաժանվում էին Սուրի քաղաքապետարանի կողմից հայերենով հրատարակված հեքիաթներ եւ Դիարբեքիրի մասին պատմող գրքեր:  Վաճառվում էին վերնաշապիկներ, որոնց վրա պատկերված է Սուրբ Կիարկոսը եւ հայերենով գրված. Տիգրանակերտ Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի:

Նշենք, որ Մերձավոր Արեւելքի ամենամեծ եկեղեցիներից մեկի՝ Սուրբ Կիրակոսի վերաբացումն ու օծումը տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 22-ին, իսկ առաջին պատարագը մեկ օր անց՝ հոկտեմբերի 23-ին:

Դիարբեքիրի Սուրբ Կիրակոս եկեղեցին կառուցվել է 1376-ին, Հանչեփեք թաղամասում, որը տեղի մահմեդականներն անվանել են «գյավուրների թաղամաս» քանի որ մեծ թվով քրիստոնյաներ են ապրել մինչեւ Հայոց ցեղասպանությունը:

Մերձավոր արեւելքի ամենամեծ եկեղեցու զանգակատունը 1913-ին ավերվել է կայծակի հարվածից, որից հետո տեղի հայերը նոր զանգակատուն են կառուցել, որի զանգը ձուլվել էր  ոսկու եւ պղնձի խառնուրդից: Սակայն 1915-ին այս անգամ կայծակի հարվածած տեղին հարվածեցին թուրքերը՝ թնդանոթով ավերելով զանգակատունը միայն նրա համար, որ այն ավելի բարձր էր շրջակայքի մզկիթների մինարեներից:

Սուրբ Կիրակոս եկեղեցին 1980-ից թողնվել է բախտի քմահաճույքին։ Այնուհետ, Ստամբուլում ապրող դիարբեքիրցի հայերը ստեղծել են «Սուրբ Կիրակոս հիմնադրամ»՝ վերանորոգելու եկեղեցին։ 2,5 մլն դոլար արժողությամբ վերանորոգման ծախսերի 70 տոկոսը իր վրա է վերցրել հայկական հիմնադրամը, իսկ 30-ը՝ Դիարբեքիրի քաղաքապետարանը։

25.10.2011

Լուրեր Հայաստանից – NEWS.am