Երզնկայի Քեմալիե (Ակն) գավառի Օջաք գյուղի հայկական եկեղեցին

Երզնկան, որի պատմությունը հասնում է մինչև ՔԱ 2000-ական թթ, պատմության ընթացքում բազմաթիվ քաղաքակրթությունների բնօրրան է հանդիսացել, եղել է բազմաթիվ քաղաքակրթությունների` գերիշխանության համար մղած պայքարի բեմահարթակ: Շրջանում կատարված պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են հայերի նախնիներին` ուրարտացիներին, պատկանող բազմաթիվ նմուշներ: ՄԹ 900-ական թթ. հիմնադրված, Ուրարտուին պատկանած, խեթերի և ուրարտացիների օրոք մեծ քաղաք հանդիսացած Երզնկան եղել է մարերի, պարսիկների, Ալեքսանդր Մեծի և հայերի տիրապետության տակ, իսկ 11-րդ դարում անցել է օսմանյան գերիշխանության տակ:
Էլյազիգ, Մալաթիա, Թունջելի (Դերսիմ), Սվաս քաղաքների միջև գտնվող Ակնը 19-րդ դարի առաջին կեսին եղել է Խարբերդի վիլայեթի, իսկ 1878 թ.` Մամուրեթ ուլ Ազիզի (Էլյազիգ) վիլայեթի կազմում: Հետագայում Մալաթիայի կազմի մեջ մտած Ակնը 1922 թ. ԹԱՄԺ-ի  պատգամավորների կողմից վերանվանվել է Քեմալիե, իսկ 1938 թ. մայիսի 11-ին մտել` Երզնկայի կազմի մեջ: Հայերեն անունը Ակն է, որը նշանակում է աղբյուր, ակ:
1019թ. Ակնի և Տևվրիկի շրջակայքը բնակեցվել է Դավիդ Սենեքերիմ Արծրունու առաջնորդությամբ Վանի շրջան եկած հայերով: Քանի որ ամենաուշը 16-րդ դարից սկսած բնակչությունը թուրք կամ թուրքացված էր, դժվար էր ֆիքսել հայկական անունների արմատները: Քեմալիե անունը ընտրվել է 1922 թ., պաշտոնականացվել` 1926 թ.: Իսկ ըստ ազգայնամոլ խոսակցությունների` անվանումը ծագում է «AĞ YURT» բառից, որը թուրքերենից թարգմանաբար նշանակում է հոսանք, հոսք… Իսկ թե որն է խեղաթյուրված, արդեն որոշեք ինքներդ…
Ակնին բնորոշ հայկական ճարտարապետության ոճը մեծամասամբ հետագա քաղաքակրթությունների համար օրինակ է ծառայել. մուտքի դուռ և որպես դռան վրայի ձեղնահարկի տանիքի շարունակություն` ճակատային մասի համար տեղ հատկացվելը, սուր կամարապատ պատուհաններ և այլն…
Դութլուջայի բուջաքին (ադմինիստրատիվ բաժանում Թուրքիայում, որը գավառի մասն է կազմում-Ակունքի խմբ.) ենթակա Օջաք գյուղի հայկական եկեղեցին գտնվում է Քեմալիեի մուտքից աջ ընկած հատվածում: 1915 թ. հայերի տեղահանությունից հետո, քանի որ եկեղեցին դատարկվել է, վերածվել է գորգի գործարանի, հետագայում որոշ ժամանակ (մինչև 1990 թ.) օգտագործվել է որպես բանտ: 1990 թ. եկեղեցին վերանորոգվել է, այժմ նկուղում ու այգում գործում է Քանյոն սրճարանը` վայր, որը հաճախ են այցելում երիտասարդները: Իսկ առաջին հարկը 1994 թ. դարձել է էթնոգրաֆիկ թանգարան, որտեղ ցուցադրվում են պեղումների ժամանակ հայտնաբերված իրերը: Որևէ տեղեկություն չկա, թե եկեղեցին երբ է կառուցվել, քանի որ հայտնի չէ նաև անունը. անվանել եմ այն գյուղի անունով, որտեղ գտնվում է:
Եկեղեցին հիանալի կառույցի տեսք ունի` իր ռելիեֆներով, կամարապատ ճակատով, դեպի պատշգամբ և տանիք բարձրացող փայտե տանիքով: Սրբատաշ քարերից կառուցված կառույցի ճակատային հատվածը զարդարում են լայն կամարները, իսկ հատակը փայտից է: Կառույցի` Եփրատին նայող հետևի ճակատը կառուցելիս ավելի շատ փայտե նյութ են օգտագործել (Ա. Ս./Հ):

http://team-aow.discuforum.info/t7299-Erzincan-Kemaliye-Ag-n-Egin-Ilcesi-Ocak-Koyu-Ermeni-Kilisesi.htm