Պոլսո պատրիարքի ընտրության հարցը կարող է հասնել մինչև Եվրոդատարան

Ստամբուլի հայ համայնքի նախաձեռնող խումբը դատական հայց էր ներկայացրել Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարության դեմ՝ Պոլսո Հայոց պատրիարքի ընտրությունը համայնքի կողմից իրականացնելու իրավունքը ոտնահարելու համար: Սեպտեմբերի 29-ին Ստամբուլի 3-րդ առաջին ատյանի դատարանում տեղի է ունեցել դատական առաջին նիստը:

Հիշեցնենք, որ ստաբուլահայ համայքը պաշտոնապես դիմել էր Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարություն՝ նոր պատրիարք ընտրելու թույլտվություն ստանալու համար, քանի որ  Պոլսո պատրիարք Մեսրոպ 2-րդ Մութաֆյանը հիվանդ է և գտնվում է անգիտակից վիճակում: Ներքին գործերի նախարարությունը իր պատասխան որոշման մեջ առաջարկել էր  պատրիարքարնում ձևավորել պատրիարքի ընտրության կրոնական հանձնաժողով, որը կարող է ընտրել Պոլսո պատրիարքի փոխանորդ, որպեսզի պատրիարքի աթոռը թափուր չմնա, և հնարավորություն ստեղծվի հոգալ հայ համայնքի կրոնական պահանջմունքները:

Սակայն հայ համայնքի մի մասը գտնում է, որ այս որոշմամբ Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունը խախտել է հայ համայնքի իրավունքը` ինքնուրույն որոշել և իրականացնել պատրիարքի ընտրություն: Պոլսո պատրիարքարանի 500- ամյա պատմության մեջ սա առաջին դեպքն է, երբ հայ համայնքը չի մասնակցում պատրիարքի ընտրություններին, փոխարենը Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարության որոշմամբ ստեղծվում է նոր կրոնական պաշտոն` պատրիարքի փոխանորդ:

Այս գործընթացը, ինչպես դատարում ներկայացրել են նախաձեռնող խմբի փաստաբանները, հակասում է 1937թ-ի Սահմանադրության պահանջներին և 1923 թ-ի ազգային փոքրամասնությունների մասին Լոզանի Համաձայնագրին: Անկախ նրանից, թե ինչ որոշում է ընդունել Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունը, համենայն դեպս նա միջամտել է հայ համայնքի կրոնական ներքին խնդիրներին և սահմանափակել նրանց իրավունքները: Աշխարհիկ պետության մեջ ոչ մի նախարարություն չի կարող իրավասու լինել որոշում կայացնելու որևէ կրոնական համայնքի առաջնորդի ընտրության հարցում: Իրականում նախաձեռնող խումբը, օգտվելով Թուրքիայի դատական համակարգի բոլոր ատյաններում իր իրավունքները պաշտպանելու հնարավորությունից, ամենայն հավանականությամբ կդիմի Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան:

Բան  այն է, որ Մեծ Մեջլիսի նախագահ Ջեմիլ Չիչեկը հայտարարել է, որ մեկ տարվա ընթացքում Մեծ Մեջլիսի կողմից ձևավորված պատգամավորներից և մասնագետներից բաղկացած հանաձնաժողովը պետք է մշակի Թուրքիայի նոր Սահամանդրությունը: Եվրոպական մարդու իրավունքների դատարանի հնարավոր որոշումը` հաստատել  հայ համայնքի իրավունքը պատրիարքի ազատ և առանց պետական մարմինների ընտրության վերաբերյալ, միակ արդյունավետ ճանապարհն է, որպեսզի այդ իրավունքը ներառվի նաև  Թուրքիայի նոր Սահմանադրության մեջ: Եվ անհրաժեշտ է գիտակցել, որ նախաձեռնող խմբի պայքարը ոչ թե պատրիարքի փոխանորդի անձի դեմ է , այլ Ստամբուլի հայ համայնքի իրավունքների պաշտպանության նպատակ ունի:

Armweeklynews.am 30.09.11