Հայաստանում թերահաւատ են բռնագրաւուած գոյքը վերադարձնելու մասին Թուրքիայի որոշման կապակցութեամբ

Հայաստանում որոշակի թերահաւատութեամբ են վերաբուերում ազգային փոքրամասնութիւնների հիմնադրամներին 1936 թուականին նրանցից բռնագրաւուած ունեցուածքը վերադարձնելու մասին Թուրքիայի կառավարութեան որոշմանը:

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Հայ դատի եւ քաղաքական հարցերի գրասենեակի տնօրէն Կիրոյ Մանոյեանը ,ազատութիւնէ ռադիօկայանի հետ զրոյցում երեքշաբթի օրը կարծիք յայտնեց, թէ Ստամբուլի հայ համայնքի ոգեւորութիւնը այս որոշման առթիւ վաղաժամ է, քանի որ առաջին անգամը չէ, որ դրական գործընթացները Թուրքիայում աւարտին չեն հասել:

«Որոշումը` որոշում, համարձակ որոշում, բայց տակաւին գործադրութիւնը պէտք է տեսնենք: Որովհետեւ տակաւին սա չի նշանակում, որ ինքնաբերաբար այդ բոլոր խլուած անշարժ գոյքերը իրենք արդէն անմիջապէս կը ստանան», – ասաց նա:

Մանոյեանի խօսքով` Թուրքիայում ապրող հայերի թէ՛ ուրախութիւնը եւ թէ՛ տխրութիւնը ցոյց են տալիս, որ նրանք պատանդ են այնտեղ: Ըստ Դաշնակցութեան ներկայացուցչի, թէեւ Թուրքիան այս քայլը ներկայացնում է որպէս բարի կամքի դրսեւորում, սա ընդամէնը իրաւական պարտաւորութեան կատարում է, որի դիմաց Թուրքիան կը փորձի Հայաստանից եւ Իսրայէլից դիրքորոշումների մեղմացում կորզել:

«Եթէ նոյնիսկ ուղղակի ինչ-որ բան չկորզի այս երկուսից, կը փորձի ճնշում բանեցնել այլոց միջոցով, որ` տեսէք, իրենք հայերի նկատմամբ, հրէաների նկատմամբ դրական վերաբերմունք ունեն, դուք էլ պէտք է, որ ձեր վերաբերմունքը համապատասխանաբար անէք: Ճիշտ այնպէս, ինչպէս, օրինակ, երբ Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու վերանորոգումը կատարուեց, պատարագը տարին մէկ օր արտօնուեց, Թուրքիան փորձեց դա ներկայացնել որպէս Հայաստանի նկատմամբ ինչ-որ դրական ժեստ», – փաստարկեց Մանոյեանը:

Քաղաքագէտ Լեւոն Շիրինեանի համոզմամբ` մեծ յոյսեր չարժէ փայփայել, թէ Թուրքիայի պետական քաղաքականութեան մէջ որեւէ բան է փոխուել. Թուրքիան որեւէ իմաստով ոչ մի զիջման չի գնայ, իսկ բռնագրաւուած ունեցուածքը վերադարձնելու խոստումը հերթական փորձն է` շեղել հայկական հարցին լուծում տալու գործընթացը:

«Փոքրիկ մի բանով համաշխարհային հանրութեանը ներկայացնել որպէս լուծման մի փորձ, որը խուսափման ձեւ է: Բնիկ ժողովուրդներին, որոնք դարձել են փոքրամասնութիւններ, վերադարձնում են փշրանքներ: Տեսնենք յետոյ այդ փշրանքների մէջ էլ ինչ կը վերադարձնեն: Ես շատ վստահ չեմ», – յաւելեց Շիրինեանը:

Թուրքագէտ Անոյշ Յովհաննիսեանի խօսքով, համայնքներին փոխհատուցուելիք ընդհանուր գոյքը 8- 9 միլիոն դոլար է գնահատւում: Թուրքագէտն ասում է, որ ստամբուլահայ համայնքի համար սա, ի հարկէ, դրական քայլ է, բայց այն շատ չնչին փոխհատուցում է, քանի որ Ցեղասպանութեան եւ դրան յաջորդած տարիներին հայերի նիւթական կորուստը ահռելի է:

Ըստ Յովհաննիսեանի, սա որոշակի քայլ է Ցեղասպանութեան ճանաչման դէմ պայքարում, մասնաւորապէս` շահելով ստամբուլահայ համայնքի համակրանքը` առանձնացնել այն ընդհանուր սփիւռքից.
– «Որովհետեւ այդ ռազմավարութեան մէջ, որ հիմա որդեգրել է Թուրքիայի արտգործնախարարութիւնը, յստակ դրուած է խնդիր` ներկայացնել “վատ” Սփիւռքը, որը “չարացած” է Թուրքիայի դէմ եւ անընդհատ ճանաչման մասին է խօսում, փոխհատուցման մասին է խօսում, բանաձեւէր է փորձում անցկացնել, խօսել “աղքատ” Հայաստանի մասին, որը ընկնում է այս կամ այն մեծ տէրութեան ազդեցութեան տակ եւ ճիշտ քաղաքականութիւն չի վարում»:

Եւ որոշակի արդիւնքի, ըստ Յովհաննիսեանի, Թուրքիան հասնում է. – «Նոյնիսկ այդպիսի տերմին կայ` “մեր հայերը”, որ Թուրքիան այնպիսի երկիր է, որտեղ բոլոր ազգերը, բոլոր փոքրամասնութիւնները ազատօրէն տնօրինում են իրենց սեփականութիւնը, ազատօրէն կրօնը, մշակոյթը եւ այլն պահպանում են»:

Կիրոյ Մանոյեանը Ռամադանի տօնակատարութեան աւարտին Էրդողանի հրաւիրած հիւրասիրութիւնը շոու է անուանում. – «Շատ ջերմ խօսքեր եւ այլն: Տեսնենք քանի՞ շաբաթ կը դիմանայ այս այսպէս ասած մեղրալուսինը, եւ ե՞րբ յանկարծ ինքը նորից կը սպառնայ, որ հայերին կը քշեմ, այս կ՚անեմ, այն կ՚անեմ»:

Կարլեն Ասլանեան
«Ազատ Եւրոպա/Ազատութիւն» ռադիօկայան http://www.azatutyun.am/content/article/24312871.html