ԱՄՆ-ի Կրոնական ազատությունների հանձնաժողովը կոչ է արել Թուրքիային` բարեփոխել Սահմանադրությունը

ԱՄՆ-ի Կրոնական ազատությունների միջազգային հանձնաժողովի պաշտոնյաները ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի պաշտոնաթերթ “The Hill” օրաթերթում հրապարակել են Թուրքիայում կրոնական ազատությունների սահմանափակումը քննադատող մի հոդված:

ԱՄՆ Կրոնական ազատությունների միջազգային հանձնաժողովի պաշտոնյաները ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի մասին լրատվություն ապահովող “The Hill” օրաթերթում հրապարակել են Թուրքիայում կրոնական ազատությունների սահմանափակումը քննադատող մի հոդված: Հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Էլիզաբեթ Փրոդրոմոուի և հանձնաժողովի անդամ Նինա Շեյի կողմից գրված մեկնաբանության մեջ պաշտպանվել է այն տեսակետը, թե Թուրքիայում քաղաքացիականների և զինվորականների հարաբերությունները որոշ չափով անջրպետվում են, սակայն հիմնարար իրավունքների պահպանման հարցում անհրաժեշտ են սահմանադրական արմատական բարեփոխումներ:

Ըստ «Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանի` անկախ, վերկուսակցական, դաշնային հաստատություն հանդիսացող ԱՄՆ-ի Կրոնական ազատությունների միջազգային հանձնաժողովի անդամները հիշեցրել են ԱՄՆ-ի նախագահին, արտաքին գործերի նախարարին և կոնգրեսի անդամներին` միջազգային կրոնական ազատությունների հարցով տեղեկություններ հաղորդելու և առաջարկություններով հանդես գալու պարտավորությունների մասին: Փրոդրոմոուի և Շեյի ստորագրությունները կրող հոդվածում առաջ է քաշվել այն տեսակետը, թե Թուրքիայում բարձրաստիճան սպայակազմի հրաժարականի և վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից զինվորականներին քաղաքացիականների վերահսկողության տակ վերցվելու վերաբերյալ լուրերը կարող են նոր ժամանակաշրջանի սկիզբ ազդարարել երկրի համար: Հոդվածում նշվում է հիմնարար իրավունքները պահպանելու և որևէ ճնշմանը փոխարինել սկսած մեկ այլ ճնշում կանխելու համար Սահմանադրության մեջ համապարփակ փոփոխություններ անելու անհրաժեշտության մասին, և ասվում.

«Ամերիկան պետք է Թուրքիային կոչ անի` կատարել այդ ուշացած փոփոխությունը: Խոսքը հատկապես կրոնական ազատությունների մասին է` ներառյալ փոքրամասնությունների իրավունքները»:

“The Hill” օրաթերթում հրապարակված հոդվածում պնդվում է նաև, թե ինչպես որ Թուրքիայում արգելքներ դնող սահմանափակումներ կան սուննի մուսուլման մեծամասնության համար, այնպես էլ խտրականություններ են ցուցաբերվում հույների, հայերի, ասորիների, բողոքականների, հրեաների և ալևիների նկատմամբ: Սույն մեկնաբանության մեջ, որում նշվում են Թուրքիայում կրոնական ազատությունների խախտումները կամ դրանք անտեսող աշխարհիկ համակարգի պաշտպանվելը` զինված ուժերի կողմից, շեշտվում է նաև, որ վարչապետ Էրդողանի և Արդարություն ու զարգացում կուսակցության` քաղաքացիական ղեկավարության ամրապնդման ուղղությամբ արված քայլերը դրական ազդեցություն են գործում կրոնական ազատությունների, ինչպես նաև` մարդու իրավունքների միջազգային նորմերի հանդեպ հարգանքի պահպանման առումով:

Հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Էլիզաբեթ Փրոդրոմոուն ու հանձնաժողովի անդամ Նինա Շեյը գրելով, թե Արդարություն և զարգացում կուսակցության անդամներից կազմված կառավարությունը սուննիների համար հասարակայնորեն ընդլայնում է կրոնական խոսքի ազատությունները և Թուրքիայում ամրապնդում սուննի իսլամի դերը, շեշտում են նաև, թե այնուամենայնիվ Թուրքիան «հիասթափություն է առաջացնում»` կրոնական փոքրամասնությունների հանդեպ ցուցաբերած վերաբերմունքի հարցում:

Հոդվածում արձանագրվում է նաև, թե կառավարությունը, չնայած որոշ բնագավառներում արձանագրված առաջընթացին, սահմանադրական բարեփոխումների գործընթացի համատեքստում առանձնապես չի անդրադառնում կրոնական ազատությունների խնդրին:

«Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանը հայտնելով, թե հոդվածում ամենայն հավանականությամբ ակնարկվել է Հայոց ցեղասպանության մասին, հաղորդում է.

«Հոդվածում նշվում է, թե Թուրքիան պատմության մեջ հայտնի է քրիստոնյաների դեմ ուղղված իր քայլերի սարսափելի հաշվեկշռով, և միաժամանակ ուշադրություն է հրավիրվում ծայրահեղ ազգայնամոլների կողմից վերջերիս կատարված հանցագործությունների, վարչապետ Թայիփ Էրդողանի հակաիսրայելական արտահայտությունների շնորհիվ հրեաների հանդեպ տարածված թշնամության վրա, և քննադատվում` փոքրամասնությունների իրավունքները սահմանափակող օրինական կարգավորումները»:

Փրոդրոմոուն և Շեյը, ուշադրություն հրավիրելով այն բանի վրա, որ քրիստոնյա բնակչության թիվը Թուրքիայում նվազել է 0,15 տոկոսով, որպես կրոնական փոքրամասնությունների նկատմամբ գործադրված ճնշումների օրինակներ բերել են կրթության, Հեյբելի կղզում հոգևոր դպրոցի բացումն արգելելու, Հունաց պատրիարքին էկումենիկ կարգավիճակ չշնորհելու և Պոլսո հայոց պատրիարքի ընտրություններին միջամտելու օրինակները:

ԱՄՆ Կրոնական ազատությունների միջազգային հանձնաժողովի պաշտոնյաները, հոդվածում նշելով, թե սահմանափակումներ են դրվում նաև ալևիների հանդեպ, հավելում են.

«Պետք է Ամերիկան Էրդողանին կոչ անի, որ վերջինս փոխի 1982 թ. զինվորականների կողմից մշակված Սահմանադրությունը` Քաղաքակրթության և քաղաքական իրավունքների միջազգային պայմանագրով ամրագրված կրոնական ազատությունների և մարդու այլ իրավունքների կիրառումների ուղղությամբ, պայմանագիր, որի տակ ստորագրել է նաև Թուրքիան: Քաղաքացիականների վերահսկողության ամրապնդմանը զուգահեռ` Թուրքիային ավելի մեծ հնարավորություններ են ընձեռվում` իր բոլոր քաղաքացիներին ավելի շատ ազատություններ շնորհելու տեսանկյունից: Եկել է ժամանակը, որ երկրի ղեկավարները յուրացնեն սահմանադրական բարեփոխումները, վերացնեն խորհրդարանականների անձեռնմխելիությունը, պահպանեն կրոնական բազմազանությունը և զարգացնեն բոլոր քաղաքացիներին շնորհված կրոնական ազատությունները»:

Դողան լրատվական գործակալություն

27.08.2011