Դերսիմում Մնձուրի բնության և մշակույթի փառատոնը մեկնարկեց “Վերադարձի՛ր հողիդ” կարգախոսով”

Դերսիմում “Վերադարձի՛ր հողիդ” կարգախոսով հուլիսի 27-ին մեկնարկեց Մնձուրի բնության և մշակույթի 11-րդ փառատոնը: Թեև փառատոնի բացումը նախատեսվում էր հուլիսի 28-ին, սակայն այն սկսվեց մեկ օր շուտ` “Դյուզգյուն Բաբա” ալևիական տոնի կապակցությամբ:

Ուշագրավ է, որ իրականում սույն փառատոնը կազմակերպվում է ոչ թե 11-րդ, այլ 13-րդ անգամ, բայց քանի որ փառատոնը 2 անգամ կայացել է արգելված կերպով, այն պաշտոնապես համարվում է 11-րդը: Փառատոնի շրջանակներում, բացի մշակութային միջոցառումներից, նախատեսվում են նաև զանազան թեմաներով քննարկումներ և տարբեր հարցերի լուծման պահանջով երթեր: Փառատոնի նպատակներից է նաև թուրք կառավարության և հասարակայնության ուշադրությունը հրավիրել Դերսիմի սոցիալական և բնապահպանական խնդիրների վրա, քանի որ Դերսիմի քաղաքապետ Էդիփե Շահինի խոսքերով` “Դերսիմից արտագաղթը տարեցտարի աճում է: Օրինակ` դեռ այս տարվա սկզբում քաղաքից արտագաղթել է 6000 մարդ”:

Փառատոնն սկսվեց հուլիսի 27-ի առավոտյան` Նազիմիյեի գավառապետարանի այգում մատուցված նախաճաշով, որից հետո ալևի հավատացյալները, փառատոնի մասնակիցները և հետաքրքրասեր զբոսաշրջիկները ավտոմեքենաներով բարձրացան Դյուզգյուն Բաբա սարը, որտեղ նշվում էր նույնանուն տոնը: Ալևի ուխտավորները մոմ էին վառում և զոհաբերություններ անում իրենց կողմից սուրբ համարվող այս լեռան վրա:

Ինչպես “Ակունքին” տված հարցազրույցում հայտնեց Նազիմիյեի քաղաքապետ Ջաֆեր Քըրմըզը Չիչեքը, փառատոնի կայացման համար Թուրքիայի Մշակույթի և զբոսաշրջության նախարարությունը տրամադրել է բավականին քիչ գումար` ընդամենը 6000 թուրքական լիրա: “Մենք հետագայում նպատակ ունենք ավելի ընդարձակ ծրագրեր կազմակերպել, սակայն մեծամասշտաբ միջոցառումներ դեռևս չեն իրականանում` ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով”, – ասաց քաղաքապետը:

Փառատոնի պաշտոնական բացումն սկսվեց ժամը 19-ին: Բացման արարողությանը մասնակցեցին Նազիմիյեի քաղաքապետ Քըրմըզը Չիչեքն իր տիկնոջ հետ, մի շարք պատգամավորներ, այդ թվում` Ժողովրդահանրապետական կուսակցության ցուցակով Դերսիմից ընտրված պատգամավոր Քամեր Գենչը, բազմաթիվ դերսիմցիներ և արտերկրից ժամանած հյուրեր: Փառատոնի մեկնարկն ազդարարող առաջին պարից հետո բացման խոսքով հանդես եկավ Նազիմիյեի քաղաքապետը, որն իր երախտագիտությունն արտահայտեց փառատոնի կայացմանն աջակցած անհատներին և հաստատություններին: Այնուհետև Թուրքիայի ներկայիս իշխանություններին քննադատող ելույթ ունեցավ պատգամավոր Քամեր Գենչը: Գենչը մասնավորապես շեշտեց, թե “դատարանները Թուրքիայում անկախ չեն գործում”: Դերսիմցիները ծափերով էին ընդունում Գենչի` թուրքական կառավարության ներկայացուցիչներին և հատկապես Էրդողանին ուղղված քննադատական խոսքերը: Քամեր Գենչի ելույթից հետո փառատոնի կազմակերպիչները շնորհակալագիր հանձնեցին նրան` շրջանի զարգացմանը բերած նպաստի ու փառատոնն իր ներկայությամբ պատվելու համար:

Հաջորդ ելույթը հնչեց Դերսիմի միությունների դաշնության նախագահի կողմից, որը բարձրաձայնեց Անկարայի կառավարությանն ուղղված իրենց պահանջների մասին: Դերսիմի միությունների դաշնության նախագահն իր խոսքում շեշտեց նաև Դերսիմի` ավերակ դարձած բազմաթիվ եկեղեցիների առկայության փաստը:

Հաջորդ բանախոսը, որը պատգամավոր Հյուսեին Այգյունն էր, անդրադարձավ Դյուզգյուն Բաբա տոնի խորհրդին:

Փառատոնի բացման արարողության շրջանակներում նաև եղավ բողոքի ցույց` ուղղված Դերսիմում հիդրոէլեկտրոկայանների կառուցման դեմ: Ինչպես “Ակունքի” թղթակցին հայտնեց հանդիսատեսներից Հըդըր Ուչաքը, դերսիմցիները դեմ են հիդրոէլեկտրոկայանների կառուցմանը, որովհետև այստեղ կան աշխարհում հազվադեպ հանդիպող կենդանիների և բույսերի տեսակներ, որոնք կոչնչանան հիդրոէլեկտրոկայանների կառուցման դեպքում: Հըդըր Ուչաքը նաև շեշտեց, թե Դերսիմը նման էլեկտրոկայանների կարիք բոլորովին չի զգում, քանզի Թուրքիային էլեկտրականություն են մատակարարում մի շարք երկրներ, այդ թվում նաև` Հայաստանը:

Արևմտյան Հայաստանի և արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոնի նախաձեռնությամբ Մնձուրի բնության և մշակույթի փառատոնին այս տարի Հայաստանից մասնակցում է նաև Մգրո Սարգսյանի անվան “Մարաթուկ” երգի-պարի ազգագրական համույթը (գեղ. ղեկավար` Երվանդ Թորոսյան, տնօրեն` Հասմիկ Բաղդասարյան, պարուսույց` ՀՀ վաստակավոր արտիստ Արտաշես Կարապետյան): “Մարաթուկ” համույթը բացման արարողության ժամանակ հանդես եկավ “Ի զեն հայեր”, “Հայկական ժողովրդական երգերի շարան”, “Լեն թուփ ու կանաչ տերև”, “Տարոնի ժողովրդական պարերի շարան”, “Մշո խըռ”, “Յարխուշտա” կատարումներով: Հայաստանյան համույթի ելույթներն ընդունվեցին մեծ խանդավառությամբ ու ծափողջույններով:

Մելինե Անումյան
28.07.2011
Դերսիմ