Փոքրամասնությունների ձայնը խեղդված է

Մինե Թուդուք

Հունարենով տպագրվող «Ապոյեվմատինի» թերթից բացի հայկական ու հրեական պարբերականները նույնպես դժվարին վիճակում են` հետզհետե նվազող ընթերցողների թվի պատճառով:

Հունական համայնքի ձայնը եղող «Ապոյեվմատինի» թերթը, որը գտնվում է փակվելու վտանգի առջև, թվում է, թե հաղթահարել է ձախորդ օրերը` համացանցում մեկնարկած բաժանորդագրման արշավի և Թերթերի մասին հայտարարություններ տվող ընկերության ցուցաբերած աջակցության շնորհիվ:

«Ապոյեվմատինի»-ի վիճակը պատճառ դարձավ, որ հասարակության ուշադրությունը սևեռվի նաև Թուրքիայի հայկական ու հրեական համայնքների մամլո օրգանները հանդիսացող «Ժամանակ», «Մարմարա», «Ակօս» և «Շալոմ» պարբերականների վրա: Փոքրամասնություններին պատկանող թերթերը դժվարին դրության մեջ են հենց նույն պատճառով. ընթերցողների թիվը օրըստօրե նվազում է, իսկ տպաքանակը` անարգել կերպով անկում ապրում…

Թերթերի մասին հայտարարություններ տվող ընկերության գլխավոր տնօրեն Մեհմեդ Աթալայը, այցելելով «Ապոյեվմատինի» պարբերականի տեր Միհայիլ Վասիլիադիսին, քննարկել է 86 տարվա պատմություն ունեցող թերթի տպագրումը պահպանելուն ուղղված քայլերը: Աթալայը հուլիսի 26-ին էլ ընդունելու է մյուս փոքրամասնությունների թերթերի գլխավոր խմբագիրներին և նրանց հետ քննարկելու է պարբերականներին աջակցություն ցուցաբերելուն առնչվող հարցեր: Աթալայը նշում է. «Սովորաբար հայտարարություն ենք տալիս` ըստ տպաքանակի և աշխատակազմի թվի, սակայն փոքրամասնություններին պատկանող թերթերի համար այլ ձևով ենք աշխատում»: Ենթադրվում է, որ ողջ Թուրքիայում ընդհանուր գոյություն ունի 100-120 հազար հայկական, հրեական, հունական և ասորական բնակչություն:

«Շալոմ»-ը երիտասարդների համար բացել է նաև թերթի iPad և iPhone ծառայությունները

Շալոմ

«Շալոմ» շաբաթաթերթը 1947 թ. մինչ օրս Թուրքիայի հրեաների միակ ներկայացուցիչն է: Երկար տարիներ շարունակ լատինական տառերով իսպանական հրեերենով հրատարակվող «Շալոմ»-ը 1984 թ. սկսեց տպագրվել թուրքերենով` բացի մեկ էջից: Գինը 2 լիրա, 85 ղուրուշ է: Սույն պարբերականն այն նեղ կացության մեջ չէ, որում գտնվում են մյուս փոքրամասնությունների թերթերը: Այնուհանդերձ, գլխավոր խմբագիր Իվո Մոլինասն ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ 1950 թ. 50 հազար տպաքանակ ունեցող թերթի այժմյան տպաքանակը 18 հազար է. «Թուրքիայի հրեական համայնքն օրեցօր նվազել է` դեպի Իսրայել գաղթի և տնտեսական ճգնաժամի պատճառով: Այդ գործընթացը, բնականաբար, ազդեցություն է թողնում «Շալոմ»-ի վրա»:

Մոլինասը հայտնելով, թե այս գործընթացը կանգնեցնելու և երիտասարդ ընթերցողներ ներգրավելու նպատակով «Շալոմ»-ը երիտասարդների համար բացել է նաև թերթի iPad և iPhone ծառայությունները, ասաց. «Թերթի վրա մեծ պարտականություն է դրված` հրեական համայնքը երկրին ծանոթացնելու առումով»:

Աջակցություն հայցելը նուրբ խնդիր է

Մարմարա

70 տարվա անցյալ ունեցող և հայերենով հրատարակվող «Մարմարա» օրաթերթի` մի ժամանակվա 5 հազարանոց տպաքանակն իջել է 1000-ի: Գինը 75 ղուրուշ է: 45 տարի շարունակ թերթի գլխավոր խմբագիրը եղած Ռոբեր Հադդելերը (Հատեջյան) հայտնում է, որ օգոստոսին լրանալու է թերթի 71 տարին: Հադդելերը (Հատեջյան)  նշում է, թե համայնքի թվի նվազմանը զուգահեռ` հայերեն ընթերցողների թիվն էլ է անկում ապրում, որն էլ ազդում է տպաքանակի վրա. «Երկու որդիներս էլ ինձ հետ միասին աշխատում են թերթի համար: Այլ աղբյուրներից մեր ապրուստի համար միջոցներ հայթայթելով` մեր ողջ վաստակածը ծախսում ենք թերթի վրա: Ես տարակուսանքով եմ վերաբերվում ապագային: Համայնքային թերթերը, Թուրքիայում և արտասահմանում ապրող հայերին միավորելով, կատարում են Թուրքիային դեպի արտերկիր տանող կամրջի դեր: Մինչ այժմ ոչ մեկից օգնություն չենք խնդրել, որովհետև որևէ մամլո օրգանի համար աջակցություն հայցելը շատ նուրբ խնդիր է: Թերթերի մասին հայտարարություններ տվող ընկերության` փոքրամասնություններին պատկանող պարբերականների համար նախատեսող հայտրարությունը շատ ազդեցիկ է լինելու»:

Շարունակվելու է հրատարակվել` նոր բաժանորդագիրների շնորհիվ

Ապոյեվմատինի

1925 թ. ի վեր տպագրվող «Ապոյեվմատինի»-ն կրում է «կեսօրից հետո` երեկոյան մոտ ժամանակը» իմաստը: Մի ժամանակվա 30 հազար տպաքանակը իջել է 1200-ի: Գինը 50 ղուրուշ է: Ձգտում է պահպանվել` հունական համայնքի արած ներդրումների և Հունաստանից ստացված ֆինանսական աջակցության միջոցով: Հունաստանում գովազդներից ստացված եկամտից ճգնաժամի պատճառով այլևս չօգտվելու հետևանքով կանգնած է փակվելու վտանգի առաջ, սակայն թերթի տերը և միակ աշխատողը` Միհայիլ Վասիլիադիսը, գործի է անցել` ընտանեկան հիշատակը պահպանելու համար: Բաժանորդագրվելուն ուղղված արշավների շնորհիվ բազմաթիվ նոր ընթերցողներ շահած «Ապոյեվմատինի»-ն կարծես թե նախադեպ է լինելու նաև մյուս փոքրամասնություններին պատկանող թերթերի համար:

Եթե այդ լեզվով խոսողները նվազել են, ուրեմն գործը բարդ է

Ակօս

15 տարի առաջ հիմնված «Ակօս» շաբաթաթերթը հրատարակվում է թե’ հայերենով և թե’ թուրքերենով: Շաբաթաթերթի ներկայիս տպաքանակը 5 հազար է: «Ակօս»-ի գլխավոր խմբագիր Ռոբեր Քոփթաշը հայտնում է. «Փոքրամասնության որևէ թերթի գործը հատկապես բարդ է լինում, երբ այդ լեզվով խոսողների թիվը նվազում է: «Ակօս»-ն էլ է աշխատում պահպանվել դժվարին պայմաններում, թեև մեր թերթի վիճակն այնքան վատ չէ, որքան «Ապոյեվմատինի»-ինը»: Քոփթաշը նշելով, թե «Ակօս»-ը միայն ընթերցողների, բաժանորդագրության ու հայտարարության միջոցով է պահպանվում, այդ առումով կարևոր է համարում հատկապես աջակցութունը:

Հայտնի չէ, թե ինչ ցույց կտա «Ժամանակ»-ը

Ժամանակ

1908 թ. հիմնադրված և հայերենով հրատարակվող «Ժամանակ»-ի` մի ժամանակվա 15 հազարանոց տպաքանակն իջել է 1500-ի: Գինը 25 ղուրուշ է: Չորս սերունդ «Ժամանակ»-ի գլխավոր խմբագիրը եղած և ներկայիս խմբագիր Արա Գոչունյանը մեծ պապերի հիմնած այս թերթի մասին հայտնում է. «Թուրքիայում ապրող հայերը թերթերի միջոցով են պահում իրենց մտահոգությունները` սեփական ինքնության վերաբերյալ: Չգիտենք, թե ինչ ցույց կտա ժամանակը»:

20.07.2011

Ռադիկալ