«Սասունցի Դավիթ» էպոսը թարգմանվել է թուրքերեն

Հայկական ժողովրդական գրականության նշանավոր ստեղծագործություններից «Սասունցի Դավիթ» էպոսը թարգմանվել է թուրքերեն:

Քիլիս համալսարանի թուրքագիտության բաժնի դասախոս, դոկտոր Մեհմեդ Յըլմազը թուրքերենի է վերածել մոտ 10-րդ դարում Եգիպտոսի և Իրաքի տիրապետողների հետ փոխառնչությունների ու ընդհարումների մասին պատմող էպոսը: Յըլմազը թարգմանությունը հրատարակել է «Սասունցի Դավիթ էպոսը և թուրքական ժողովրդական մշակույթի հետ առնչությունը*» վերնագրով:

Յըլմազը «Անադոլու» գործակալության թղթակցին տված հարցազրույցում նշեց, թե ինքը առաջին անգամ 2009 թ. է այցելել Բաթմանի Սասուն գավառը, որտեղ ուսումնասիրություններ է կատարել շրջանի աշխարհագրության վերաբերյալ: Յըլմազը հաղորդելով, որ էպոսին վերաբերող աշխատանքն ավարտին հասցնելով` հրատարակել է այն, նաև հայտնեց, թե սույն էպոսը էական տեղ է գրավում հայ բանահյուսության մեջ: Յըլմազը շեշտելով, թե գրքում քննվել են նաև թուրքական, արաբական ու քրդական մշակույթների հետ փոխառնչությունները, նշեց. «Թուրքերի և հայերի միջև հարաբերությունները շարունակվել են 11-րդ դարի առաջին քառորդից մինչև 20-րդ դարի առաջին քառորդ` հիմնականում թուրքերի տիրապետության ներքո: Սակայն 20-րդ դարի հենց սկզբներին, այն ընթացքում, երբ Օսմանյան Կայսրությունը պատերազմ մղելով մասնատվել էր և անկում էր ապրում, թե’ թուրքերի և թե’ հայերի համար ցավալի հիշողություններով լի իրադարձությունների տեղի ունենալը խորապես ցնցել է երկու ժողովուրդների` պատմությունից եկող ու խորը արմատներ ունեցող հարաբերությունները:

Հետագայում պատմաբանների կողմից բանավոր խոսքի ավանդույթներից վերցված ու պաշտոնական պատմագրության վերածված ու որոշակի ժամանակահատվածում զարգացված պատմության ընկալումը մի կողմին լրիվ անմեղ է ներկայացրել, մյուս կողմին էլ «ցեղասպանություն կատարողի» պիտակ կպցրել, որն էլ պատճառ է դարձել, որ երկու կողմերն էլ միմյանց ընկալեն կանխակալ կարծիքների միջոցով: Այդ պատճառով էլ «Սասունցի Դավիթ» էպոսը էական տեղ է զբաղեցնում այստեղ բնակվող ժողովուրդների միջև մշակութային փոխառնչությունների մասին կրկին հիշեցնելու և դրանք վերակենդանացնելու առումով»:

Անադոլու լրատվական գործակալություն

18.07.2011

* Մեհմեդ Յըլմազը կատարել է ողջունելի գործ՝ հայկական ժողովրդական էպոսը թարգմանելով թուրքերեն: Սակայն արդեն վերնագիրը հուշում է, որ այն առանց թարգմանչի «խմբագրումների ու սրբագրումների» չի կատարվել: Ուղղակի անհասկանալի է, թե «Սասունցի Դավիթ» էպոսը ինչպե՞ս կարող էր թուրքական ժողովրդական մշակույթի հետ առնչություն ունենալ, երբ էպոսի ստեղծման շրջանում (9-10-րդ դարեր) հայ ժողովուրդը ոչ թուրք բառն էր լսել, ոչ էլ թուրքի երես տեսել:

Անհետաքրքիր չէ նաև Անադոլու լրատվական գործակալության հետևյալ ձևակերպումը. «Մեհմեդ Յըլմազը թուրքերենի է վերածել մոտ 10-րդ դարում Եգիպտոսի և Իրաքի տիրապետողների հետ փոխառնչությունների ու ընդհարումների մասին պատմող էպոսը»: Հարց է ծագում՝ այդ ովքե՞ր էին «Եգիպտոսի և Իրաքի տիրապետողների հետ փոխառնչություններ ու ընդհարումներ» ունենում: Ինչպե՞ս է, որ փոխառնչությունների մեջ գտնվողների մի բևեռը նշվում է (Եգիպտոս և Իրաք), իսկ մյուսը՝ Հայաստանը, ոչ:

(Ակունքի խմբագրություն)