ՄԵԶԻՐԵ, Մեզերե, Մեզրե (արաբական միզիրա-ցանքատեղ, ցանքադաշտ). քաղաք Արևմտյան Հայաստանում՝ Խարբերդ քաղաքից 5 կմ հարավ-արևմուտ, 1878թ. Խարբերդի (այժմ` Էլյազըկ) նահանգի վարչական կենտրոնը:
Մեզիրեն հիմնադրել են խարբերդցի հայերը 1617թ.: Զբաղվել են հիմնականում արհեստներով և առևտրով, կային նաև արտադրական ձեռնարկություններ: Ֆաբրիկատորյան եղբայրների հիմնադրած (1869թ.) մետաքսի գործարանի արտադրանքն արտահանվել է Մերձավոր Արևելքի շատ քաղաքներ:
Մեզիրեում գործել են Ս.Սարգիս, Ս.Աստվածածին, հայ բողոքականների, հայ կաթոլիկների եկեղեցիները, Մեզիրեի ազգային կեդրոնական վարժարանը, Աղջկանց վարժարանը, ֆրանսիական կոլեժը (հիմնադրվել է 1895թ.), Գերմանական քոլեջը (հիմնադրված 1897թ.), Կապուցիների միաբանության հիմնարկությունը, նախակրթարաններ ու մանկապարտեզներ:
1914թ. Մեզիրեի հայերը բնակիչների (16 հազար) կեսը հայեր էին, տեղահանվել են 1915թ. Մեծ եղեռնի ժամանակ: Մեծ մասը զոհվել է, փրկվածները բնակություն են հաստատել տարբեր երկրներում:
Մեզիրեում է ծնվել գրող Վահան Թոթովենցը:
Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 3, Երևան, 1999:
Leave a Reply