ՆՓՐԿԵՐՏ

ՆՓՐԿԵՐՏ, Մարտիրոսաց քաղաք, Ծոփաց քաղաք. քաղաք Նփրկերտ գավառում: Գտնվում էր Քաղիրիթ (Բաթմանսու) գետի աջափնյա Նփրկերտ (այժմ` Ֆարկինսու կամ Սիլվան) վտակի ափին` Ամիդից (Դիարբեքիր) շուրջ 80 կմ հյուսիս-արևելք:

Նույնացվում է Արմե-Շուպրիա երկրի Նիհիրիանի մայրաքաղաքի հետ: Հայաստանի 387թ. բաժանումով անցել է Հռոմեական կայսրությանը: Հուստինիանոս I կայսրը ընդարձակել է քաղաքի դեռ Vդ. 1-ին կեսին կառուցված պարիսպները` դրանք շրջապատելով կրկնակի նախապարսպով (ի պատիվ կայսեր` Նփրկերտը ժամանակավորապես վերանվանվել է Հուստինիանուպոլիս): Արաբական տիրապետության հաստատումից ի վեր (VII 1-ին կես) քաղաքը կոչվել է Միյաֆարկին, Մուհարկին և այլն:

XVIդ. սկզբին նվաճել է օսմանյան Թուրքիան, և Նփրկերտը դարձել է Դիարբեքիր նահանգի Միյաֆարկին գավառի (XXդ.` Սլիվան գավառակ) կենտրոնը:

1914թ. Նփրկերտ-Միյաֆարկինն ուներ ավելի քան 9 հազար բնակչություն, որից 4200-ը` հայ: Զգալի թիվ են կազմել նաև ասորիները: Հայերը ունեին 2 եկեղեցի (Ս.Սարգիս և Ս.Ստեփանոս), դպրոց: Հիմնականում զբաղվել են արհեստներով (ջուլհակություն, շալագործություն), առևտրով, այգեգործությամբ:

Քաղաքում պահպանվել էին V դ. կառուցված Ս.Մարտիրոսաց (վերագրվում է մետրոպոլիտ Ս.Մարութային) և Ս.Աստվածածին բազիլիկ տաճարների, բերդապարիսպի ու աշտարակների ավերակները, պարսկական մզկիթը:

1915թ. Նփրկերտ-Միյաֆարկինի հայերը ենթարկվել են բռնագաղթի և կոտորվել:

Այժմ Նփրկերտը կոչվում է Սլիվան և մտնում Դիարբեքիրի մեջ:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 4, Երևան, 2003: