Մի նոր գործընթաց՝ փոքրամասնությունների վաքըֆներում

Վաքըֆերի գլխավոր տնօրինությունում արդեն ներկայացվում են բոլոր փոքրամասնությունների վաքըֆները: Հունական ծագում ունեցող Լաքի Վինգասը Թուրքիայում բոլոր փոքրամասնությունների համայնքների վաքըֆների ներկայացուցիչն է, ով կնիքի իրավասություն ունի: Լաքի Վինգասի պատասխանատվության տակ 161 վաքըֆ կա: Վինգասը նոր նախագծերի ազդանշան տվեց, որոնք պետք է կյանքի կոչվեն ապագայում:

Հանրապետության պատմության ընթացքում Վաքըֆների գլխավոր տնօրինությունում առաջին անգամ փոքրամասնության համայնքից ներկայացուցիչ է նշանակվում, ով ներկայացնելու է բոլոր համայնքների վաքըֆները: Առաջինն ընտրվել է հունական ծագմամբ Լաքի Վինգասը, ով ստացել է հունական, հայկական և ասորական վաքըֆների ձայների մեծամասնությունը: Վինգասը Վաքըֆների գլխավոր տնօրինությունում զբաղվելու է ոչ միայն վերոնշյալ երեք համայնքների վաքըֆների հարցերով, այլ նաև առաքելական-կաթոլիկ-բողոքական հայակական, բուլղարական, քելդանի և վրացական վաքըֆերով:

«Hurriyet Daily News and Economic Review»-ի հետ զրույցում Վինգասը նոր նախագծերի ազդանշան տվեց, որոնք պետք է կյանքի կոչվեն ապագայում: Նա ասաց հետևյալը. «Որպես համայնք` արդեն ժամանակն է, որ կյանքի կոչենք մեր համատեղ հասարակական նախագծերը: Մեր նպատակն է մշակույթի, կրթության և վաքըֆների հարցերում միասին գործել: Թուրքիայում անցյալում անհնար էր վաքըֆների ունեցվածքի համար շյուղ անգամ պոկել, հանրապետության ժամանակ ստացա առաջին պաշտոնս, ինձանից հետո մյուսներն էլ կստանան: Վաքըֆների գլխավոր տնօրինության կառուցվածքում` ամենաբարձր մարմնում` խորհրդում, փոքրամասնական համայնքների ներկայացուցիչն եմ, ունեմ կնիքի լիազորություն, Թուրքիայի ընդհանուր 136 փոքրամասնական վաքըֆներն իմ պատասխանատվության տակ են»: Վինգասն ասելով, որ նախկինում փոքրամասնության համայնքները վախենում էին Վաքըֆների գլխավոր տնօրինության դռներից անգամ ներս մտնել, ԵՄ-ին համապատասխան օրենքների շրջանակներում նոր ընդունված օրենքներով այս հարցերը հաջողությամբ լուծվել են: «Daily news»-ը Վինգասի հետ մեկտեղ զրուցեց նաև հայ համայնքում նոր-նոր ձևավորվող Հայկական միջվաքըֆային փխօգնության պլատֆորմի համակարգող խորհրդի անդամ Հարություն Շանլըի և Ստամբուլի ասորական համայնքի վաքըֆի նախագահ Քենան Ալթընըշըքի հետ: Շանլըն հայտնեց, որ որպես հայ համայնք` իրենց պատկանող 40 վաքըֆերը` Ստամբուլում՝ 36, Անատոլիայում (Արևմտյան Հայաստան-Խմբ.)՝ 4, ջանում են համախմբել մեկ տանիքի տակ: Իսկ Ալթընըշըքն ասաց, որ 90-ամյա խնդիրներ ունեն, սակայն Անկարայի հետ բանակցությունները ծայրաստիճան արդյունավետ են: Եվ’ Շանլըն, և’ Ալթընըշըքն ասացին, որ ուրախ են, որ Վինգասը բոլոր փոքրամասնությունների վաքըֆերի ներկայացուցիչն է:

Հունական համայնքը վտանգի մեջ է

Ընդհանրապես Թուրքիայում ամենաշատ վաքըֆեր ունեցող համայնքը հունական համայնքն է, իսկ մյուսը` հայկական: Համաձայն Վինգասի տրամադրած տեղեկության` 2500 հոգուց բաղկացած հունական համայնքն ունի 75 վաքըֆ, Շանլիի տեղեկության համաձայն` 60 հազար հոգուց բաղկացած հայկական համայնքն ունի 40 վաքըֆ, իսկ 25 հազար ասորիներից բաղկացած ասորական համայնքի վաքըֆների թիվը 19 է, որոնց մեծամասնությունը գտնվում է Դիարբեքիրում և Մարդինում: Անցյալում երկար տարիներ վաքըֆնեերի ղեկավարությունը ստանձնած Վինգասն ասաց, որ հունական վաքըֆերում ամենամեծ խնդիրն այն է, որ վաքըֆների ղեկավարները դեմ են ընտրություններին. «Արմատավորված կաղապարների և մտածելակերպի պատճառով ղեկավարությունն ընդհանրապես չի փոխվում, նույն կազմը տասնյակ տարիներ ղեկավարում է նույն միությունները և հաշիվ չի տալիս: Ահա այդպես խնդիրներն ու անարդարությունները չեն շտկվում»: Վինգասը նշելով, որ հունական համայնքը ծերացել է և գնալով նվազում է, ասաց. «Եթե մի նոր բան չձեռնարկվի, հունական համայնքի ապագան վտանգված է: Պետք է վաքըֆերի հարցում մասնագիտական օգնություն ստանան և կազմակերպվեն»: Ի պատասխան «Daily news»-ի այն հարցին, թե ինչպես է տեսնում հունական վանական դպրոցի ապագան` Վինգասը պատասխանեց. «Վանական դպրոցը քաղաքական հարց է, քանի որ այն պատրիարքարանի իրավասությանը պատկանող հարց է, չեմ ուզում այս թեմայով խոսել, միայն կարող եմ ասել, որ մոտ ապագայում դրական արդյունք կլինի»:

Հայերն ըմբոստ են, ասորիները` զուսպ

Թուրքիայի ամենամեծ` 60 հազարանոց փոքրամասնությունը` հայկական համայքնը, վերջին տարիներին վաքըֆերի հետ կապված ձեռքբերումներ ունեցավ, և մի նոր շարժում սկսվեց: Շիշլիում Կարագյոզյան որբանոցի վաքըֆին պատկանող հողակտորի վրա կառուցվում է երկինք մխրճվող առևտրի համալիր: Նեղուցի ափամերձ 45 000 քառակուսի մետրի վրա կառուցվեցին լյուքս «Լոթուս» տները: Շանլըն ասաց. «Եթե կարողանանք իրոք կյանքի կոչել Հայկական միջվաքըֆային փխօգնության պլատֆորմը, ամբողջ մեր եկամուտը հավաքելու ենք մի բանկում և այդ կերպ վերջ ենք դնելու անարդարություններին»: Իսկ Ալթընըշըքն ասաց, որ Մոր Գաբրիել վանքի հետ կապված մեծ խնդիր են ունեցել: Ասորական համայնքը լավ չի վերաբերվում Հայկական միջվաքըֆային փխօգնության պլատֆորմի նման կազմակերպությանը: Ալթընըշըքն իր տեսակետն այսպես ձևակերպեց. «Յուրաքանչյուր վաքըֆի ստանձնած նպատակն ու կարևորությունը տարբեր է, միատեսակ մոտեցումը կառավարման տեսանկյունից խնդիրներ կարող է ստեղծել»:

Վերջիհան Զիֆլիօղլու

http://www.suryaniler.com/haberler.asp?id=740