ՃԱԿԱՏՔ

ՃԱԿԱՏՔ. գավառ Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգում, Հայկական պար լեռնաշղթայի և Երասխ գետի միջև, վերջինիս Վարդամարգ և Ագարակ վտակների ավազանում: Հյուսիս-արևմուտքից և հյուսիս-արևելքից Երասխով սահմանակից էր Արշարունիք և Արագածոտն, հարավ-արևմուտքից և հարավ-արևելքից (Հայկական պարով)` Բագրևանդ և Կոգովիտ, արևելքից` Մասյացոտն գավառներին: Ճակատքի հարավային և արևմտյան մասերը լեռնոտ են, կենտրոնական մասում բարձրանում են Բարդող և Փարլու (Փերլու) լեռնագագաթները: Հյուսիսային` հարթավայրային մասում (Երասխի աջափնյակը) հողն արգավանդ է: Ոռոգվում է Վարդամարգ, Ագարակ, Թանդուրեկ, Թեղեկճի, այլ գետերի, ինչպես նաև Հայկական պարի մանր լճակների ջրերով: Ունի քարածխի և աղի հարուստ պաշարներ (հատկապես հռչակված է Կողբի աղահանքը): Կլիման ցամաքային է:

Արշակունիների և Բագրատունիների թագավորության ժամանակաշրջանում եղել է արքունի տիրույթ:

XIդ. Ճակատքը զավթել են սելջուկյան թուրքերը:

XIIIդ. ազատագրված Ճակատքը անցել է Զաքարյաններին: Գավառի բազմաթիվ բնակավայրեր կործանվել են XIVդ. Վերջին՝ Լենկթեմուրի ասպատակությունների հետևանքով:

XVդ. տրոհված էր Կողբ և Սուրմառի վիճակների:

XVI-XVIIIդդ. Ճակատքի տարածքը բաժանվել է Երևանի խանության Սուրմալու և Սառթլի մահալների միջև: Արևելյան Հայաստանը Ռուսաստանին միացվելուց հետո, Մասյացոտնի արևելյան մասի հետ կազմել է Սուրմառի (Սուրմալու) գավառը:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 3, Երևան, 1999: