Հայկական գյուղերի բնակչությունը Սասուն գավառում

Իրենց առանձնահատուկ տարազներով սասունցի հայերի ամենահայտնի էպոսի օրրանը եղող լեռնոտ Սասուն գավառը մի շրջան էր, որտեղ ապրում էին հայեր: 1914 թ. Սասուն գավառն ուներ 156 գյուղ, 127 եկեղեցի, 6 վանք, 15 դպրոց և 24.233 (2812 տուն) բնակչություն: 1914 թ. Սասունը շարունակում էր իր կյանքն այս հարստությամբ, որը սասունցիներին էր փոխանցվել իրենց պապերից:

Սասնա գյուղերը

Հեզու/Հազո շրջան (հարավում). Հեզու/Հազո` 742 հայ (106 տուն), 4 եկեղեցի և 2 դպրոց (130 աշակերտ), Նորշեն/Նուրշեն` 15 հայ (3 տուն), 1 վանք, Ասի` 24 հայ (5 տուն), Արդրեր/Աթլիր` 39 հայ (6 տուն), Գուսքեդ/Քուսքերաթ` 610 հայ (66 տուն), 1 եկեղեցի, Մեշգադար/Միշքիդար` 65 հայ (6 տուն), Հով` 72 հայ (8 տուն), Նաթոփան/Նաթուփան` 70 հայ (7 տուն), Գող/Գյուո` 200 հայ (32 տուն), 1 եկեղեցի, Մարղե/Մերղի` 12 հայ (2 տուն), Մանգիգ/Մաթքիք` 40 հայ (7 տուն), Նոր Գյուղ` 139 հայ (14 տուն), 2 եկեղեցի (մեկը` ավերակ), Խաբելջոզ/Քաբիլջաուզ` 364 հայ (40 տուն), 12 եկեղեցի (ավերված), Թաժբադրիգ/Թազբադրիք` 45 հայ (5 տուն):

Սասունցիները

Մարեսթո/Մարիսթո` 102 հայ (11տուն), 1 եկեղեցի, Խաչարենք/Քաչիրենք` 162 հայ (16 տուն), 1 եկեղեցի և 1 դպրոց (22 աշակերտ), Մեթենգ/Միթինք` 276 հայ (25 տուն), 1 եկեղեցի, Գորենգես/Քուրնիկիս` 35 հայ (7 տուն), 1 ավերված եկեղեցի, Փսանգ` 112 հայ (11 տուն), 2 ավերված եկեղեցի, Թարունգ/Թարուխ` 175 հայ (16 տուն), 2 եկեղեցի, Սիսենգար/Սուրիք` 22 հայ (4 տուն), Փշուդ` 65 հայ (9 տուն), 1 ավերված եկեղեցի, Թալփոր` 75 հայ (10 տուն), 1 ավերված եկեղեցի:

1915 թ. ցեղասպանությունից հետո միայնակ մնացած հայ կանայք` նորվեգացի միսիոներների լուսանկարներում

Մարգարիտ Խաչիկյան

Արքին Ասլանյան

Մավի Ասլանյան

Արեգ Մանուկյան

Սալվի Պետրոսյան

Րինդե

Սրբուհի Մեթեոսյան

Ցրտահարված երկու որբ երեխաներ

Հեղինն իր 5 տղաների հետ: Երկուսը մահացել են` հրկիզվելու պատճառով, երկուսնընդունվել են որբանոց: Նա 1915 թ. հրկիզվել էր սեփական տանը` Մուշում, սպանությունների ժամանակ: Մենք նրան և որդուն օգնեցինք որբանոցում: Նա անչափ բարի և շատ աստվածավախ կին էր:

«Մշո այրիները» ալբոմի լուսանկարներն արվել են գերմանացի միսիոներ Հյուլֆբունդ Բ. ֆոն Դոբբելերի կողմից: 18 լուսանկարներից յուրաքանչյուրի տակ տեղեկություններ են նշված այրիների մասին` նրանց անունները, տարիքը, նրանց երեխաների թիվը, և թե ինչ կերպ են մահացել նրանց ամուսինները… Այս լուսանկարում այրի Գութա Թորոսյանն է: