ՍՊԵՐ

ՍՊԵՐ, Իսպիր-գասապա. բերդաքաղաք Բարձր Հայք նահանգի Սպեր գավառում` Ճորոխ գետի աջ ափին: Եղել է գավառի կենտրոնը: Բագրատունիների տիրույթ: Առաջին անգամ հիշատակում է Մովսես Խորենացին` Սմբատավան անունով: XVIդ. սկզբին Սպերը զավթել են օսմանյան թուրքերը. ընդգրկվել է Էրզրումի նահանգի Իսպիր գավառի մեջ, դարձել նրա կենտրոնը:

XIXդ. Սկզբին՝ շուրջ 900 տուն բնակիչ: Հայերի 1829-30թթ., ինչպես նաև հետագա տարիների զանգվածային արտագաղթից հետո վերածվել է ավանի:

XXդ. սկզբին Սպերում ապրել է 40, իսկ 1914թ.`64 տուն հայ, զբաղվել են արհեստներով և այգեգործությամբ: Ունեցել են եկեղեցի` Ս. Աստվածածին և վարժարան (Բագրատունյան):

Մեծ եղեռնի ժամանակ Սպերի հայերը տեղահանվել են, մեծ մասը զոհվել է գաղթի ճանապարհին: Ներկայում Սպերը գյուղաքաղաք է Թուրքիայի Էրզրումի իլում:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 4, Երևան, 2003