ՍՂԵՐԴ

ՍՂԵՐԴ, Սղերտ, Սերխեթ, Սիերտ. քաղաք Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիսի նահանգում, համանուն գավառի և գավառակի կենտրոնը: Ընկած էր Բաղեշ (Բիթլիս)-Ջեզիրե-Մոսուլ առևտրական ճանապարհի վրա: Հայաստանի հնագույն բնակավայրերից է: Մ.թ.ա. 401թ. Սղերդով են անցել Քսենոֆոնը և 10000 հույն: Եղել է Աղձնիք նահանգի Արզան (Աղձն) գավառի կազմում:

XX դ. սկզբին Սղերդն ուներ 500-550 տուն հայ բնակիչ, որոնք զբաղվել են արհեստներով, առևտրով, նաև՝ հողագործությամբ, այգեգործությամբ (նշանավոր էին Սղերդի խաղողի տեսակները, թուզը, նուռը), գինեգործությամբ, մեղվաբուծությամբ: Ունեցել է 3 եկեղեցի (առաքելական` Ս.Թադևոս և Ս.Բարդուղիմեոս, կաթոլիկ և բողոքական), մեկ վանք (Ս.Հակոբ), 2 վարժարան (330 աշակերտ): Սղերդում բնակվել են նաև մոտ 200 տուն ասորիներ: 1896թ. Սղերդի և շրջակայքի հայերի զգալի մասը կոտրովել կամ բռնի մահմեդականցել է:

 1915թ. եղեռնի ժամանակ Սղերդի հայերը ենթարկվել են թուրքական կառավարության կազմակերպած բռնագաղթին և կոտորածներին: Հայ երիտասարդների առանձին խմբեր ինքնապաշտպան մարտերով կարողացել են փրկվել: Վերապրած հայերը Սղերդը լքել են 1916թ.` ռուսական առաջապահ զորամասերի հետ հեռանալով Արևելյան Հայաստան:

Ներկայում Թուրքիայի Սղերդի իլի կենտրոնն է:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 4, Երևան, 2003: