Յուրաքանչյուր հարցին՝ մեկ սերիալ, յուրաքանչյուր սերիալին` մեկ հարց

Արիս Նալջը

Ապրում ենք մի երկրում, որտեղ իրականության մասին բացահայտ չենք կարողանում խոսել:

Մի երկրում ենք, որտեղ միայն 30 տարի հետո, այն էլ այլ աղբյուրների միջոցով նկատեցինք, որ իրենց հորջորջած «Քրդական հարցը» և, ըստ էության, իրենց ստեղծած «խնդիրը» կարող է կարգավորվել ինինքնավարությամբ:

Նոր գիտակցեցինք, որ նույն երկրում ապրողները կարող են ունենալ տարբեր տեսակետներ. ոմանց ահաբեկչություն անվանածը մյուսների ինքնավարության պայքարն է, այն, ինչ ոմանք ոճրագործություն են անվանում,  մյուսները կարող են ինքնապաշտպանություն անվանել:

Նոր-նոր համակերպվում ենք, որ այս երկրում հայեր են ապրել, նրանց և դեռ շատերի ունեցվածքներին տիրանալու համար կարող է իրավունքների վերականգնում լինել, փոխհատուցման փոխարեն կարող են ասել. «Լսի’ր, մարդկանց ունեցվածքը վերցրել ենք, հիմա էլ գոնե մի մասը հետ վերադարձնենք»: 

Մի երկիր ենք, որը, ճշմարտության մասին բացահայտ խոսելու փոխարեն, հեգնանքով, պատմական բառերի հետևում թաքնվելով, դիմացինների հետ բիլիարդ խաղացողի պես կողքից է խոսում:

Սակայն վարժվում ենք մեկս մյուսին: 71 միլիոն ենք, միգուցե երկար է տևում, սակայն հարմարվում ենք: Քաղաքական գործիչներն արդեն սկսում են մեզ հասկանալ: Մենք էլ միմյանց ենք հասկանում:

Գիտենք, որ եթե երկրի քաղաքական սխալների վերաբերյալ անմիջական խոսքեր ասենք, գործողությունների դիմենք, այս երկրի ազգայնականները մեզ կտոր-կտոր կանեն: Եթե զինվորականությանը բան ասենք, այս երկրի զինվորականները «հեղաշրջում» կանեն:

Է~, այդ դեպքում ի՞նչ ենք անում. ներքևից առաջ ենք ընթանում…

Չենք կարողանում ասել «զինվոր», ասում ենք «համակարգ»:

Չենք կարողանում ասել, որ «թուրքական ինքնությունը խնդրահարույց է», ասում ենք «թուրքիացի»:

 Չենք կարողանում ասել «քրդերեն», ասում ենք «անհայտ»:

Չենք ասում «քուրդ ժողովուրդ», ասում ենք «առանց պետականության  ժողովուրդ»:

 Չենք կարողանում ասել «ոչ մուսուլման», ասում ենք «այլ կրոն դավանող»:

Վախենում ենք… 

Դեռևս վախենում ենք մեկս մյուսի հետ խոսել…

Այդ պատճառով, ինչպես պետության պատմության դասագրքերում է, այս երկիրն իրեն բնորոշ մեթոդներ է զարգացնում, որպեսզի փոփոխությունը մատուցի առանց մեզ վախեցնելու: Պետությունը այն ժամանակ պատմության դասագրքերում փոքրամասնությունների և քրդերի գոյությունը չէր ընդունում, այժմ ընդունում է, սակայն մանկավարժորեն  զարգացող Ազգային կրթության նախարարությունն արդեն տողերի արանքի գաղտնի տեղեկություններով երեխաներին մեկը մյուսի դեմ է «լարում», իսկ այս երկրի մյուս կառույցները, ըստ իրենց` զարգանում են «մանկավարժորեն»:

Այսինքն՝ ըստ էության մեզ համոզում են:

Ըստ էության սերիալները մեզ են ներկայացնում ամենակարևոր վիճակագրությունները, թե այս երկիրն ինչպես է զարգանալու և փոխվելու: Մեր սերիալներն էլ մեզ են նման: Նկատե՞լ եք, որ Թուրքիայում որքան խնդիր, նույնքան էլ սերիալ կա: Յուրաքանչյուր հայեցակարգի և հարցի համար մեկ սերիալ կա. հեղաշրջումների, խորքային պետության, ոստիկանության, հասարակության, ուսանողական ավազակախմբերի, ահաբեկչության, զինվորական սերիալներ: Փոքրամասնությունները կրկին այս սերիալներում ներկայացվում են իրենց կորցրած կերպարներով: Այս համակարգը դեռևս չի կարողացել նրանց որպես ամբողջական խնդիր ընկալել, ամեն դեպքում այս հարցում իրոք սերիալ չկա, սակայն նայե’ք, մոտակա ժամանակներս նորից լույս կտեսնի սերիալ, որը պատմում է հայ աղջկա և թուրք տղայի սիրո մասին:

Ըստ էության սա կարծես մի կառույց լինի, որին կարող ենք ասել «խորը սերիալային» մաֆիա: Այն, ինչ չենք կարողանում նորմալ քննարկել, մեզ համար քննարկում են սերիալների միջոցով: Վերջին մի քանի շաբաթվա ընթացքում թերթերի գլխագրերից չեն բացակայում սերիալների «անբարոյականությունն» ու    սեռականությունը: Նույնիսկ քաղաքական գործիչները, բան ու գործը թողած, զբաղվում են սերիալների կերպարներով: Նրանք էլ գիտեն, որ սերիալների կերպարներին օգտագործելով` քաղաքանությամբ են զբաղվում: Այնտեղ այնքան ենք հիմար-հիմար խոսում, որ չեք էլ կարող պատկերացնել:

Մի պատմաբան ասում է, որ օսմանցիների մոտ դռան հետևից ականջ դնելու սովորություն չի եղել: Է~, դռան հետևից լսելը աշխարհի ամենահին լրտեսությունն է: Այս պատմաբանները գրքեր կարդալիս այնքան են տարվում, որ կտրվում են իրականությունից: Մեկ ուրիշն ասում է. «Սուլթանը խմիչք չի օգտագործել»: Ըստ երևույթին նա այն ժամանակ պալատում է եղել:

Պատմության ամենամեծ խնդիրն էլ սա է, քանի որ այն շրջանում չեք ապրել, կարող եք հետևել սոսկ պատմածներին: Սակայն մենք այնքան չենք քննարկել պատմությունը, որ միայն սերիալներում ենք քննարկում:

Այլապես սերիալի կերպարի կուսությունը քաղաքական գործիչի ինչի՞ն է պետք: Ուրիշ բան, եթե հավանում է կերպարը մարմնավորող աղջկան:

Նկատու՞մ եք, թե, ըստ էության, առաջարկի և պահանջարկի հիման վրա ստեղծված այդ «հիմար տուփ» կոչված հեռուստացույցը որքան խելացի է: Նույնիսկ նա է հասկացել, որ Թուրքիան ինքն իրեն չի քննարկելու և դրա համար էլ քննարկել տվեց  իր մեջ առկա «հիմարություններով»: Իր միջոցով մեզ համար քննարկում է երկիրը, «համակարգը»: Նույնիսկ այս «հիմար տուփը» մեզանից քաջ դուրս եկավ:

Անցյալ շաբաթ «Բեհզաթ Չ» սերիալում աննկատ սպիտակ բերետներով, 301-երով, ձախակողմյան կերպարներով թեմա դարձավ Հրանտ Դինքի սպանությունը… Չգիտեմ, թե ոճրագործությունն է սերիալի միջոցով օրակարգ բերվում, թե սերիալն է ոճրագործության միջոցով օրակարգ բերվում, սակայն այս գործի ավարտը հաճելի չէ…

Մենք դեռևս չէինք տեսել ոստիկանների կտտանքները: Հարբեցած, գանահարող ոստիկանին նա (Բեհզաթ Չ) ցույց տվեց մեզ: Նա նաև օգտագործելով այդ «հիմար տուփի» սերիալը՝ գաղտնի ակնդիրներին սիրել տվեց ոստիկանին: Առաջիկայում կավելանան նրանք, ովքեր կացանկանան ոստիկան դառնալ, որպեսզի կարողնան գանահարել, հարբած վիճակում ճնշում գործադրել:

Մենք մեր հարցերը միայն կարողանում ենք քննարկել սերիալների միջոցով: Իսկ ցեղասպանության խնդիրը, որը Թուրքիայի ամենահիմնական խնդիրներից մեկն է, թերևս միայն տարիներ հետո որպես խնդիր կարող է ընդունվել, հազիվ թե գա ժամանակ, որ այդ թեմայով սերիալ նկարահանվի:  

aristotale@gmail.com/

http://www.demokrathaber.net/her-soruna-bir-dizi-her-diziye-bir-sorun-makale,147.html