Ֆեթհիյե Չեթին, Այշե Գյուլ Ալթընայ. «Մեծ մորիցս` թոռներին. երբ թեթևակի բացվում է լռության դուռը»

Եթե «Մեծ մայրս» գրքի հեղինակ Ֆեթհիյե Չեթինը այս պահին Ձեր առջև լինի, ի՞նչ կուզեք իրեն ասել: «Ներողություն եմ խնդրում տատիկիդ համար»: «Լա’վ, իսկ եթե Ձեր առջև լինի նրա մեծ մա՞յրը»: (Որոշ ժամանակ լռելուց հետո` աչքերը լցնելով). «Խոսել չեմ կարողանա»:

Ֆեթհիյե Չեթինի մեծ մոր` Հերանուշի ծննդյան 100-րդ և իր ընտանիքը կորցնելու 90-րդ տարելիցը եղող 2005 թ. իզմիրցի, միջին տարիքի, իրեն որպես քեմալիստ ընդունող մի կին ընթերցողի այդ երևակայական հանդիպումը Ֆեթհիյե Չեթինի և վերջինիս մեծ մոր հետ բազմաթիվ հարցերի տեղիք է տալիս. մինչ օրս ու՞մ հետ են պատահել նմանատիպ հանդիպումները: Հերանուշի/Սեհերի ապրումները մինչ օրս ու՞մ էին հայտնի: Ինչու՞ ազգային պատմության գրքերում տեղ գտած ընտանեկան պատմություններում, մեր ապրած հողերի պաշտոնական և ոչ պաշտոնական պատմագրության մեջ ամենևին չի խոսվում հերանուշների/սեհերների մասին: Որտե՞ղ են այդ կանայք ու (թեկուզ և` համեմատաբար քիչ) այդ տղամարդիկ: Որտե՞ղ են նրանց զավակները, թոռները և զարմիկները:

Այս գրքում տեղ գտած 25 հոգի բավականին ուշագրավ պատասխաններ են տալիս վերոնշյալ հարցերին: Թուրքիայի տարբեր շրջաններից և շրջանակներից եկած այս երեխաները և թոռները միաբերան ասում են. «Մենք այստեղ ենք, մենք ամենուրեք ենք»: Նրանց կարող եք հանդիպել դպրոցում, հավաքույթների ժամանակ կամ հիվանդանոցի միջանցքներում, գործարաններում, դաշտերում, նահանգապետի գրասենյակում կամ էլ մզկիթներում: Դա կարող է լինել ձեր նստած ավտոբուսի վարորդը, հիվանդանոցում ձեզանից արյան անալիզ վերցնող բուժքույրը, ձեր հավանած թերթի լրագրողը, ձեր համակարգիչը սարքած տեխնիկը, ձեր երեխայի ուսուցիչը, համալսարանում ուսանող ձեր զարմիկի դեկանը, ձեր հավատացյալ հարևանը, գլոբալ տաքացմանը նվիրված միտինգում կամ մարտի 8-ի Կանանց համաշխարհային օրվան նվիրված երթում ձեր կողքից քայլող ակտիվիստ ընկերը, ձեր հաշվապահը, ձեր անձնագիրը պատրաստող պաշտոնյան, շուկայի մրգավաճառը, ձեր ամենահավանած թատերական գործիչը, ձեր աշխատած ընկերության հավաքարարը կամ էլ մոտակա մզկիթի իմամը: Նույնիսկ թերևս եթե սկսեք նրան տալ այն հարցերը, որոնք մինչ օրս քաշվել էիք տալու, ձեզ կարող եք գտնել նրանց շարքերում:

Եթե այս գրքում շարադրված պատմությունների նման 1915 թ. աղետի ընթացքում մահմեդականանալու(ցվելու) շնորհիվ ողջ մնացած հայերի զավակները և թոռները «ամենուրեք» են, ապա ինչու՞ նրանց պատմություններին այսքան ուշ կարողացանք հաղորդակից լինել և ինչու՞ են դեռևս խիստ սահմանափակ նրանց վերաբերյալ մեր գիտելիքները:

Այս գրքի 25 պատմությունները մեր ուշադրությունն են հրավիրում այս թեմայի  շուրջ լռություն պահպանող խավերի վրա և մեզ մտորելու տեղիք են տալիս հետևյալ հարցերի մասին. ինչպե՞ս են արտահայտվում այդ լռությունները տարբեր մարդկանց դեպքերում, ինչպե՞ս են ընդունվում և ի՞նչ գնով պահպանվում: Այս մտորումների շրջանակներում ես էլ եմ ցանկանում ուսումնասիրել լռություն պահպանողների պատմական և հասարակագիտական պատմությունների արտացոլումները և քննարկել դրանց հավանական պատճառները: (…)

Այշե Գյուլ Ալթընայ

09.01.2011, կիրակի

Ժամը: 18:00

Վայրը`Լիվանե (Օսմանաղա թաղամաս, Օսմանջըք փողոց,

No: 11, Քադըքյոյ, հեռախոս-0216 414 40 96:

(info@livanepub.com <mailto:info@livanepub.com> ) (http://nehirmuhabbetler.blogcu.com <http://nehirmuhabbetler.blogcu.com%20/ahmet-telli/8915337> )

Նյութը տրամադրել է Սեզայի Սարիօղլուն [sarioglusezai@gmail.com]